یکی از کارویژه های احزاب و گروههای سیاسی ، انسجام بخشیدن به مطالبات و خواسته های مردمی و ایجاد هماهنگی و سازماندهی آنان است و در جریان پیروزی انقلاب اسلامی نیز احزاب و گروههای سیاسی نقش مهمی در این راستا درجریان مبارزات علیه رژیم ستمشاهی ایفا نمودند . عمده ترین نقش گروههای سیاسی در جریان مبارزات را می توان در سازماندهی و انسجام بخشیدن به اعترضات مردمی ، جهت دهی به خواسته ها و مطالبات مردم ، آگاهی بخشی به مردم و برگزاری جلسات آشکار و پنهان و مبارزه عملی با رژیم برشمرد .

یکی از کارویژه های احزاب و گروههای سیاسی ، انسجام بخشیدن به مطالبات و خواسته های مردمی و ایجاد هماهنگی و سازماندهی آنان است و در جریان پیروزی انقلاب اسلامی نیز احزاب و گروههای سیاسی نقش مهمی در این راستا درجریان مبارزات علیه رژیم ستمشاهی ایفا نمودند . عمده ترین نقش گروههای سیاسی در جریان مبارزات را می توان در سازماندهی و انسجام بخشیدن به اعترضات مردمی ، جهت دهی به خواسته ها و مطالبات مردم ، آگاهی بخشی به مردم و برگزاری جلسات آشکار و پنهان و مبارزه عملی با رژیم برشمرد . در میان جریان ها و گروههای فعال در جریان مبارزات ، با توجه به جایگاه دین در فرهنگ مردم ایران ، جریان های اسلامی همچون ( حزب مؤتلفه ، جمعیت فدائیان اسلام ، جامعه مدرسین حوزه علمیه ) نقش پررنگ تری داشتند و با اقبال مردم مواجه شدند هر چند جریان های چپ و راست با رویکرد التقاطی و استفاده از آموزه های دینی و تلفیق آن با تفکرات غربی همچون جبهه ملی ، حزب توده ، سازمان مجاهدین خلق ( جریان چپ گرا و مارکسیستی ) و نهضت آزادی ( جریان راست گرا و لیبرالیستی ) نیز در مبارزه با رژیم ستمشاهی نقش داشتند ، اما نتوانستند توده مردم را با خود همراه سازند و مردم در میان این جریان ها ، به رهبری حضرت امام و روحانیت اعتماد کردند. برای آشنایی بیشتر با نقش گروههای سیاسی در پیروزی انقلاب اسلامی به منابع زیر مراجعه شود: مظفری، آیت، جریان شناسی ایران معاصر، قم: پژوهشکده تحقیقات اسلامی، 1385 دارابی، علی، جریان شناسی سیاسی در ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1388 احزاب و تشکیلات سیاسی در ایران ، مهدی عزیزان ، قم: زمزم هدایت نواب صفوی، سید مجتبی: فدائیان اسلام، تاریخ، عملکرد، اندیشه، به کوشش سیدهادی خسروشاهی، تهران : انتشارات اطلاعات، 1375 جوادزاده، علی‌رضا؛ جامعه‌ مدرسین حوزه‌ علمیه قم از آغاز تاکنون فعالیت‌ها از سال 1342 تا 1357، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1385 احمدی حاجیکلایی، حمید، جریان شناسی چپ در ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387 رژمی در مقابله با حضرت امام ابتدا تلاش نمود تا با زندانی کردن ایشان به گونه ای ایشان را منزوی نماید و از مخالفت با رژیم باز دارد ، اما دستگیری و زندانی کردن ایشان نه تنها این اهداف را به دنبال نداشت ، بلکه اتش اعترضات مردمی را شعله ورتر ساخت ، از این رو رژیم برای خارج ساختن رهبری نهضت مردمی از دست حضرت امام و دور نگاه داشتن ایشان از کشور ، ناچار به تبعید ایشان از کشور شد ، که این تلاش نیز راه به جای نبرد و رهبری و تلاش امام و فداکاری و حضور مردم در صحنه به پیروزی انقلاب اسلامی انجامید . به دنبال 15سخنرانی افشا گرانه حضرت امام در 15 خرداد 1342 رژیم ایشان را دستگیر کرد که تا 15 فروردین 1343به طول انجامید و ایشان به مدت 10 ماه در بازداشت و حصر قرار داشتند . ایشان این مدت را در 5 نقطه گذراندند که عبارتند از: زندان باشگاه افسران، زندان قصر، زندان عشرت‌آباد، منزلی متعلق به ساواک در داوودیه تهران و منزل دیگری در قیطریه. امام خمینی در زندان باشگاه افسران تنها چند ساعت ماندند. سپس به پادگان قصر انتقال یافتند. ایشان در این مکان، به مدت 19 روز در بازداشت بودند. طی این مدت حکومت شاه با دردسرهای فراوانی مواجه بود. از جمله واکنش‌های گسترده‌ای از سوی شخصیت‌ها و مجامع روحانی نسبت به بازداشت امام و سایر زندانیان سیاسی 15 خرداد ظاهر شد.عموم علما و روحانیون شیعة ایران و عراق با صدور اعلامیه‌ها و تلگرام‌هایی، دستگیری امام و دیگر علما و روحانیون و نیز کشتار مردم عزادار دوازدهم محرم (15 خرداد) را محکوم کردند و کمتر از یک هفته پس از آن واقعه، دهها نفر از برجسته‌ترین مراجع و علمای سراسر کشور به عنوان اعتراض به دستگیری امام به تهران مهاجرت کرده و به بحث و تبادل نظر پرداختند. مهاجرت دسته‌جمعی علما از یک سو اسطوره وحشت و اختناق را در کشور شکست و از سوی دیگر حمایت قاطع آنان از امام، وی را در موقعیتی قرار داد که تجاوز به حریم ایشان ممکن نشد. در طول مدت بازداشت امام خمینی، رژیم شاه نتوانست کمترین توفیقی در بازجوئی از امام بدست آورد. از طرفی نگاه داشتن امام در بازداشتگاه با توجه به نزدیک شدن تدریجی چهلمین روز شهادت قربانیان حادثه 15 خرداد و مراسمی که قرار بود در سراسر کشور برگزار شود، شدیداً رژیم را نگران کرده بود. آزاد کردن امام نیز معنائی جز عقب‌نشینی و اعتراف به شکست رژیم در رویاروئی با ایشان نداشت. در چنین شرایطی امام خمینی روز چهارم تیر به پادگان عشرت‌‌آباد منتقل شدند و در این مکان به مدت 40 روز ماندند. امام در این مدت علاوه بر عبادات روزانه و قرائت قرآن و دعا به مطالعه کتابهایی پیرامون انقلاب مشروطیت، استقلال هند، استقلال اندونزی ... نیز ‌پرداختند. در همین مدت تنی چند از علما و روحانیون، از جمله برادر بزرگ امام توانستند که با ایشان ملاقات نمایند. در این دیدار بود که امام غیر مستقیم در جریان مهاجرت علمای شهرستانها به تهران قرار گرفتند و پس از اطلاع از تعطیلی بازار و دروس حوزه، ‌دستور بازگشایی بازار و شروع دروس را دادند. امام خمینی روز 11 مرداد به منزلی در منطقه داوودیه تهران که تحت نظر ساواک و مأموران شهربانی بود، منتقل شدند. در نخستین ساعات ورود امام به داوودیه چند نفر از برجسته‌ترین علمای مهاجر و نیز علمای تهران به دیدار ایشان شتافتند. مردم به محض اطلاع برای دیدار امام روانة محل اقامت ایشان شدند، به طوری که خیابان‌ها و کوچه‌های اطراف، مملو از جمعیت مشتاق گردید و عبور و مرور خودروها به سختی صورت می‌گرفت. از نخستین ساعات صبح روز شنبه 12 مرداد، مغازه‌داران تهران و شهرستانها به مناسبت آزادی نسبی امام، بر سر در مغازه‌های خود پرچم نصب کرده و چراغانی نمودند و میان مردم شیرینی و شکلات توزیع کردند. هجوم سیل آسای مردم به سوی اقامتگاه امام موجب شد، ملاقات با ایشان در پایان روز دوم اقامت از سوی مأموران ساواک و شهربانی ممنوع شود. امام خمینی سه روز پس از اقامت در داوودیه به منزل دیگری در قیطریه منتقل شدند. در این منزل نیز ایشان 8 ماه اقامت داشتند. رژیم شاه سرانجام امام را پس از سالگرد واقعه فیضیه و پیش از فرا رسیدن ماه محرم آزاد کرد. به دنبال تصویب لایحه ننگین کاپیتولاسیون در سال 1343، امام به افشا گری و آگاه سازی مردم نسبت به ماهیت استعماری این لایحه پرداختند و رژیم ایشان را دستگیر و به دستور امریکا تبعید کرد .(ر.ک: ظهور و سقوط سلطنت پهلوی ، خاطرات ارتشبد سابق حسین فردوست ، تهران: اطلاعات ، 1374، ج1، ص 516) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه