حجاب يک امر فردي است يا اجتماعي؟ بي حجابي سلب حق الله است يا حق الناس؟ پس از نزول آيه حجاب آيا رعايت حجاب در عصر پيامبر اجباري شد؟ براي زنان غير مسلمان چه در اجتماع اجباري بود؟

براي پاسخ به اين سوال بايد ديد که ماهيت اصلي حجاب چيست؟ از ديدگاه اسلامي، حجاب اصولاً امري الهي است بدين معنا که حجاب زن نه مربوط به خودش است تا بتواند از حق خود بگذرد و نه حتي مربوط به خانواده و يا اجتماع است بلکه مربوط به خداوند بوده و حقي الهي به شمار مي رود و ريشه آن به حرمت و کرامت زن بر مي گردد که حق الله است و زن در حقيقت امانت دار حق خداوند در حفظ اين کرامت و حرمت است. بنابراين بي حجابي نيز خيانت در امانت الهي بوده و سلب حق الله است البته از آن جايي که حجاب داراي بُعد اجتماعي است طبيعتاً احکام و لوازم اجتماعي و موازين آن را خواهد داشت. پس از نزول آيه حجاب آيا رعايت حجاب در عصر پيامبر اجباري شد؟ در اين که حجاب بر زن واجب است، از لحاظ فقه اسلام هيچ گونه ترديدى وجود ندارد. اين قسمت جزء ضروريّات و مسلّمات است. نه از نظر قرآن و حديث و نه از نظر فتاوى دراين باره اختلاف و تشکيکى وجود ندارد. پس از نزول آيه حجاب، خمار، و جلباب، شواهد تاريخي و روايي بسياري وجود دارد که نشان مي دهد، زنان، خصوصاً زنان انصار در کمال اشتياق و رغبت بدان عمل مي کردند. از جمله اين شواهد تاريخي در ذيل آورده مي شود: 1. عايشه همواره زنان انصار را اين چنين ستايش مى کرد: «مرحبا به زنان انصار. همين که آيات سوره نور نازل شد يک نفر از آنان ديده نشد که مانند سابق بيرون بيابد. سر خود را با روسري هاى مشکى مى پوشيدند». 2. در سنن ابو داود جلد 2 صفحه 382 همين مطلب را از امّ سلمه نقل مى کند با اين تفاوت که امّ سلمه مى گويد: «پس از آن که آيه سوره احزاب يُدْنينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلابيبِهِنَّ نازل شد زنان انصار چنين کردند». اين رعايت حجاب به گونه اي رايج بوده است که به اعتقاد شهيد مطهري اساساً دوره اى را نمى توان نشان داد که به طور عمومى شدت حجاب بيش از زمان رسول اکرم صلى الله عليه و آله بوده است. شايد اين شدت حجاب بيانگر اهتمام حکومت نبوي در اجراي اين دستور الهي باشد. امر حجاب همانند ديگر احکام اسلام از همان اول به وسيله اولياى دين بيان شده بود و همان موجب شده بودکه کسانى که با دقت بيشترى به دستورهاى اسلام عمل مى کرده اند در امر حجاب بيشتر شدت عمل به خرج بدهند چنانکه امروز هم همين طور است. در اين ميان يک نکته ظريف نهفته است و آن اين است که حکومت اسلامي براي جلوگيري از مفسده هاي اجتماعي نهفته در عدم رعايت حجاب، مي تواند رعايت آن را به صورت قانوني درآورده و براي عموم مردم جامعه اسلامي اعم از مسلمان و غير مسلمان واجب گرداند. در واقع مي توان گفت، جايي که رعايت امور مباح و اعتباري صرف را براي جلوگيري از مفاسد و رعايت مصالح مي توان اجبار کرد، امري الهي و متعالي مانند حجاب را که به يقين داراي مصالح عظيمي است. اما اين نکته مهم بايد مورد توجه قرار گيرد که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ به دلايل زير مي توانست اين امر الهي را اجبار کند: 1. آيات قرآني که امر به رعايت حجاب کرده اند. 2. اختيار پيامبر براي صدور حکم حکومتي: در اصل، اختيار صدور حکم حکومتي موضوعات مباح و مستحب و مکروه را نيز در بر مي گيرد، حال امر واجب و ارزش الهي ـ اجتماعي مثل حجاب يقيناً جزو اختيارات حکومت اسلامي قرار دارد. 3. ضرورت دفع مفسده در جامعه اسلامي، از وظايف حکومت اسلامي، ايجاد فضاي مناسب براي ارتقاء معنويات افراد جامعه است. بي حجابي به خاطر مفاسد بسيار در سطح فرد و جامعه، امري نامطلوب براي اجتماع ديني به شمار مي رود. حاکم جامعه ديني به خاطر دفع مفاسد پديده بي حجابي مي تواند رعايت حجاب را اجبار کند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه