درباره حضرت علی اکبر(ع) و همسرش و فرزندانش چه اطلاعاتی در دست است؟

اطلاعات ما در مورد ایشان, همسر و فرزندانش بسیار اندک است. مجموع اطلاعاتی که در مورد ایشان از راهها و منابع گوناگون جمع آوری شده است را می توان اینگونه بیان کرد:کنیة آن حضرت را «أبوالحسن» نقل کرده‌اند اگرچه این احتمال وجود دارد که کنیه برای تفأل باشد، اما این نیز محتمل است که وی فرزندی بنام «حسن» داشته است. شاهد این امر روایت احمد‌بن‌‌نَصر بَزَنْطِی از امام رضا† است که نشان می‌دهد علی اکبر† کنیزی داشته و از او صاحب فرزند شده است.[1]افزون بر این، جملة دیگری از امام صادق †در ادامة زیارت علی أکبر وجود دارد که ادعای فوق را بیشتر تقویت می کند، امام صادق† می‌فرماید:« صلّی‌الله علیک و علی عترتک و اهل بیتک و آبائک و أبنائک و اُمّهاتک الأخیار الّذین أذهب اللهُ عنهم الرِّجسَ و طَهَّرهم تطهیراً»[2]« درود و تحیّات خداوند بر تو و خاندان و خانواده و پدران و پسران و مادران پاک تو باد. همان (خاندانی) که خداوند پلیدی را از آنان دور ساخته و پاک و مطهّرشان قرار داده است.»با دقت در این فراز از زیارت‌نامه، نکات مهمی به دست می‌آید:الف. در این زیارت شریف تعبیر «ابنائک» به صورت جمع به کار رفته که طبق قواعد زبان عربی، بر بیش از دو تن صدق می‌‌کند، در نتیجه می‌توان اظهار داشت که علی‌ اکبر †بیش‌ از دو پسر داشته است. (اما در مورد نام و زندگی نامه آنان هیچ اطلاعی در دست نیست).ب. در اینکه از کلمة «أبنائک» تنها فرزندان صُلبی مراد است، یا همة بازماندگان از نسل آن بزرگوار، اعم از صُلبی و غیر صُلبی، دو احتمال وجود دارد. که احتمال مراد بودن فرزندان غیر صُلبی با توجه به استعمال عرفی لفظ «پسر» منتفی است، زیرا در زبان عرف، این لفظ دلالت بر فرزند صُلبی انسان دارد.[3]ج. هم چنین اطلاق واژة «عترت» که به معنای ذُرّیّه و خانواده است، شاهد خوبی بر این امر است که علی اکبر تشکیل خانواده داده بود؛ زیرا اگر حضرت خانواده‌ای تشکیل نداده‌ بود، استعمال این واژه صحیح به شمار نمی‌رفت، و ورود این جمله در لسان امام† که آگاه به مفاهیم لغت و قوانین بلاغت و مقتضیات کلام عرب است، قوی ترین شاهد بر این مدعا است.[4] [1]. بَزَنْطِی از امام رضا† پرسید: آیا امکان دارد مردی هم زمان با یک زن و «اُمّ‌وَلدِ» پدر آن زن ازدواج نماید؟ [ امّ ولد کنیزی را گویند که از صاحب خود دارای فرزند شده باشد.] امام فرمود: اشکالی ندارد. احمدبن‌نَصر بَزَنْطِی گفت: به ما خبر رسیده که حضرت علی‌بن‌الحسین (امام سجاد†) با دختر امام حسن† و «اُمّ وَلد» پدر او (یعنی اُمّ وَلد امام مجتبی) ‌ازدواج نموده است؟ حضرت فرمود: چنین نیست، بلکه وی، دختر امام حسن‌† و اُمّ‌ ولد علی‌بن‌الحسین†‌ ـ که نزد شما کشته محسوب می‌شود (یعنی همسر حضرت علی‌اکبر) ـ را به ازدواج خود درآورد. (کلینی، الفروع من الکافی، ج 5، ص 361 (باب «الرجل یتزوج المرئة و یتزوج ام ولد ابیها). چنان که گفته شد بر هر کنیزی عنوان «اُمّ ولد» اطلاق نمی‌شود، مگر اینکه آن کنیز از مولای خود دارای فرزندی شده باشد. این حدیث شاهد روشنی است بر این که حضرت علی‌‌اکبر† صاحب کنیزی بوده که برای او فرزند آورده است.(سید عبدالرزاق مقرم، علی الاکبر، ص19-20)[2]. ابن‌قولویه، کامل‌الزیارات، ص416. [3]. سید عبدالرزاق مقرم، علی الاکبر، ص20-21.[4]. سید عبدالرزاق مقرم، علی الاکبر، ص21. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه