از ابتدای سال جاری دو رویداد مهم در عرصه سیاست داخلی و خارجی اتفاق افتاده است. اتفاق مهم داخل کشور انتخابات ریاست جمهوری ۲۴ خردادماه و در عرصه سیاست خارجی مذاکرات ایران با کشورهای گروه ۱+۵ و توافقنامه ژنو بوده است.این مطلب تلاش دارد با تاکید بر مواضع و سخنان رهبر انقلاب،از ابتدای سال جاری به تبیین نقش ایشان در این دو رویداد مهم بپردازد. نقش رهبری در حضور حداکثری مردم در انتخابات

از ابتدای سال جاری دو رویداد مهم در عرصه سیاست داخلی و خارجی اتفاق افتاده است. اتفاق مهم داخل کشور انتخابات ریاست جمهوری ۲۴ خردادماه و در عرصه سیاست خارجی مذاکرات ایران با کشورهای گروه ۱+۵ و توافقنامه ژنو بوده است.این مطلب تلاش دارد با تاکید بر مواضع و سخنان رهبر انقلاب،از ابتدای سال جاری به تبیین نقش ایشان در این دو رویداد مهم بپردازد. نقش رهبری در حضور حداکثری مردم در انتخابات بعد از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸، عده ای در پی رواج تحلیل هایی بودند تا نشان دهند میزان رضایت مردم نسبت به کارایی سیستم و رغبت آنها به مشارکت در صحنه های سیاسی کاهش یافته است. این تحلیل ها بیشتر در راستای مشروعیت زدایی از نظام صورت می گرفت. در ادامه چنین رویکردی بود که قبل از برگزاری انتخابات شعارهایی مبنی بر غیر آزاد بودن انتخابات، رقابتی نبودن، فرمایشی بودن ... با هدف از اعتبار انداختن و زیر سوال بردن سازوکارهای انتخابات سر داده می شد. اما سیاست رهبری و نظام جمهوری اسلامی مشارکت حداکثری مردم در انتخابات بود و سخنرانی های قبل از انتخابات ایشان و نامگذاری سال ۱۳۹۲ به عنوان سال «حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی» در راستای تحقق همین امر بود. همچنین رهبری در تمام مدت بعد از انتخابات ۸۸ بر جذب حداکثری و دفع حداقلی تاکید داشتند و تلاش داشتند تا در راستای همین سیاست، مردم را به مشارکت حداکثری در انتخابات ترغیب نمایند. ایشان در دانشگاه امام حسین(ع) در مراسم میثاق پاسداری در ۶ خرداد ماه بیان می کنند که حضور مردم در پاى صندوق هاى رأى بلاشک به دنبال خود، موفقیتهاى دیگرى را دارد؛ به کشور مصونیت می بخشد، عزت می بخشد و آبروى بین‌المللى به همراه می آورد. دیدگاه رهبر معظم انقلاب درباره مشارکت همه در انتخابات از باب ایرانی بودن و علاقمندی به کشور و سرنوشت سیاسی- اجتماعی خود نیز تاثیر بسزایی در حضور حداکثری مردم داشت. همچنین سخنرانی ایشان در روز رأی‌گیری و تاکید بر اهمیت رای مردم و اینکه رای مردم حق الناس است و حق‌الناس را انسان باید بیشتر رعایت کند، چرا که خروج از عهده حق‌الناس از خروج از حق الله سخت تر است، نشان دهنده جایگاه والای مردم در اندیشه و سیاست ایشان و باطل کننده تبلیغات فروان آن روزها علیه نظام بود. بیانات حضرت آیت الله خامنه ای در روز رای گیری این گونه بود:« من یک توصیه به این حضرات محترمی که مسئولان صندوق ها و مسئولان بازشماری و قرائت آرا هستند، دارم و آن اینکه بدانند که رأی مردم امانتی در دست آنهاست و حق‌الناس است. حق‌الناس را انسان باید بیشتر رعایت کند، چرا که خروج از عهده حق‌الناس از خروج از حق الله سخت تر است؛ لذا باید خیلی توجه کنند» رهبری برای مقابله با تحریف ها و حرف هایی که در ارتباط با اینکه ایشان نظر خاصی روی کاندیداها دارند بیان کردند که هیچ‌کس حتی نزدیکانشان از رأی وی اطلاع ندارند و مردم وظیفه دارند که در خصوص انتخاب خود، تحقیق کنند. با سیاست و مواضع رهبری بود که انتخابات ریاست جمهوری با مشارکت حدود ۷۳ درصدی مردم برگزار شد و باعث انسجام اجتماعی و همگرایی گروه های سیاسی شد و سرمایه اجتماعی عظیمی برای نظام به همراه آورد و توانست سناریوهایی که در پی حضور حداقلی مردم در انتخابات بودند را بی اثر نماید به خصوص اینکه با پیروزی نامزدی همراه شد که کمتر کسی احتمال پیروزی ایشان را می داد. نقش رهبری در موفقیت سیاست خارجی دولت سیاست رهبر انقلاب بعد از روی کار آمدن دولت جدید، حمایت از دولت و تلاش برای ایجاد همگرایی برای پیشبرد اهداف و امور مملکت و حل شدن مشکلات کشور بوده است. رویکرد ایشان در حوزه سیاست خارجی، به عنوان مهمترین حوزه مورد تاکید دولت و پرونده هسته ای به عنوان اصلی ترین موضوع، نیز این بوده تا خطوط کلی سیاست خارجی و دستگاه دیپلماسی را ترسیم نمایند و جزئیات و چگونگی اجرای تاکتیک ها را برعهده دولت بگذارند. نکته مهم این است که مواضع و دیدگاه های رهبری در بزنگاه های حساس مذاکرات به کمک دولت آمد و کمک شایانی به عبور از تنگناها و رسیدن به توافق داشت. تدابیر رهبری و همچنین درایت تیم مذاکره کننده هسته ای باعث شد تا گره مذاکرات دیپلماتیک بعد از حدود ده سال باز بشود. در ادامه تلاش شده ذیل چند سرفصل نقش رهبری در پیشبرد پرونده هسته ای تبیین شود. فتوا درباره حرام بودن استفاده از سلاح هسته ای یکی از موضوعاتی که کمک فراوانی به تیم مذاکره کننده کرد، فتوای رهبری درباره عدم استفاده از سلاح اتمی بود. حضرت آیت الله خامنه ای به عنوان رهبر مذهبی سیاسی جمهوری اسلامی، چندین بار در سال های اخیر در سخنرانی های خود بیان کردند که طبق آموزه های دین اسلام مخالف سلاح هسته ای و هر نوع سلاح کشتار جمعی هستند. به عنوان نمونه در دیدار با دست اندرکاران ساخت ناوشکن جماران در بهمن ۸۸ بیان می کنند که جمهورى اسلامى اعتقادی به بمب اتم ندارد و دنبالش هم نخواهد رفت و طبق مبانى اعتقادى و دین اسلام، به کار بردن وسایل کشتار جمعى ممنوع و حرام است. همچنین ایشان در نخستین کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح و عدم اشاعه در تهران در سال ۱۳۸۹ که با حضور بیش از ۱۴ وزیر خارجه، ۱۰معاون وزیر و ۸ نماینده از سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برگزار شد، فتوای تحریم استفاده از سلاح‌های اتمی را صادر نمودند که به‌ شدت مورد استقبال مهمانان و مقامات خارجی شرکت‌کننده قرار گرفت. رهبری در پیام خود بیان فرمودند: «به اعتقاد ما افزون بر سلاح هسته‌ای، دیگر انواع سلاح‌های کشتار جمعی، نظیر سلاح شیمیایی و سلاح میکروبی نیز تهدیدی جدی علیه بشریت تلقی می‌شوند. ملت ایران که خود قربانی کاربرد سلاح شیمیایی است، بیش از دیگر ملت‌ها خطر تولید و انباشت این گونه سلاح‌ها را حس می‌کند و آماده است همه‌ی امکانات خود را در مسیر مقابله با آن قرار دهد. ما کاربرد این سلاح‌ها را حرام و تلاش برای مصونیت بخشیدن ابناء بشر از این بلای بزرگ را وظیفه‌ی همگان می‌دانیم.» سخنان و فتوای رهبری آنچنان واضح و مشخص بود که باراک اوباما در سخنرانی امسال خود در مجمع عمومی سازمان ملل ناچار به اعتراف به این واقعیت شد که فتوای ایشان می تواند زمینه ساز رسیدن به توافق هسته ای شود. اوباما در این باره گفته بود که رهبر ایران فتوایی علیه توسعه تسلیحات اتمی صادر کرده و رئیس جمهور روحانی هم به تازگی تصریح کرده است که جمهوری اسلامی هرگز سلاح اتمی تولید نخواهد کرد. این اظهارات توسط مقام‌های دو کشور می بایست زمینه را برای توافقی معنادار فراهم کند. تاکید بر حقوق هسته ای و ترسیم خطوط قرمز رهبر انقلاب همچنین در طول این مدت تلاش داشتند تا ضمن تاکید بر حقوق هسته ای ایران، خطوط قرمز جمهوری اسلامی را نیز ترسیم کنند. خطوط قرمز وضع شده نه تنها به چراغ راهنمای تیم مذاکره کننده هسته ای تبدیل شد بلکه به مثابه حصاری بود که طرف های غربی را نیز از نزدیک شدن به این موضوعات بازداشت. این رویکرد رهبری باعث شد تا تیم مذاکره کننده ایران با اطمینان خاطر نقش فعال تر و پرتحرک تری در مذاکرات داشته باشند. به عنوان نمونه رهبر انقلاب اسلامی در دیدار با پنجاه هزار فرمانده بسیج سراسر کشور در تاریخ ۲۹ آبان ماه بیان می کنند: «از آن طرف اصرار دارم بر تثبیت حقوق ملّت ایران، از جمله مسئله‌ى حقوق هسته‌اى؛ اصرار داریم بر اینکه از حقوق ملّت ایران یک قدم عقب‌نشینى نباید بشود. ما البتّه در جزئیّات این مذاکرات مداخله نمی‌کنیم؛ یک خطوط قرمزى وجود دارد، یک حدودى وجود دارد، این حدود باید رعایت بشود؛ این را گفتیم به مسئولین و موظّفند که این حدود را رعایت کنند.» پشتیبانی و حمایت از تیم دیپلماسی هسته ای کلیدواژه رهبری در تمام دورانی که هیئت مذاکراه کننده ایرانی مشغول رایزنی و گفت و گو با نمایندگان گروه ۱+۵ بودند حمایت قاطع و کامل از آنان بوده است. به عنوان مثال بعد از سفر رئیس جمهور به نیویورک، رهبر انقلاب اسلامی در مراسم تحلیف دانشجویان دانشگاه‌هاى افسرى ارتش بیان می کنند که از تحرک دیپلماسی دولت حمایت و پشتیبانی می کنند. ایشان همچنین در سخنان خود در هفتمین همایش ملی نخبگان جوان تاکید می کنند که هیچ کس نباید مجموعه مذاکره کنندگان ما را سازش‌کار بداند. رهبری، تیم مذاکره کننده را مأموران دولت جمهورى اسلامى دانست که بچّه‌هاى خودمان و انقلاب هستند که مأموریت مهمی را دارند انجام می دهند. بنابراین نباید مأمورى را که مشغول یک کارى است و مسئول یک فرایندى است مورد تضعیف یا توهین یا بعضى از تعبیراتى که گاهى شنیده می شود - که اینها سازش‌کارند و مانند اینها - قرار داد. رهبر انقلاب اسلامی در دیدار فرماندهان بسیج سراسر کشور نیز بر حمایت از مسئولانى که اجراى کار برعهده‌شان است، تاکید می کنند و از مشکلات و سختی های کار اجرایی سخن می گویند. تقابل با مواضع ضد و نقیض آمریکا دولت آمریکا سیاست دوگانه ای را در جریان مذاکرات هسته ای در پیش گرفت و ضمن اینکه از مذاکرات سخن می گفت به صورت موازی نیز عنوان می کرد که گزینه نظامی همچنان روی میز است. به عنوان نمونه باراک اوباما در سخنرانی خود در سازمان ملل بیان کرد که آمریکا در صدد «تغییر رژیم» ایران نیست و این عبارت خود را به مثابه یک امتیاز به ایران دانسته بود. اگر چه چند روز بعد، باراک اوباما در دیدار با نتانیاهو، همین گفته غیر منطقی خود را نیز فراموش کرد و نشان داد تا چه اندازه غیرقابل اعتماد و عهد شکن است. اوباما در دیدار با نخست وزیر رژیم صهیونیستی گفته بود با چشمانی باز وارد مذاکره شده‌ و هیچ گزینه‌ای از جمله گزینه نظامی را از روی میز برنداشته‌ اند. در واکنش به این سخنان بود که رهبری بیان کردند جمهوری اسلامی ایران دولت آمریکا را غیرقابل اعتماد و خودبرتربین که از همه‌ى دنیا باج می گیرد و به رژیم جعلى صهیونیستى باج می دهد؛ معرفی نمود. این رویکرد رهبری را ضمن اینکه می توان پاسخی به سخنرانی های غیر منطقی و زیاده خواهانه مقامات آمریکایی دانست به نوعی تکمیل کننده رویکرد دیپلماتیک مقامات اجرایی نیز بود که همه به این حقیقت آگاه شوند حضور ایران در پای میز مذاکره از سر استیصال و ناچاری نبوده است. تقویت قدرت مانور و چانه زنی تیم هسته ای همچنین رهبر انقلاب با تاکید بر حفظ اصول، اهمیت ویژه ای به تقویت قدرت مانور تیم مذاکره کننده هسته ای جمهوری اسلامی داشتند. ایشان در در دیدار با فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامى در ۲۶ شهریورماه از نرمش قهرمانانه سخن می گویند و این که نرمش در یک جاهایى بسیار لازم است. ایشان در ادامه با ذکر مثالی عنوان می کنند: «کشتى‌گیرى که دارد با حریف خودش کشتى می گیرد و یک جاهایى به دلیل فنّى نرمشى نشان می دهد، فراموش نکند که طرفش کیست؛ فراموش نکند که مشغول چه کارى است؛ این شرط اصلى است؛ بفهمند که دارند چه‌کار می کنند، بدانند که با چه کسى مواجهند، با چه کسى طرفند، آماج حمله‌ى طرف آنها کجاى مسئله است؛ این را توجّه داشته باشند.» مقابله با دولت های به شکست کشاننده مذاکرات برخی دولت ها در مذاکرات ژنو با خواسته های نامعقول خود تلاش داشتند تا مذاکرات را به شکست بکشانند و به نظر می رسید تنها لبخند های دیپلماتیک واکنش مناسبی به آنان نباشد. رهبری در این جا نیز برای به عقب راندن دولت های زیاده خواه و کمک به تیم هسته ای وارد میدان شدند. به عنوان نمونه، ایشان در پی کارشکنی دولت فرانسه در مذاکرات بیان می کنند که در اروپا ملّت فرانسه یک روزى اعتبار سیاسى به دست آورد به‌خاطر اینکه رئیس جمهور آن کشور، به دلیل اینکه انگلیس وابسته‌ به آمریکا است، اجازه نداد که انگلیس وارد بازار مشترک اروپا بشود. اما حالا دولتمردان همان کشور نه فقط در مقابل آمریکا بلکه‌ در مقابل صهیونیست‌ها اظهار کوچکى می کنند که مایه‌ سرشکستگى ملّت فرانسه است. نکته دیگر این که حمایت های رهبری از تیم مذاکره کننده هسته ای، نقش ویژه ای در تلطیف فضای سیاسی داخلی و عدم موضع گیری های شدید علیه دیپلمات های ما داشت. در نهایت این که به نظر می رسد سیاست رهبری در قبال تیم مذاکره کننده هسته ای این بوده که ضمن حمایت کامل از تیم مذاکره کننده و ترسیم خطوط قرمز، قدرت مانور و چانه زنی تیم مذاکره کننده را افزایش دهند و از سوی دیگر از زیاده خواهی ها کشورها و تضییع حقوق ملت ایران جلوگیری نمایند. (سایت الف،حسن کریمی فرد، 12 آذر 92) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه