تأثير هنر اسلامي (معماري اسلامي) بر غرب چگونه بوده است؟ لطفاً منابعي را معرفي كنيد.

پيشرفت اسلام در زمينه هاي مختلف در قرون اوليه اسلامي و بعد از آن امري است مسلّم كه هيچ كس آن را انكار نمي كند. در اين زمينه كتابهاي بسياري (حتي) توسط خود غربيها به رشتة تحرير در آمده است. در فن معماري نيز مسلمين به پيشرفتهاي شگرفي نائل شدند كه آثار اين هنر اسلامي در جاي جاي كشورهاي اسلامي گوياي اين حقيقت است. پيشرفت مسلمانان در اين فن غرب را تحت تأثير قرار داده است. ما در اين مقاله ابتدا به نفس تأثير و اعتراف غربيها به اين امر مي پردازيم. و سپس به مواردي از اين تأثيرات اشاره خواهيم كرد. و در پايان منابعي جهت مطالعه ارائه خواهيم كرد. «آلفرد گيوم» سرپرست يك گروه سيزده نفره كه كتاب «ميراث اسلام» را با همكاري هم نوشته اند، مي نويسد: «تماس نزديك مشرق و مغرب در زمان جنگ هاي صليبي و بعداً به طور دوستانه در قرن وسطي در معماريهاي مغرب زمين نفوذ بسيار داشته است» همين نويسنده در ادامه بيان مي كند كه: «در اسپانيا سبك ساختمانيِ اعراب تا اواخر «دوره تجديد» به خوبي پيش مي رفت و مطالعه در اين قسمت بسياري از نكات مبهم و عجيب معماري اسپانيا «گوتيگ» را مشهود مي سازد. و بالاخره بايد دانست كه معماري اسلامي هنوز در بعضي از ممالك به نشو و نماي خويش ادامه مي دهد.» اين نويسنده، معماري غرب را مديون اسلام مي‌داند و مي نويسد: «با در نظر گرفتن نكاتي كه در اين فصل ذكر شد، به طور وضوح معلوم مي گردد كه دِين مغرب در مورد معماري به دنياي اسلامي قابل اهميت است». گوستاو لوبون، نويسنده مشهور غربي مي نويسد: «بدون ترديد مسلمانان در فنون مختلفه و به خصوص معماري، در معماري اروپا بي اثر نبوده اند». همين نويسنده اعتراف مي كند كه: «غربيها بسياري از نكات و دقائق مهم را از شرقيها اقتباس كردند و اين چيزي نيست كه من تنها به آن اعتراف كنم» سپس ايشان نام چند نويسنده ديگر غربي را نام مي برد كه به اين مطلب اذعان دارند به عنوان مثال ايشان به نقل از «باتيسيه» مي نويسد: «جاي ترديد نيست كه معماران فرانسه در قرن 11 و 12 ميلادي بسياري از نكات و دقائق مهم معماري و تزئينات را از معماران شرق اقتباس كردند ... مگر كليساي «پوي» كه از مقدس ترين بناهاي مسيحيت است، دروازهایش با كتيبه هاي اسلامي تزئين نشده و يا مگر حصارهاي شهر «اربونه» و غيره مانند حصارهاي شهرهاي اسلامي كنگره دار بنا نشده است.» گوستاو لوبون معتقد است «جائيكه از همه جا بيشتر آثار معماري اسلامي خودنمايي مي كند و متأسفانه دانشمندان نام آن را ذكر نكرده اند «اسپانيا» است مثلاً بسياري از پرچمهاي كليساي «طليطله» از روي مناره هاي مساجد اسلامي اقتباس شده است.». «بر خلاف آنچه برخي مي پندارند مسلمانان در خيلي از مناطق اسپانيا هنوز يادگارها و آثار زيادي دارند و هنوز در شهر «اشبيليه» خانه هاي خود را به سبك مسلمانان مي سازند». مسلمانان در زمينه هاي مختلف معماري بر اروپائيان تأثير گذاشتند به برخي از اين موارد اشاره شد. در اين قسمت نيز به مواردي ديگر اشاره مي شود. آلفرد گيوم مي نويسد: «بايد دانست كه جنگجويان مسيحي در جنگ هاي صليبي طرحهاي ساختماني برج و باروهاي سوريه و مصر را فرا گرفتند. معماري در سوريه و ارمنستان قرنها بود كه ترقيات زيادي نصيبش گشته بود، اروپائيها ساختمان كنگره هايي مانند «ماچيكوليشن» را از مسلمين آموختند». همين نويسنده ادامه مي دهد «يكي از دروازه هاي قاهره كه به باب النصر معروف است و به وسيله معماران ارمني ساخته شده داراي «ماچيكوليشن» مي باشد. اين ساختمانها از لحاظ تاريخي بر بناهايي نظير آن در اروپا از قبيل قصر «گيارد»، «شاتيون»، «نورويچ» و «وينچستر» تقدم دارد. بدين طريق واضح مي گردد كه جنگجويان صليبي در معماري اين قسمت از اعراب آموخته اند اين قبيل كنگره ها كمك در قصور و قلعه هاي فرانسه و انگلستان در قرن 14 صورت ديگري به خود گرفت.». «يكي ديگر از مشخصات معماري نظامي كه مغرب از مصر و سوريه آموخته است درب ورودي قائمه يا راهرو معوج مي باشد. منظور از اين قسم راهرو آن بوده است كه در صورتيكه دشمن موفق شد از دروازه وارد شود، نتواند مستقيما جلوي خود را ديده و به آنهائيكه داخل هستند تيراندازي كند ... تا آنجا كه اطلاع حاصل گرديده اولين دروازه هاي معوج، در شهر بغداد در قرن هشتم و در قاهره ساخته شده و نمونه بسيار خوبي از آن در قلعه «آليو» مشهود مي گردد». يكي ديگر از تأثيرات غربي ها از مسلمانان ساخت برج و بارو مي باشد. در اين زمينه «شارل بلان» مي نويسد: «بايد بگوئيم صليبيان پس از اينكه فنون بنّائي (اسلامي) مانند غرفه ها و ايوانچه هاي مناره و بالكنها را در شرق مشاهده كردند هنگام ورود به فرانسه آنها را در عمارتهاي خود به كار بردند و برجهاي مراقبت و قصر و بالكن و برج و باروهايي كه در قرون وسطي در قلعه هاي نظامي و يا شهرها مي ساختند نمونه اي از همين اقتباس است.» و آلفرد گيوم مي نويسد: «در ميدان ساختمانهاي نظامي جنگجويان صليبي، كليساها و برج و باروهايي را در زمين مقدس بنا نمودند كه اصول استحكام آن را از دشمنان (مسلمانان) خود آموختند.». مورد دیگر تأثيرپذيري غرب از گنبد و مناره هاي اسلامي است. «احتمالاً سبك ساختماني مناره هاي مسلمين در قرن 14 و 15 در معماري ايتاليا نفوذ نموده باشد شكي نيست كه در نظر معماران و مهندسين اسلامي ساختمان گنبد و مناره پهلوي هم بسيار مطلوب بوده و اين قسمت در «رن» نفوذ نموده به طوري كه در بناي «سنت پال» گنبد و برج پهلوي يكديگر ديده مي شود.» از ديگر تأثيرات معماري اسلامي بر معماري غرب مي توان به تأثير در طرح كاشيها و تزئينات اشاره كرد. گيوم مي نويسد: «طرح كاشي كه در انگلستان معروف به «عرسبك» بوده، به خوبي نشان مي دهد كه در مورد اين طرح ما مديون اعراب قرون وسطي هستيم». «سبك تزئيناتي كه در ساختمان برج و بارو به كار مي رفت، از بين النهرين به قاهره و از آنجا به ايتاليا نفوذ نموده و بعداً يكي از مشخصات معماري «گوتيك» گرديد.». به كارگيري حروف كوفي در تزئينات ساختماني و تأثيرپذيري از بناهاي آجري و ... نيز از موارد تأثيرپذيري غرب از (مسلمانان ايراني و عرب) بوده است. نتيجه گيري: «تأثير اسلام بر اروپا در زمينه هاي مختلف امري مسلم است در اين زمينه كتابهاي زيادي توسط خود اروپائيان نوشته شده است و همه بر اين امر معترفند.» و همان گونه كه بيان شد، و موارد اندكي به عنوان شاهد مثال ذكر گرديد، تأثير معماري اسلامي بر غرب امري است كه محققان اروپائي بدون ترديد آن را پذيرفته اند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه