در مجموع می توان گفت در چند سال اخیر دودیدگاه افراطی و تفریطی در رابطه مقابله با شیطان گرایی در کشور شکل گرفته است. نخستین دیدگاه که بیشتر در میان برخی پژوهشگران مبتدی و اصحاب رسانه مشاهده می شود، نوعی نگاه افراطی به این جریان است. در این نگاه برای ایجاد حساسیت در میان عموم مخاطبان و به تعبیری اطلاع رسانی پیشگیرانه، بیشتر به بزرگنمایی و اهمیت بیش از حد فرقه های شیطان پرستی و بیان آموزه ها و آئین های این فرقه ها پرداخته می شود. بدون آن که حتی به توصیف صحیحی از ابعاد این جریان دست یافته باشند.

در مجموع می توان گفت در چند سال اخیر دودیدگاه افراطی و تفریطی در رابطه مقابله با شیطان گرایی در کشور شکل گرفته است. نخستین دیدگاه که بیشتر در میان برخی پژوهشگران مبتدی و اصحاب رسانه مشاهده می شود، نوعی نگاه افراطی به این جریان است. در این نگاه برای ایجاد حساسیت در میان عموم مخاطبان و به تعبیری اطلاع رسانی پیشگیرانه، بیشتر به بزرگنمایی و اهمیت بیش از حد فرقه های شیطان پرستی و بیان آموزه ها و آئین های این فرقه ها پرداخته می شود. بدون آن که حتی به توصیف صحیحی از ابعاد این جریان دست یافته باشند. برای مثال می توان به ساخت برنامه ای مستند با عنوان شوک در سال 1387 با موضوع بررسی شیطان پرستی اشاره نمود. پخش این مستند، که بدون تحقیقات و پشتوانه های صحیح علمی صورت گرفته بود، یکی از اقدامات شتابزده و بدون استراتژی رسانه ی ملی به عنوان بزرگترین تریبون ملی کشور در دامن زدن به مطرح شدن این جریان و فرقه های وابسته به آن در میان عموم جامعه بود. از آن پس نیز شاهد رشد وسیع اخبار مرتبط با فرقه های شیطان پرستی در رسانه های مختلف اعم از روزنامه ها و خبرگزاری های مختلف بودیم. چرا که موضوع شیطان پرستی دستمایه خوبی برای تیترهای جنجالی در این رسانه ها بود. علاوه بر این جوسازی کاذب رسانه ای شاهد برخوردهای امنیتی و انتظامی برخی نهادهای مربوطه، همچون نیروی انتظامی، در این راستا بودیم. اعلام وجود فعالیت هفتاد و دو فرقه شیطان پرستی در داخل کشور و وجود 666 سایت اینترنتی ترویج شیطان پرستی به زبان فارسی، و اخباری از این قبیل، هشدارهایی بود که به کرات از تریبون های عمومی مسئولین این نهاد انتظامی شنیده می شد، در حالی که مراکز پژوهشی نیروی انتظامی هیچ تعریف و توصیف صحیحی از ابعاد دقیق جریان شیطان گرایی نداشتند. شکل گیری این فضای کاذب در جامعه و جذابیت بحث پیرامون عقاید و آئین های این فرقه ها باعث شده که در چند سال اخیر شاهد برگزاری کارگاه ها و سمینارهای مختلف و بیش از اندازه در رابطه با نقد و بررسی شیطان پرستی برای اقشار مختلف جامعه خصوصا دانشجویان باشیم. این نیاز کاذب در میان جامعه باعث ورود بسیاری از پژوهشگرنماها در این حوزه گردید. منظور از پژوهشگر نمایان افرادی است که تنها با چینش برخی اطلاعات درست و غلط در کنار هم ادعای انجام کار پژوهشی در این حوزه را داشته، و نتایج تحقیقات خود را تحت عنوان مقاله، کتاب، سخنرانی و... به عموم جامعه ارائه می نمایند؛ در حالی که هیچ یک از مراحل روند صحیح یک پژوهش علمی را طی نکرده اند. پس از بررسی کلیه آثار منتشر شده در زمینه نقد شیطان گرایی در کشور در قالب های مختلف باید گفت متاسفانه در بسیاری از تحقیقات صورت گرفته کمتر به ابعاد جریانی شیطان گرایی توجه شده و بیشتر به توصیفی ناقص از افکار و عقاید برخی فرقه های منحرف شیطانی بسنده شده است؛ که این توصیفات نیز به علت عدم استفاده از منابع موثق و اصیل دیدگاه صحیحی نسبت به جریان شیطان گرایی به دست نمی دهد. غافل از آن که فرقه های موجود شیطان گرایی در دنیا تنها بخشی از پازل بزرگ جریان شیطان گرایی می باشد. این ورود غیر علمی به بررسی آسیب هایی از این دست نه تنها فضای پژوهشی مقابله با این جریان خطرناک و آسیب زا را در کشور مغشوش نمود، بلکه در بسیاری از موارد باعث آسیب های معنوی به خود این افراد گردید. اما نگاه دوم که بیشتر درمیان مسئولین اجرایی و فرهنگی کشور مشاهده می شود، نوعی نگاه تفریط گونه می باشد. دراین نگرش بدون در نظر گرفتن ابعاد جریانی شیطان گرایی و ظرفیت های بالقوه آن، تنها به جنبه های سطحی آموزه های برخی فرقه ها اشاره شده و این جریان را موجی زود گذر در میان جوانان می بینند، که پس از مدتی فروکش کرده و ازبین می رود. شاید بتوان گفت که این نگاه حاصل توصیفات غلط و غیر قابل باوری بود که بیشتر آن ها توسط پژوهشگر نماها و رسانه ها منتشر میشد. چرا که این مسئولین با تجاربی که در زمینه مقابله با آسیب های مختلف اجتماعی داشتند جایی برای آسیبی با این مختصات در بافت فرهنگی-اجتماعی جامعه نمی دیدند. با توجه به آن که جریان شیطان گرایی در دوران معاصر روندی انکشافی و ترویجی را در پیش گرفته است، با کمال تاسف باید گفت که هر دو دیدگاه مذکور، هرکدام به نوعی به ترویج این جریان کمک شایانی می نمایند. دیدگاه اول با بزرگنمایی بیش ازحد این جریان در رسانه ها و ارائه تفکرات و آموزه های این جریان بدون تحلیل صحیح، درمیان طبقات مختلف مردم، ناخواسته به ترویج این جریان کمک می نماید. علاوه بر آن با توصیف های غلط از عقاید و ظواهر فرقه های شیطان پرستی باعث شکل گیری تصوری غلط از فعالیت این جریان در جامعه می شود. مهمترین آسیبی که این تصور غلط به جامعه وارد می نماید ایجاد تصور مصونیتی کاذب در میان خانواده های و نهادهای متولی امور تربیتی در جامعه می شود، فلذا اقدامات صحیح تربیتی در راستای مقابله با این جریان ضدفرهنگی صورت نمی گیرد. در نگاه دوم نیز به خاطر آن که ابعاد مختلف جریان شیطان گرایی درنظر گرفته نمی شود، و بیشتر آن را موجی زود گذر در میان جوانان ارزیابی می کنند، فلذا راهبرد صحیحی برای مقابله نیز تنظیم نمی شود. نتیجه این نگرش آن است که پس از مدتی حساسیت های اجتماعی نسبت به نفوذ این جریان در جامعه کاهش می یابد. این در حالی است که مشخصه محوری در جریانات و فرقه های شیطان گرایانه آموزه "ضد دین بودن" آنان است، فلذا این فرقه ها خصوصا در کشور ما که نظام دینی بر آن ها حاکم است، از نوع فرقه های زیرزمینی و معارض محسوب می شوند، و پر واضح است که بهترین بستر برای رشد چنین فرقه هایی عدم توجه به تحرکات و آسیب های آنان از طرف نهادهای فرهنگی،تربیتی و امنیتی می باشد که وظیفه مقابله با این آسیب ها را برعهده دارند. پس از بررسی و جمع بندی ثمرات دو دیدگاه مذکور شایسته است نگرش و روش سومی را برای مقابله صحیح با این جریان ارائه داد. در ابتداء باید مراکز پژوهشی معتبر اقدام به انجام پژوهش های توصیفی کامل پیرامون این جریان نمایند. در بررسی آسیب هایی از این دست، علاوه بر مطالعات کتابخانه ای باید توجه وبژه ای به مطالعات میدانی در حوزه شیوه های نفوذ و گسترش این اندیشه ها و سطح ورود آن ها صورت پذیرد. پرواضح است که انتشار نتایج این توصیفات در این مرحله در رسانه ها و برای عموم مردم نتایج نامطلوبی به بار می آورد ولی آشنایی مسئولین، کارشناسان مربوطه و نخبگان با ابعاد این آسیب مرحله بعدی را سهل تر می نماید. در گام دوم اطلاعات به دست آمده در مرحله نخست زمینه را برای تحلیل صحیح کارشناسان در حوزه های مختلف و پیش بینی گام های بعدی ترویج این جریان فراهم می نماید. در مرحله سوم با توجه به اطلاعات و تحلیلات صورت گرفته راهبرد متناسب برای مقابله با این جریان در حوزه های مختلف فرهنگی، تربیتی، امنیتی،رسانه ای و ... تدوین شده، و در نهایت اقدامات اجرایی متناسب در حوزه های مذکور صورت پذیرد. البته ممکن است شیوه بیان شده نکته بدیعی در بر نداشته باشد و برای مقابله با آسیب های مختلف اجتماعی همین مراحل کلی باید طی شود. ولی متاسفانه عدم توجه به همین مراحل ساده بیان شده در بسیاری از موارد باعث بروز ابتلائات وسیعی در حوزه آسیب های اجتماعی و اعتقادی شده است. نوشته شده توسط: حسین عرب .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه