رابطه عقل و شرع چیست؟ آیا ممکن است با مثالی توضیح دهید؟

2- اگر عقل آدمی به نحو قطعی به فساد موضوعی پی ببرد که چاره ای جز ترک آن نیست آن عمل حرام است و همین طور اگر به مصلحت لازمه یک موضوع دست یابد آن موضوع حکم وجوب را به خود خواهد گرفت.  باید گفت رابطه احکام با عقل به سه گونه قابل تصور است : 1ـ حکم شرع صد در صد ضد عقل باشد.  2ـ مطابق عقل باشد.  3ـ فوق عقل باشد. ما منطقاً نمی توانیم مسأله شرعی یا گزاره ای دینی داشته باشیم که صد در صد ضدعقل باشد چون با پذیرفتن چنین گزاره ای حجیت عقل را مخدوش کرده ایم و تنها راه دست یابی ما به درستی و صحت آن دین را از دست داده و حجیت کل آن شرع پایمال می شود. در مورد دوم اشکالی رخ نمی دهد و در مورد سوم است که عقل نمی تواند انکار کند تنها می تواند بگوید نمی دانم اما با ضمیمه کردن مقدماتی مانند این که شرع از حکیم مطلق صادر شده است و حکیم مطلق به گزاف حکمی را صادر نمی کند پس این حکم حتماً حکیمانه است اگر چه ما ملاک آن را تفصیلاً درک نمی کنیم پس کلما حکم به العقل حکم به الشرع (تفصیلاً) و کلما حکم به الشرع حکم به العقل (اجمالاً). مثلاً عقل قطعاً پی می برد که حفظ وحدت جامعه اسلامی ضروری است مسلماً حکم شرع هم همین خواهد بود چون شرع نمی تواند مخالف قطعی عقل باشد. و یا شرع می گوید روزه اول شوال (عید فطر) حرام است درست است که عقل ملاک این حرمت و مفسده آن را درک نمی کند و سلباً و ایجاباً نظری ندارد اما با ضمیمه این مقدمه که صدور این حکم براساس ملاکات واقعی و دائر مدار مصالح و مفاسد مربوط به حیات و سعادت بندگان خدا بوده است اجمالاً می پذیرد که این حکم شرعی درست است و باید عملی شود. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه