دوره امامـت امام هـادی(علیه السلام) هم عصـر با حکومت چه حاکمانی از عباسیان بوده است؟

امام هادی(علیه السلام) با شش تن از خلفای عباسی، معاصر بود که به ترتیب عبارتند از: معتصم (برادر مأمون)؛ واثق (پسر معتصم)؛ متوکل (برادر معتصم)؛ منتصر (پسر متوکل)؛ مستعین (پسر عموی منتصر) و معتز (پسر متوکل).معتصم در سال 218 هـ.ق با مرگ مأمون به خلافت رسید و تا سال 227هـ‍.ق حکمرانی کرد. محمد بن عبدالملک تا پایان عمر وزیر او بود.[ مسعودی، مروج الذهب، ج2 ص 459.] پس از درگذشت او، فرزندش، «الواثق بالله هارون بن ابی اسحاق» - که مادرش، کنیزی به نام «قراطین» بود - به خلافت دست یافت. او نیز در دوران خلافت خود به سان پدرش به ترک ها اقتدار فراوان بخشید.[ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج2 ص 510.] او در سنگدلی و بی رحمی، رویه مأمون و پدرش را پیش گرفته بود و جان افراد بسیاری را در مسئله حدوث یا قدم قرآن گرفت. بسیاری را شکنجه کرد یا به زندان افکند و سرانجام در سال 232هـ.ق درگذشت.[ همان، ص 511.] و برادرش «جعفر بن محمد بن هارون»، معروف به «المنتصر بالله» قدرت یافت که «احمد بن ابی داوود» او را «المتوکل علی الله» خواند.[ مروج الذهب، ج2 ص 495.]متوکل بسیار تندخو و بی­رحم بود که همگان را با تندی از خود می راند، تا اندازه‌ای که هرگز محبت او به کسی دیده نشد. او می‌گفت: «حیا موجب شکستگی است و مهربانی، زبونی و سخاوت، احمقی است». ازاین رو همواره همگان از او به بدی و بدنامی یاد می کردند.[ تاریخ یعقوبی، ج2 ص 513.] او در دوران خلافت خود جنایت های بسیاری انجام داد. این دوران، سخت ترین روزگار برای شیعیان و علویان در دوره عباسی، بلکه در سراسر تاریخ تشیع به شمار می‌رود. او کینه وصف ناپذیری از خانواده پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در دل داشت و این کینه سبب تجاوز و ستم به شیعیان آنان نیز شد؛ به گونه‌ای که همگی با به قدرت رسیدن او آواره و بی خانمان شدند. در دوران او، امام هادی(علیه السلام) به سامرا تبعید شد. یکی از اعمال ننگین او، ویران کردن مزار مطهر حضرت سیدالشهداء(علیه السلام) در سال 236هـ.ق بود که خشم شیعیان را به شدت برانگیخت؛ به گونه­‌ای که مردم بغداد؛ در و دیوار و مساجد را از شعار علیه او آکندند و شاعران در هجو او شعرها سرودند. زندگی ننگین او در سال 247 هـ.ق پایان یافت و فرزندش محمد «المنتصر» به قدرت رسید.محمد «المنتصر» برخلاف پدر و نیاکان خود به کارهای شایسته رغبت نشان می‌داد و ستم روا نمی­‌داشت و به علویان احسان می‌کرد. بنا به نوشته ابن اثیر، منتصر دستور داد تا مردم قبر علی(علیه السلام) و حسین(علیه السلام) را زیارت کنند و علویان نسبت به جان و مالشان ایمن باشند منتصر توقف زائران را در کنار مراقد شهداء آزاد گذاشت او برادران خود، معتز و مؤید را که در زمان خلافت پدرش، ولایت عهدی پذیرفته بودند، خلع کرد.او در نخستین اقدام حکومتی خود، «صالح بن علی» را که از ستمگران و کینه‌توزان به آل علی(علیه السلام) بود، از حکمرانی مدینه برکنار کرد و «علی بن الحسن بن اسماعیل بن عباس بن محمد» که فردی خوش رفتار با شیعیان بود، به جای او گمارد. وی فدک را به فرزندان امام حسن و امام حسین(علیهما السلام) بازگردانید و آنچه را از ایشان به دست حاکمیت ضبط شده بود، به آنان برگرداند. هم چنین اموالی را برای بخشیدن به علویان در مدینه فرستاد[ ابن اثیر، الکامل، ج7 ص 36.]. البته دوران حکومت او به درازا نیانجامید و او را پس از شش ماه خلافت، مسموم کردند و به قتل رساندند.پس از او، «المستعین احمد بن محمد بن معتصم»، روی کار آمد که سخت شهوت پرست و اسراف کار بود و شیوه سخت­‌گیری های خلفای پیشین را از سر گرفت و فساد و عیاشی فراگیر شد.[ شیخ عباس قمی، تتمة المنتهی، ص 353.] دوران حکومت او نیز چندان به درازا نکشید و در سال 252هـ‍.ق به دستور معتز در سامرا به قتل رسید.[ مروج الذهب، ج2 ص 568.] معتز، خون خوار دیگری از این طایفه بود که دست خود را به خون امام علی النقی(علیه السلام) آغشت و وی را به شهادت رساند. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه