یکى از آثار درجه اعلاى وجودى امام، علم خارق العاده او است و از آن جا که از نظر کمالات وجودى، تأسى مرتبه «نبى» بوده و در واقع «امامت»، با «نبوت» اتصال و ارتباط بلافصل دارد؛ امام، وارث به حق علوم و کتاب هاى همه پیامبران است. امام صادق(ع) مى فرماید: «همه کتاب هاى آسمانى انبیاى گذشته، نزد ما است، اینها را از آنان به ارث برده ایم. همان گونه که آنان مى خواندند، مى خوانیم و همانند آنان از این کتاب ها سخن مى گوییم. هیچ حجت الهى، در روى زمین خالى نخواهد بود که از او چیزى بپرسند و او بگوید: نمى دانم».

یکى از آثار درجه اعلاى وجودى امام، علم خارق العاده او است و از آن جا که از نظر کمالات وجودى، تأسى مرتبه «نبى» بوده و در واقع «امامت»، با «نبوت» اتصال و ارتباط بلافصل دارد؛ امام، وارث به حق علوم و کتاب هاى همه پیامبران است. امام صادق(ع) مى فرماید: «همه کتاب هاى آسمانى انبیاى گذشته، نزد ما است، اینها را از آنان به ارث برده ایم. همان گونه که آنان مى خواندند، مى خوانیم و همانند آنان از این کتاب ها سخن مى گوییم. هیچ حجت الهى، در روى زمین خالى نخواهد بود که از او چیزى بپرسند و او بگوید: نمى دانم». همان، ح 600. به تناسب درجه وجودى و مقام ولایت امام، علم و معرفت بى کران و خارج از درک ما براى او امرى حتمى است. امام على(ع) به این حقیقت، چنین اشاره کرده است: «ما اهل بیت، شجره نبوت، جایگاه شایسته رسالت، محل آمد و رفت فرشتگان، خانه رحمت و کمال دانش و معرفت هستیم». همان، ح 583.تمامی امامان نور واحدی هستند و در صورتی که کمالی برای یکی از ایشان اثبات شود، برای سایر امامان نیز آن کمال اثبات می شود، بنابراین اگر بگوییم امام زمان(عج) عین الله است، این صفت در سایر امامان نیز وجود دارد. دانش ائمه(ع) پایدار و همیشگى است. این دانش پیوسته با سرچشمه غیبى خود در ارتباط بوده، مدام قوّت پذیرفته و افزایش مى یابد. امام باقر(ع) مى فرماید: «اگر بر دانش ما افزوده نمى شد بى دانش مى ماندیم». همان، ح 651. امام موسى بن جعفر(ع) مى فرماید: «علم امام داراى سه جنبه و جهت است: علوم مربوط به گذشته، علوم مربوط به زمان آینده، علوم حادث و نوظهور». همان، ح 681. امام از آن جا که در مرتبه ویژه اى از عالم هستى قرار گرفته و وجودش در نقطه اعلاى هستى است؛ به تمامى علوم و معارف، معرفت شهودى دارد؛ معرفتى که جایى براى تردید و شک و عدم اطمینان باقى نمى گذارد. از این رو علم امام تنها دانش به دور از خطا و خلاف است. از امام صادق(ع) پرسیدند: علم بدون اختلاف مخصوص امامان است و شما چگونه از آن آگاهى مى یابید؟ فرمودند: «آگاهى ما هم از این معرفت بى اختلاف، مانند آگاهى پیامبر خدا است؛ با این تفاوت که آنچه را پیامبر مى دید ما نمى بینیم». همان، ح 673. به حسب این رتبه وجودى امام است که حضرت على(ع) مى فرماید: «سلونى قبل ان تفقدونى»؛ «پیش از آن که مرا از دست بدهید از من بپرسید». نهج البلاغه، خطبه 189. شگفت آن که در این جمله، آن حضرت پرسش از علم خاص یا باب خاصى را مطرح نکرده و این خود دلیل روشنى است بر این که امام على(ع)، بزرگ ترین دانشمندى است که به همه علوم و ظرایف و اسرار آنها احاطه داشته، شارح و مفسّر آنها بوده است. آن حضرت در همه علوم - از الهیات گرفته تا تفسیر، قرائت، فقه، حدیث، اخلاق، قضا، فصاحت و بلاغت و دیگر علوم ادبى تا ریاضیات، طب، شیمى و... - به بالاترین مراتب رسیده بود. براى مطالعه ى بیشتر ر.ک: محمدجواد مغنیه، آیا امام على یک فیلسوف بود؟ ترجمه مرتضى الیاسى، در مجله معرفت شماره 37، صص 63 - 56 و نیز براى آشنایى بیشتر با تحلیل فلسفى شخصیت ل و اوصاف امامان ر.ک: سید یحیى یثربى، فلسفه امامت، وثوق، قم، چاپ اول 1378. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه