خداوند بااینکه بی نیاز است چرا عبادت را برما واجب کرده ایا این عمل با کمال خداوند موافق است یا مخالف؟

فرمود: « وَ قالَ مُوسى إِنْ تَکْفُرُوا أَنْتُمْ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ جَمیعاً فَإِنَّ اللَّهَ لَغَنِیٌّ حَمیدٌ ــــــــ و موسى(به بنى اسرائیل) گفت: «اگر شما و همه ی مردم روى زمین کافر شوید، (بدانید که) خداوند، بى نیاز و ستوده است.» (إبراهیم:8)و فرمود: « وَ لَقَدْ آتَیْنا لُقْمانَ الْحِکْمَةَ أَنِ اشْکُرْ لِلَّهِ وَ مَنْ یَشْکُرْ فَإِنَّما یَشْکُرُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ حَمیدٌ ــــــ ما به لقمان حکمت دادیم؛ (و به او گفتیم:) شکر خدا را بجاى آور! و (بدان که) هر کس شکرگزارى کند، تنها به سود خویش شکر کرده؛ و آن کس که کفران کند، (بداند که) خداوند بى نیاز و ستوده است.» (لقمان:12)خداوندی که غنیّ بالذّات و کمال محض است، احتیاجی به عبادت ما نداشته، ندارد و نخواهد داشت؛ ولی خود ما محتاج به عبادت خدا هستیم. لذا عبادات را به نفع خدا به جا نمی آوریم بلکه به نفع خودمان و برای رسیدن به الطاف خدا به جای می آوریم. وقتی شهرداری بر ما تکلیف می کند که باید خانه ی خودمان را ضدّ زلزله بسازیم برای نفع خود نمی گوید بلکه به نفع خودمان ما را چنین تکلیفی می کند. به ما گفتند نماز را اقامه کنید. چرا؟ چون «نماز، ستون دین است»؛ و ستون را نمی خوانند بلکه برپا می دارند ؛ لذا در قرآن کریم یا روایات نمی بینید که بگویند: نماز بخوانید بلکه می گویند: نماز را اقامه کنید ؛ و اقامه یعنی برپاداشتن. پس اگر نماز نباشد، دین ما فاقد ستون بوده ، ضدّ زلزله نخواهد بود.ـ دین یعنی چه؟ و یعنی چه که نماز ستون دین است؟ چرا باید نماز را اقامه نماییم؟ و اقامه ی نماز یعنی چه؟ نماز ستون دین است ؛ و دین یعنی نقشه ی وجود انسان ؛ که اگر کسی خود را مطابق آن بسازد انسان خواهد بود ؛ در غیر این صورت فقط حیوانی خواهد بود به نام بشر. لذا در فرهنگ قرآن ، فرد بی دین ، حیوان قلمداد می شود نه انسان ؛ « أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَکْثَرَهُمْ یَسْمَعُونَ أَوْ یَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلاَّ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبیلاً ــــ آیا گمان مى برى بیشتر آنان مى شنوند یا مى فهمند؟! آنان فقط همچون چهارپایانند، بلکه راه گم کرده ترند»(الفرقان:44) ؛ « إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذینَ کَفَرُوا فَهُمْ لا یُؤْمِنُون ـــ همانا بدترین جنبندگان نزد خدا، کسانى هستند که کافر شدند و ایمان نمى آورند»(الأنفال:55) ؛ « مَثَلُ الَّذینَ حُمِّلُوا التَّوْراةَ ثُمَّ لَمْ یَحْمِلُوها کَمَثَلِ الْحِمارِ یَحْمِلُ أَسْفاراً ـــ کسانى که مکلّف به تورات شدند ولى حق آن را ادا نکردند، مانند الاغی هستند که کتابهایى حمل مى کند »(الجمعة:5) ؛ آری نماز خوان نهایتاً همچون طوطی است که نماز را به او یاد داده اند و او نیز ظاهر آن را یاد گرفته است ؛ امّا اقامه کننده نماز هیچگاه مثل طوطی فقط الفاظ را ادا نمی کند یا مثل یک هنرپیشه تنها معنا را مدّ نظر ندارد ؛ بلکه در پس الفاظ ، معنا و در پس معنا ، واقع را لحاظ می کند. او نه طوطی است نه هنرپیشه بلکه همچون مهندس است که نقشه ی وجود انسان را می خواند و بر اساس آن ساختمان وجود خود را می سازد. پس بدون نماز ـ که ستون دین است ـ شخص، دین نخواهد داشت و شخصی که دین ندارد ، فقط مجسمه ی انسان است نه خود انسان. او صرفاً حیوان هوشمند و ابزارساز است ؛ همین و بس. شخص نمازخوانِ صِرف نیز مانند کسی است که نقشه را می خواند ولی قصد ندارد آن نقشه را در عالم واقع پیاده نماید.امّا چرا نماز ستون دین می باشد؟ چون نماز جامع تمام معارف دین می باشد. نماز صرفاً مشتی الفاظ و حرکات نیست ؛ بلکه حقیقت واحدی است که در قالب الفاظ و حرکات نمودار گشته است ؛ همچون نقشه ی یک ساختمان یا هوپیما که ظاهراً مشتی خطوط و ارقام و حروف است ؛ امّا آنگاه که این نقشه مجسّم گشت، به صورت ساختمان یا هواپیما در می آید. حرف به حرف نماز و کلمه به کلمه آن معنا دارد که نمازگزار باید آنها را در وجود خود پیاده نماید و خود را بر اساس نماز بسازد. بر همین اساس است که عرفا کتابهایی با عنوان اسرار نماز نوشته اند ؛ نظیر سرّ الصلاة امام خمینی (ره) و اسرار الصلاة میرزا جواد ملکی تبریزی و رازهای نماز آیة الله جوادی آملی. اگر این اسرار را به دست آوردیم و آنها را با تمرین در وجود خود پیاده ساختیم، آنگاه از حدّ بشریّت بالا آمده وارد فضای انسانی می شویم. آنگاه هر عمل نیکی که از ما سرزد ، عمل نیک انسانی خواهد بود. امّا افراد خوب بی نماز یا افراد خوبِ صرفاً نماز خوان ـ بی تعارف ـ حیوانات خوب و نیک رفتاری هستند ؛ لذا با حیوانات نیز محشور می شوند ؛ با حیواناتی چون سگ اصحاب کهف یا الاغ بلعم باعور یا شتر رسول الله (ص) یا اسب امام حسین (ع) و ... . البته فرد بی نماز خوب از این حیوانات نیز پایینتر است ؛ این تازه مقام نماز خوان صرف است. آن بهشتی که وصفش را زیاد شنیده اید با آن همه عظمتش ، بهشت همین نمازخوانهاست نه بهشت اقامه کنندگان نماز. بهشت اقامه کنندگان نماز ، جنة الذات است که فهم آن به این آسانی نیست. خلاصه آنکه:خدا نه نیازی به خود ما دارد نه نیازی به عبادت و نماز ما. او از سر فضل و احسان خویش ما را آفریده؛ و از سر فضل و احسان خویش، به ما دین داده و امر نموده که طبق این دین (نقشه ی وجودی انسان کامل) خودتان را بسازید. و عبادت یعنی همین خود را مطابق دین ساختن. وقتی ما خدا را با اسماء جلال و جمالش می خوانیم؛ یعنی داریم آن کمالاتی را می شماریم که باید خودمان مطابق آنها بسازیم. وقتی خدا را با اسمائی چون رحمان، رحیم، کریم، غفور و ... می خوانیم، یعنی داریم از اسماء الله، الگو برداری می کنیم. لذا معصوم(ع) فرمود: « تَخَلَّقُوا بِأَخْلَاقِ اللَّه ــ آراسته شوید به اخلاق خدا !» یعنی خود را به اوصاف خدا آراسته کنید. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه