حزب اعتماد ملی الف – تاریخچه تشکیلجرقه تشکیل «حزب اعتماد ملی» از جایی زده شد که آقای مهدی کروبی با وجود ناامیدی همه اصلاح‌طلبان و از جمله یاران حزبی‌اش در مجمع روحانیون مبارز از رأی آوردن او در انتخابات ریاست جمهوری (دوره نهم)، مصمم و فعال در انتخابات شرکت کرد که می‌توانست او را به مرحله دوم انتخابات نیز برساند. اما اختلاف کم آرای وی و احمدی‌نژاد، کروبی را از ادامه رقابت‌ها باز داشت. رأی مردم به کروبی موجب افزایش اعتماد به نفس و انرژی‌ای در او شد که زمینه اتخاذ چند تصمیم مهم توسط او را نیز فراهم کرد.

حزب اعتماد ملی الف – تاریخچه تشکیلجرقه تشکیل «حزب اعتماد ملی» از جایی زده شد که آقای مهدی کروبی با وجود ناامیدی همه اصلاح‌طلبان و از جمله یاران حزبی‌اش در مجمع روحانیون مبارز از رأی آوردن او در انتخابات ریاست جمهوری (دوره نهم)، مصمم و فعال در انتخابات شرکت کرد که می‌توانست او را به مرحله دوم انتخابات نیز برساند. اما اختلاف کم آرای وی و احمدی‌نژاد، کروبی را از ادامه رقابت‌ها باز داشت. رأی مردم به کروبی موجب افزایش اعتماد به نفس و انرژی‌ای در او شد که زمینه اتخاذ چند تصمیم مهم توسط او را نیز فراهم کرد. کروبی تصمیم به استعفا از مجمع تشخیص مصلحت نظام، خروج از مجمع روحانیون مبارز و تشکیل یک حزب جدید را سریعاً عملی کرد. این روحانی که به شدت از اصلاح‌طلب تندرو آزرده خاطر است، طی سال‌های اخیر همواره نوک تیز انتقاداتش را به رأس هرم اصلاح‌طلبان متمرکز کرده و از آنها خواسته است تا در درجه اول به اصلاح خود پرداخته تا بتوانند در جهت تشکیل جبهه فراگیر اصلاح‌طلبان اقدام کنند. [1]کروبی که راه خود را از اصلاح‌طلبانی که پیشرو خوانده می‌شوند، جدا کرده، ‌بارها در اظهارات خود نشان داده است که اهل ائتلاف با هیچ حزب و گروهی نیست و تمایل دارد که به طور مستقل راه خود را ادامه دهد. وی که توانسته بود در شرایط حساس، مجمع روحانیون مبارز را تشکیل و بیست و پنج سال حرکت آن را تداوم بخشد، پس از انتخابات ریاست جمهوری نهم تشکیلات سابق خود را ترک و حزب جدید اعتماد ملی را سازمان داد.اگرچه دلخوری کروبی از دوستان مجمعی‌اش به دلیل عدم حمایت از او در انتخابات نهم را می‌توان یکی از دلایل جدایی وی از مجمع روحانیون دانست، اما به نظر می‌رسد این دلیل اصلی‌ترین این جدایی نبود، بلکه کروبی به این جمع‌بندی رسید که دیگر نمی‌توان در چارچوب محدود یک تشکیلات به کار ادامه داد. او نیازمند گسترش تشکیلات به همه اقشار و گروهها و نه فقط روحانیون بوده این تغییر رویکرد شرایط بهتری را برای کروبی جهت استفاده از نیروهای علاقمند به کار سیاسی و تشکیلاتی فراهم می‌کرد. کروبی در مصاحبه‌ای در خصوص جدایی خود از مجمع روحانیون مبارز گفته: «من به تک‌تک اعضای مجمع علاقه‌مندم. از آنها هم دلگیر نیستیم، اما احساس می‌کنم الان لازم است نقش جدیدی ایفا کنم. استقبال وسیعی هم که از ایده فن برای تشکیل حزب جدید به عمل آمد، نشان داد من در تشخیص خود اشتباه نکرده‌ام، در مورد آنچه در مجمع گذشت، اکنون دیگر مهم نیست که ناشی از نقص من بوده یا کوتاهی دیگران یا اشکالات یک تشکل روحانی. مهم این است که ثابت شد نمی‌توانیم از سایر اقشار نیز استفاده کنیم، مثلاً نمی‌توانستیم از چهار تا دانشگاهی به همکاری دعوت کنیم. بعد از این مشکل بروز می‌کرد که فرهنگ سیاسی اینها با فرهنگ سیاسی آنها متفاوت بود.[2]»شاید بتوان مهمترین و اصلی‌ترین انگیزه کروبی برای تشکیل حزب اعتماد ملی و وسیع کردن دایره کار تشکیلاتی و سیاسی‌اش را توجه او به ضرورت‌های حضور در صحنه‌های سیاسی و کسب قدرت از راه‌های قانونی دانست.کروبی یاران خود را در حزب اعتماد ملی از میان کسانی برگزید که فعالان ستادهای انتخاباتی او در سراسر کشور به ویژه تهران بودند، کسانی که به واسطه حضور در مجلس ششم در سمت نمایندگی یکی از شهرهای کشور ارتباط نزدیکی با مردم حوزه انتخابیه خود داشته و در طی چهار سال حضور در مجلس ششم رابطه کاری و عاطفی نزدیکی با کروبی پیدا کرده‌اند. پس از آنکه اکثریت نمایندگان مجلس ششم برای حضور در انتخابات مجلس هفتم رد صلاحیت شدند او تمام تلاش خود را متمرکز کرد تا صلاحیت‌شان تأیید شود و پس از آنکه تعدادی از آنها تأیید شدند، لیستی از کاندیداهای انتخابات مجلس هفتم تهیه و آن را به عنوان لیست بخشی از اصلاح‌طلبان که شامل مجمع روحانیون مبارز، حزب همبستگی و حزب کارگزاران سازندگی می‌شد، منتشر کرد. نزدیک چهل نفر از این لیست وارد مجلس هفتم شدند که اکنون فراکسیون اقلیت را تشکیل داده‌اند. اکثر آنها با حمایت تشکیلاتی مهدی کروبی به مجلس راه یافتند. بقیه هم که یا به دلیل رد صلاحیت و یا عدم کسب آرا نتوانستند سمت نمایندگی خود را حفظ کنند پس از خروج از مجلس، کروبی پی‌گیر وضع زندگی و کار آنها بود و ارتباط مستمر کروبی با این نمایندگان زمینه‌ساز تشکیل اولیه حزب اعتماد ملی شد.نگاهی به اسامی 52 عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی نشان می‌دهد که نمایندگان سابق مجلس، مهمترین و اصلی‌ترین اعضای شورای مرکزی و یاران کروبی در حزب اعتماد ملی را تشکیل می‌دهند. برخی از این اعـضا عبـارتند از: 1- رسول منتجب‌نیا 2- ابراهیم امینی 3- جواد اطاعت 4- عبـدالحسین مـتقـدایـی 5- مـحمد جـواد حـق‌شـنـاس 6- الیـاس‌ حـضرتی 7- رضـا حجـتـی 8-سـیدرضا نـوروززاده 9- اسـماعیل گـرامی مـقدم 10- محـمدرضا خبـاز 11- محمدباقر ذاکری 12- آزادی آزادمنش 13- رسول مهرپور 14- مـهدی آیتی 15- مهرانگیز مروتی 16- رضا انصاری 17- محمدصادق جوادی حصار 18- محمد زمانی قمی 19- سیدرسول موسوی 20 – عبدالرضا سپهوند و ... [3]همگی اعضای شورای مرکزی حزب در نخستین جلسه‌ای که تشکیل دادند، مهدی کروبی را به اتفاق آرا به سمت دبیر کلی حزب برگزیدند. محمدجواد حق‌شناس، عضو هیأت موسس حزب اعتماد ملی در گفتگو با خبرگزاری مهر در تشریح آخرین وضعیت این حزب و برنامه‌های آتی آن اعلام کرد: «اساسنامه حزب اعتماد ملی تصویب شد و اعضای موسس این حزب کار تدوین مرامنامه این حزب برای ارائه به کمیسیون ماده 10 احزاب وزارت کشور به پایان می‌رسانند. وی همچنین در این گفتگو از راه‌اندازی شبکه ماهواره‌ای این حزب با عنوان «صبا» در یک کشور اروپایی (به عنوان کشور مبدأ) و نیز انتشار روزنامه حزب با عنوان «اعتماد ملی» به عنوان ارگان رسمی حزب – که خود شخص وی مدیر مسئول آن را به عهده خواهد داشت، خبر داد.[4]»ب - مواضع و دیدگاههامهدی کروبی[5]، دبیر کل حزب درباره دیدگاه حزب اعتماد ملی می‌گوید: «اساس و ریشه حزب ما، تفکر امام، قانون اساسی و مردم‌سالاری است. اتفاقاً دیده حزبی به معنای واقعی مورد تأیید امام هم بود. منتهی ایشان اصرار داشتند که حزب باید تشکیل شود و از طرق عادی طرفدار جذب کند و با افزایش طرفداران در انتخابات پیروز شود یا تعداد کرسی در مجلس به دست بیاورد نه اینکه یک عده قدرتمند حزب درست کنند و جلوی فعالیت دیگران را هم بگیرند. ما می‌خواهیم در جمهوری اسلامی از یک طرف اسلام حاکم باشد، قوانین و مقررات اسلامی با دید مترقیانه منطبق با نیازهای روز و مبتنی بر رأی مردم پیاده شود. ما می‌گوییم جمهوری اسلامی با آرای مردم، اینکه مردم سرنوشت خودشان را تعیین کنند. همانکه امام همیشه می‌گفت میزان رأی مردم است.»وی در ادامه درباره گرایش اصلاح‌طلبی در حزب اعتماد ملی کروبی می‌گوید: «هر انسانی اصول تفکرش را حفظ می‌کند، اما ممکن است با شرایطی که پیش می‌آید، برخی روشها و تاکتیک‌ها را تغییر دهد. مجتهد باید به شرایط زمان و مکان توجه کند. مگر می‌شود کسی که کار حزبی و سیاسی می‌کند، یک دفعه پایش را در صحنه حزبی بگذارد و در عین حال بگوید همان که 30 سال پیش گفتم! در اسلام دین و سیاست از هم جدا نیستند. مگر می‌شود حقوق بشر رعایت نشود، دموکراسی نباشد. من به صراحت بگویم چیز جدیدی نمی‌خواهم، انقلاب نمی‌خواهم بلکه تداوم اصلاحات ریشه‌دار را می‌خواهم. کارهایی که حزب اعتماد ملی می‌خواهد انجام شود، همان است که در تفکر انقلاب بوده است و مردم اصولاً به خاطر همان انقلاب کردند و در شعارهایشان یعنی استقلال و آزادی و جمهوری اسلامی – با قرائت امام – بر آن پا فشردند، وی افزود: « برنامه ما قطعاً گرفتن دولت و قدرت و بازگشت به آن است.»در هر صورت به دلیل نوپا بودن حزب هنوز دیدگاه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حزب شفاف و مشخص نمی‌باشد و فقط می‌توان از روی مصاحبه اعضای برجسته آن به بعضی از دیدگاه‌های حزب آن هم به صورت کلی پی برد. پاورقی :[1] - روزنامه همشهری، (5/9/1384)، ص 8 .[2] - http://www.Peiknet.com/1984/08mordad/page/204karabi.htm.[3] - همشهری، (5/9/1384)، ص 8. [4] - http://www.mehrnews.ir/fa/News Print.aspx? News Ip=244317.[5] - http://www.Peiknet.com/1384/08mardad/Page/204karubi.htm. (منبع : جریان شناسی سیاسی، سازمان عقیدتی سیاسی وزارت دفاع و پشتیبانی ، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران ،معاونت سیاسی ) (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 3/100108144) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه