حديث دوات و قلم چيست؟ و نظر شيعه و سني را در اين خصوص بفرمائید؟

پيامبر اکرم اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ چهار روز پيش از ارتحال در حالي که در بستر بيماري بود و جمعي از اصحاب به عيادت ايشان آمده بودند فرمود: «قلم و کاغذ بياوريد تا چيزي بنويسم که بعد از آن گمراه نشويد». يکي از حاضران (خليفه دوم) گفت: درد بر او غلبه کرده و هذيان مي گويد، قرآن نزد ماست و براي ما کافي است. درميان حاضران اختلاف شد، برخي سخن پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ را تأييد کردند و سروصدا بلند شد. در اين هنگام به پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ گفتند: خواسته ات را برآوريم؟ فرمود: «آيا بعد از آنچه انجام شد؟ (توهين عمر به پيامبر دلش را سخت رنجاند) مرا به حال خود واگذاريد، حالت درد و رنجي که من دارم از آنچه شما مرا بدان مي خوانيد و نسبت مي دهيد بهتر است، از نزد من بيرون رويد». الف) اين خلاصه رخدادي است که سيره نويسان و محدثان آن را ضمن حوادث روزهاي آخر عمر پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نقل کرده اند و در منابع اهل سنت مثل صحيح بخاري و صحيح مسلم نقل شده است. اهل سنت نیزقبول دارند که چنين رویدادی در روز پنجشنبه و آخر عمر حضرت رسول اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ روي داد. در روايت ديگري از ابن عباس در صحيح بخاري،وی اظهار تأسف مي کند و مي گويد: روز پنجشنبه چقدر دردناک بود که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود: «براي من کاغذ و دواتي بياوريد تا چيزي بنويسم که بعد از آن گمراه نشويد اما گوش نکردند». چنانچه گفته شد و مشهور است اين قضيه و رويداد از مسلمات تاريخ اسلام است. تأکيد پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ به صحابه از جمله ابوبکر و عمر برای شرکت در سپاه اسامه، به خاطر پيش بيني اين توطئه ها بود. ابوبکر در کسالت پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ به طرف محراب پيامبر رفت تا نماز را به جاي پيامبر امامت کند، پيامبر فورا به مسجد رفت و او را کنار زد و خود بر نماز ايستاد، و نشان داد که ابوبکر هيچ حقي نسبت به پيامبر و جانشيني او ندارد. علاوه بر منابع اهل سنت این جریان در منابع شیعه نیز آمده است. اين حديث در کتب قديمي شيعه مثل کتاب سليم بن قيس که از تابعين است نقل شده است. ابان بن ابي عياش از سليم نقل مي کند: به اتفاق جمعي از شيعيان در خانه عبدالله بن عباس بوديم که يادي از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و هنگام وفات آن حضرت شد. ابن عباس به اين جهت گریست و گفت: در روز دوشنبه اي که پیامبر(ص) رحلت کردند، در نزدش حضور داشتیم، آن حضرت فرمودند: برايم کتف (گوسفندي) بياوريد تا برايتان چيزي بنويسم که بعد از آن گمراه نشده و با هم اختلاف نکنيد... . نعماني در کتاب الغيبه مطالب فوق را با کمي اختلاف و با همان سند آورده است. محمد بن جرير طبري از علماي بزرگ شيعه نیز اين روايت را نقل کرده است. شيخ مفيد نيز در کتاب خود اوائل المقالات اين حديث را آورده است. با بررسی منابع دیگر شیعه خواهيد ديد اين روايت، متعدد روايت شده و به کتب اهل سنت و صحاح اينان استناد نشده است. سيد ابن طاووس در اين زمینه چنين مي نويسد: «حديثي که بر صحت آن شيعه و سني اتفاق دارند...» . در پايان بايد گفت حديث دوات و قلم از مسلمات بين شيعه و سني است و در منابع شيعه و سني آمده است. هر دو فرقه بر صحت آن متفق القول مي باشند و هر کدام به طرق خود آن را نقل کرده اند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه