حضرت علی(ع) در زمانی که به ناحق خانه نشین شده بودند و همچنین در زمانی که امامت مسلمین را در زمان حکومت خویش به عهده داشتند، چگونه نماز می خواندند دست بسته یا با دست باز؟ چگونه وضو می گرفتند آیا همانند شیعیان یا برادران اهل تسنن؟ اگر به درستی نماز می خواندند و وضو می گرفتند پس چرا با بدعت های آن سه نفر برخورد نکردند؟ آیا روایات صحیح و محکمی داریم که نشان دهنده چگونگی نماز خواندن و وضوگرفتن حضرت علی(ع) در زمان خلافت ایشان و قبل از آن باشد؟ آیا مواردی هست که حضرت علی(ع) پشت سر خلفا نماز خوانده باشند؟ و در آن صورت، آیا به شیوه اهل تسنن نماز می خواندند (یعنی بدون مهر و بصورت دست بسته)؟

اختلاف در نحوه وضو گرفتن از اواسط خلافت عثمان پیدا شد و حتى عثمان در ابتدا به روش معمول بین شیعه وضو مى گرفت ولى بعدا گرفتار شک و تردید شد و على رغم مخالفت بسیارى از صحابه رسول خدا و از جمله على (ع) و ابن عباس بر خلاف مرسوم و سنت پیامبر به جاى مسح، پاها را شست ولى بعد در زمان بنى امیه مردم را مجبور به پذیرش نظریه عثمان کردند و تبلیغات وسیعى در تایید آن به راه انداختند. چنانکه در زمان حجاج ازابومالک اشترى کیفیت وضوى رسول خدا را پرسیدند عده اى از خواص قبیله خود را جمع کرد و پرسید آیا شخص ناشناسى بین شماست ؟ و پس از اطمینان به این صورت وضو گرفت : ابتدا صورت و سپس دستها را شست و بعد سر و پاها را مسح کرد از این روایت معلوم مى شود که در زمان بنى امیه صحابه پیامبر کاملا در تقیه بودند و قدرت نداشتند بر خلاف روش عثمان وضو بسازند. در هر صورت براى یافتن وظیفه حقیقى تنها به ظواهر نباید اکتفا کرد؛ بلکه باید با متد و روش خاص هر رشته به بررسى آن پرداخت.به اعتقاد شیعه امامیه , هیچ کس جز نبی اکرم (ص ) حق تشریع , تفسیر و تبیین احکام الهی را ندارد. پیامبر اکرم (ص ) از طریق اتصال به منبع غیب , از احکام الهی مطلع می شدند و مأمور به تبلیغ این احکام بودند. پس از پیامبر اسلام طبق نص و تصریح ایشان , ائمه (ع ) برای تبیین احکام الهی (و نه تشریع آن) منصوب شده اند. از جمله طبق حدیث مورد اتفاق جمیع فرق مسلمین : «انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی ما ان تمسکتم بها لن تضلوا ابدا ; دو شیء گرانبها میان شما باقی می گذارم : کتاب خدا و اهل بیتم , مادامی که به این دو چنگ بزنید گمراه نخواهید شد».اگر ائمه (ع ) حکمی یا کیفیت عملی را بیان می کنند, صرفا بیان حکم الهی و نحوه عمل و سیره رسول اکرم (ص ) است و از پیش خود چیزی را تشریع نمی کنند. منشأ پیدایش برخی تفاوت ها در کیفیت نماز و وضو، به دو عامل اساسی برمی گردد:1- با گذشت زمان و دور شدن از عصر نبی اکرم و پیدایش مسائل و سؤالات جدیدی در زمینه های مختلف (از جمله در زمینه مسائل مربوط به نماز و وضو) اهل سنت - که راه دسترسی به بیانگر حکم الهی را بسته می دیدند - برای یافتن پاسخ سؤالات خود, با قیاس و سلیقه خود به پاسخ آنها پرداختند. اما از دیدگاه شیعه ائمه معصومین , مفسر و بیانگر حکم الهی بعد از نبی اکرم و بنا به سفارش ایشان بودند. آنان تا حدود 250 سال پس از رحلت نبی اکرم , نیز دسترسی به مبین و مفسر احکام الهی داشتند و ائمه (ع ), آنچه را که حکم الهی بود تبیین می کردند; مثلا در مسائلی چون : آیا می توان با کفش نماز خواند؟ آیا اگر بر روی زمین و محل سجده نمازگزار, چیزی غیر از اجزای زمین (مثل فرش ) فاصله شود, می توان بر آن سجده کرد یا نه ؟ آیا خواندن سوره هایی که سجده واجب دارد در قرائت نماز جایز است و..., در حالی که اهل سنت در این امور به فهم و رأی خود استناد کرده اند. 2- تغییرات و تشریعاتی که از سوی خلفا, پس از رحلت رسول اکرم (ص ) صورت گرفت , عموما از زمان عمر خلیفه دوم مرسوم شد. به عنوان نمونه وقتی اسیران فارس را نزد وی آوردند, آنان مقابل عمر دست بسته ایستادند. وی علت این عمل را جویا شد, گفتند ما مقابل امیران و بزرگان خود به جهت احترام این گونه می ایستیم . عمر از این نحوه اظهار ادب خوشش آمد و گفت خوب است ما هم در مقابل خداوند در نماز این گونه بایستیم. (1) در مسأله وضو آمده است که وضوی همه ی مسلمانان تا خلافت عثمان صورت واحدی داشته و مانند وضوی کنونی شیعه بوده است . این مسأله با آیه قرآن نیز تطبیق دارد که می فرماید: «وامسحوا برؤوسکم و ارجلکم» (2)در این آیه خداوند امر به مسح سر و پاها نموده است , در حالی که اهل تسنن پاها را می شویند, علت تغییر وضو این بود که عثمان در اواسط دوران خلافت خود نسبت به چگونگی وضوی پیامبر گرفتار تردید شد, او سپس وضوی پیامبر را به شکلی که اکنون در میان اهل سنت مرسوم است اعلام نمود. این قضیه مورد مخالفت بسیاری از صحابه پیامبر واقع شد, لکن حکومت اموی بنا به اغراض سیاسی در نقاط مختلف اسلامی شیوه عثمان را تبلیغ کردند و شرایطی به وجود آوردند که برخی از صحابه جرأت مخالفت با روش دستگاه حاکم را نداشت و در نتیجه این گونه وضو گرفتن رواج یافت.برای آگاهی بیشتر در باره وضوء به کتاب « وضوء النبی من خلال ملابسات التشریع» , علی الشهرستانی , نشر مشعرمراجعه کنید.علی علیه السلام و همه صحابه پشت سر خلفا نماز می خواندند و نمی توانستند نخوانند ولی دست بسته نمی خواندند بلکه دست باز می خواندند. توجه داشته باشید که چنین نیست که از نظرهمه اهل سنت دست بسته خواندن ضرورت داشته باشد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه