انسان ضعیف و نیازمند که از ابتدای خلقت بی دانش بوده چگونه می‌تواند با علم محدود و مادی خود مفسّر واقعی قرآن باشد؟

قرآن کریم دارای مضامینی بلند و مطالبی عالی و فوق فهم افراد عادی است. و تردیدی نیست که باید بین کتاب و مفسّر آن تناسب و سنخیّت باشد. مفسّران قرآن، دوگونه هستند: الف، مفسّرین ظاهر و باطن قرآن ب، مفسّران ظاهر قرآن. قرآن در مورد مفسّرین ظاهر و باطن قرآن می‌فرماید: (و ما یعلم تأویله الّا الله و الرّاسخون فی العلم)[1] یعنی تأویل و تفسیر و بطن قرآن را جز خدا و راسخان در علم کسی نمی‌داند. پیامبر صلّی الله علیه و آله و ائمة اطهار علیهم السّلام ظاهر و باطن قرآن را می‌دانند و راسخان در علم می‌باشند.[2] و همچنین با توجّه به عظمت قرآن و گسترة معارف آن روشن است که غیر معصومین نمی‌توانند همة دلالت‌های آیات کریمه را آشکار سازند و به همة معارف آن دست یابند. امّا غیر معصوم می‌توانند در حدّ استعداد و توان علمی خود به کمک روایات، از ظواهر قرآن استفاده کنند. اگر چه قرآن دریایی است که به قعرآن نتوان رسید؛ ولی چنین نیست که از سطع آن و کمی فراتر از آن نتوان بهره گرفت.[3] بنابراین با شرایط لازم می‌توان قرآن را در حدّ دلالت‌های ظاهری تفسیر کرد. آیاتی از قرآن کریم مردم را به تفکّر در قرآن کریم می‌خواند: (انا انزلناه قرآناً عربیاً لعلکم تعقلون)[4](به درستی که، آن (کتاب) را (به صورت) خواندنی عربی نازل کردیم تا شما درک کنید. و نیز می‌فرماید: (کتاب انزلناه مبارک لیدبّروا آیاته و لیتذکّروا اولوالالباب)،[5] کتابی است مبارک که به سوی تو نازل کردیم تا در آیاتش تدبّر کنند و خردمندان پند گیرند. این آیات و آیات دیگر مانند سورة بقره، آیة 2 استفاده می‌شود قرآن برای افراد عادی نیز قابل فهم و تفسیر است. شرایط مفسّر عبارتند از: 1 استفاده از کتاب‌های لغت برای شناختن کلمات عصر نزول. 2 شناخت قواعد ادبی عرب. 3 آگاهی از شأن نزول و اسباب نزول.4 آگاهی از مخصّص، مفیّد، و ... ناسخ و منسوخ. 5 شناخت تاریخ صحیح و روایات. 6 توجّه به لوازم عرفی و عقلی و دلالت‌های التزامی و ایمانی محتوای آیات. در نتیجه مفسّر با داشتن چنین شرایطی می‌تواند دلالت‌های ظاهری قرآن را بفهمد. گرچه ممکن است مواردی نیاز باشد توقف کند. و تنها ائمة اهل‌بیت علیهم السّلام می‌توانند تمام ظاهر و باطن قرآن بفهمند و مفسر واقعی تمام قرآن باشند. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1 روش‌شناسی تفسیر قرآن، علی اکبر بابایی. 2 مبانی و روش‌های تفسیر قرآن، عمید زنجانی. 3 تفسیر نور الثقلین، حویزی ، ذیل آیة 7، سورة آل‌عمران. 4 تفسیرهای برهان و نمونه، ذیل آیة 7، سورة آل‌عمران. -------------------------------------------------------------------------------- [1] - آل‌عمران/ 7. [2] - العروسی الحویزی، علی‌بن جمعة تفسیر نور الثقلین، قم، موسسه اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1373، جلد 1، ص 315؛ و حسینی بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، موسسه بعثت، چاپ اوّل، 1373، جلد 1، ص 599؛ و کلینی، محمد‌بن یعقوب، اصول کافی، جلد 1، ص 308، باب الجعة ان الراسخین فی العلم هم الأئمة علیهم السّلام ، دفتر و نشر فرهنگ اهل البیت علیهم السّلام چاپ اوّل، 1373، جلد اوّل، ص 599. [3] - ر . ک: بابایی، علی اکبر، روش‌شناسی تفسیر قرآن، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، چاپ اول، 1379، ص 38. [4] - یوسف/ 2. [5] - ص/ 29. .

موتور جستجوی پرسش و پاسخ دینی امین

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/03

لینک کوتاه