يؤمنون بالغيب، چيزي را که نمي دانيم چرا و چگونه ايمان بياوريم؟

مقدمه: غيب چيزي است که با هيچ يک از حواس عادي و يا حواس مسلح قابل درک نباشد و در مقابل حضور و شهادت است. غيب داراي معناي واحد ولي مصاديق گوناگون مي باشد که «عالم غيب» يکي از مصاديق آن مي باشد. هستي آن قدر گسترده است که ديدني هاي انسان در برابر ناديدني هاي او بسيار اندک است. در روايات آمده است، در هستي هزاران عالم وجود دارد که «عالم دنيا» و «عالم غيب» دو تا از آن هزاران عالم مي باشد. با اين مقدمه، بايد گفت ايمان به غيب يا به استناد «دليل عقلي» است و يا به استناد «دليل نقلي» و گاهي به استناد «وجدان کشفي». «غيب» در آيه مورد سئوال، سه گونه تفسير شده است: اوّل اين که: غيب به معناي پنهان و خلوت باشد و آن اين که ايمان متّقين، مخصوص حال شهادت نيست، بلکه در حال خلوت نيز ايمان دارند، بر خلاف منافقين که در حضور مؤمنين ابراز ايمان مي کنند ولي در نهان و پنهان ايمان ندارند. دوم اين که: مراد از غيب، قلب است که همان حقيقت انسان است که يکي از مصاديق غيب است. معناي آن اين است که: پرهيزکاران با قلب خود ايمان مي آورند، بر خلاف منافقان که تنها با زبان خود اظهار ايمان مي کنند. سوم اين که: مراد از غيب «عالم غيب»، به ويژه خداي سبحان و اسماء و صفات او باشد. در ميان سه تفسير، تفسير سوّم به حقيقت نزديک تر است. در جواب سئوال بايد گفت: درست است که علم به «غيب» به طور ذاتي در انحصار خداي سبحان است، لکن اجمال آن با عنايت، افاضت و لطف حقّ تعالي، براي همه مقدور است، پس با برهان عقلي، نقلي و وجداني بايد به مبدأ، معاد و ضرورت وحي و رسالت ايمان آورد چون همه اينها از مصاديق غيب مي باشند، همچنين در آيه بعدي نيز سخن از ايمان متّقين به وحي و معاد به ميان آمده است که وحي و معاد از جمله مصاديق غيب مي باشند. چون ايمان فرع بر علم است. پس آناني که عالم به غيب هستند، بايد به آن ايمان بياورند ديگر اين که غيب داراي مراتب و مصاديق گوناگون است، آن قسم از غيب که مورد تعلّق علم کسي نيست، ايمان به آن نيز وظيفه آن فرد نيست و صفت هيچ يک از متّقين قرار نمي گيرد. فقط آن قسم از غيب متعلّق ايمان قرار مي گيرد که علم به آن از راه برهان عقلي، نقلي و يا وجدان به طور اجمال يا تفصيل مقدور انسان مؤمن است. هر کجا «علم به غيب» بود «ايمان به غيب» نيز لازم و ضرورت است و دليل آن نيز دليل عقلي، نقلي و وجداني مي باشد. بنابراين غيب مصداق هاي گوناگوني دارد که در باورهاي اهل ايمان ريشه دارد و «عالم غيب» يکي از آن مصاديق است. حق تعالي، اسماء الهي، معراج، عرش، کرسي، لوح، قلم، روح، ملائکه، معاد، جنّيان، و غيره از جمله مصاديق غيب مي باشد که اهل ايمان به آن ها ايمان دارند و در مورد وجود آن ها به درجه «علم اليقين» و «عين اليقين» و «حقّ اليقين» رسيده اند. اهل عرفان هم اکنون بهشت و دوزخ الهي را مي بينند. پس علم آن بخش از مصاديق غيب که در حيطه وظيفه اهل ايمان است، هم اکنون قابل دسترسي است. اهل ايمان به همان مقدار که به ديده ها علم و ايمان دارند به همان مقدار به غيب و ناديده ها نيز علم و ايمان دارند. پس علم و ايمان تنها به ديده ها نيست. چه بسا افراد که به ديده ها ايمان ندارند. مگر کفار دخالت دست هستي آفرين را در اين هستي باور دارند؟ مگر مشکل ناباوري اين ها نهان بودن و پنهان بودن امور است؟ پس مؤمنين به کلّ هستي ايمان و علم دارند ولي ديگران تنها به حس گرايي باور دارند؛ کما اين که يهود گفته اند: «(اي موسي) ما هرگز به تو ايمان نمي آوريم، مگر آن که خداي تو را آشکارا مشاهده نماييم». بنابراين کسي که از عقل سليم و قلب پاک برخوردار است، دنبال باورهاي تمام و کمال است و باور هاي تمام و کمال به اين است که شخص به تمام اصول علم و ايمان داشته باشد. و به جاي آن که دنبال ديدني ها و حس گرايي باشد، دنبال ناديدني ها و نامحسوس ها باشد. اهل ايمان خودشان را در حس گرايي خلاصه نمي کنند و خودشان را در زمين زمين گير نمي کنند. آن ها دنبال دست يافتن بر علم توحيد، اسماء الهي، معراج، عرش، کرسي، لوح، قلم، زندگي برزخي، زندگي بهشتي و بالاتر از همه دنبال بهشت لقاء و بهشت رضوان هستند. که «بهشت رضوان» اکبر از تمام مراتب بهشت ها است. آن چه به عنوان خلاصه و نتيجه قابل بيان است اين است که: علم به غيب نيز داراي مراتبی است. بخشي از آن در حيطه وظيفه انسان نيست ولي بخش ديگر آن قابل دست يافتن است و خداوند از راه عنايت، افاضت و لطف، به هر کس بخواهد او را از آن علم غيوبي نيز بهره مند مي سازد. به دليل عقلي، نقلي و وجداني، آن بخش از «غيب» که در حيطه علمي انسان قرار مي گيرد، ايمان به آن نيز لازم و ضروري است. چون بين علم و ايمان يک رابطه وجود دارد و هر کجا علم وجود داشته باشد، ايمان به آن نيز لازم و ضروري است. «متقين» که از طريق مباني و منابع ديني به «عالم غيب» علم پيدا مي کنند؛ به آن ايمان نيز مي آورند و اين از جمله صفات ويژه آنها است. البته خداوند تبارک و تعالي از راه عنايت، افاضت و لطف به هر کس بخواهد، او را از آن علم غيوبي و نهاني نيز بهره مند سازد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه