آیا هدف وسیله را توجیه می کند یا خیر؟ اگر جواب شما خیر است پس داستان های زیر را چگونه می توان توجیه کرد؟ داستان گرفتن کاروان تجاری قریش به دستور پیامبر(ص) یا اعلام حضرت ابراهیم(ع) به اینکه خورشید را به عنوان خالق قبول دارد و یا داستان حضرت یوسف(ع) و برادرانش که آن ها را دزد خطاب کرد؟ و اگر جواب شما مثبت است پس چرا حضرت علی(ع) زمانی که خلافت را به عهده گرفتند از همان ابتدا با عناصر مخالف به صورتی جدی برخورد کردند در حالی که اگر ایشان موقتا با آنها سازش می کردند شاید بدین وسیله می توانستند به شکل بهتری و در اسرع وقت و به صورت جداگانه به جنگ با مخالفان می پرداختند؟

اینکه برخی از دانشمندان اروپایی میگویند:«هدف وسیله را توجیه می کند » یا می گویند :«هدف وسیله را توجیه نمی کند » ربطی به دین اسلام ندارد و در دین اسلام هر رفتاری حکم خاص خودرا دارد .به عنوان مثال :خوردن مشروبات الکلی در دین اسلام حرام است ولی اگر تو مریض شدی و پزشکان علاج منحصر به فردرا در خوردن آن تشخیص بدهند , در این صورت خوردن آن اشکال شرعی ندارد .یا اگر تورا دستگیر کنند و بگویند که اگر مشروب الکلی نخوری می کشیمت, در این صورت باید بخوری تا کشته نشوی .اگر تو را گرفتند و گفتند :این آدم را بکش و گرنه تورا می‌کشیم ,در این صورت اگر کشتن آن آدم به ناحق است, نمی توانی بکشی گرچه خودت کشته شوی .اگر بخواهی دزدی کنی تا به مردم صدقه بدهی ,این کار تو نادرست است. بر این اساس ما در دین اسلام قانونی بااین کلیت نداریم بلکه هر مورد قانون خاص خودش را دارد . این احکام را خدا توسط پیامبر و امامان معصوم برای مردم بیان کرده است و در عصر غیبت توسط مراجع تقلید و علمای دین شناس تبیین می گردد. در هر صورت باید توجه داشته باشیم که در اسلام کاری ارزشمند است که هم حسن فعلی داشته باشد و هم حسن فاعلی . حسن فعلی این است که کارکا ر خوبی باشد و حسن فاعلی این است که نیت فاعل نیت خوبی باشد. برای توضیح بیشتر به این مطالب توجه بکنید : قریش دشمن پیامبر و همه مسلمانان است و به خاطر همین دشمنی پیامبر و مسلمانان را از مکه و خانه و کاشانه شان بیرون کردند و در مکه شبانه به خانه آن حضرت حمله کردند تا اورا به قتل برسانند ولی پیامبر از دستشان نجات یافت .حالا پیامبر در مدینه است و دشمن از او دست برنداشته است .همین قرشیان تمام اموال مسلمانان را مصادره کردند و خوردند .اکنون شما از پیامبر چه توقعی دارید؟ آیا پیامبر در خانه بنشیند و دشمن هروقت خواست حمله کند و آنان را بکشد؟آیا این درست است که از دشمن غافل باشی ؟ پیامبر اسلام حق داشت اموال قریش را مصادره کند و این کار هیچگونه اشکال ندارد .مصادره کاروان قریش قصاص عادلانه بود و این اولین بار نبود که به کاروانهای دشمن تعرض می شد بلکه بارها از این کارها صورت گرفته بود.(در مورد تعرضهای دیگر به تاریخ اسلام آقای جعفریان ص 408 مراجعه کنید .)نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه کرد این است که پیامبر قصد تصرف کاروان را نداشت بلکه فقط می خواست به قریش بفهماند که مراقب خودتان باشید و زیاد با ما کار نداشته باشید و گرنه شاهرگ حیاتی شما در دست ماست و اگر پیامبر قصد گرفتن کاروان را داشت صد در صد می توانست آن را بگیرد چون آنان نمی توانستند تند حرکت کنند ولی پیامبر آنهارا تعقیب نکرد .(الصحیح من سیره النبی ,جزء3 ص 137 به بعد.) در هر صورت حمله پیامبر به کاروان قریش هیچ مشکلی نداشت . به این نکته هم توجه داشته باشیم که در اسلام قانون الاهم فالاهم هم داریم .به عنوان مثال اگر شما ببنید بچه ای داخل استخر افتاده و غرق می شود و ماه رمضان است در این صورت باید به آب بپرید و بچه را نجات بدهید گر چه روزه شما باطل می شود و نمی توانید به بهانه روزه بچه را نجات ندهید . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه