چرا اولین جنگ مسلمان با مسلمان در زمان امام علی (ع) حادث شد؟ چرا آن حضرت هم با افرادی که به عبادت و دیانت شهره بودند و بعدها خوارج نام گرفتند به جنگ برخاست (نهروان) و هم با اهل بیت پیامبر (همسر آن حضرت ، عایشه – س ) نبرد نمود؟ آیا به جز جنگ و خونریزی راه دیگری برای هدایت در توانشان نبود؟

با سلام. در پاسخ به سوال شما باید بر این نکته تاکید نمود که اولین زدو خورد و اولین جنگ‌ها میان مسلمانان در زمان ابوبکر و نزاع‌های بعدی نیز در زمان خلفای بعد از وی بوده است. 1. ابوبکر اولین زدو خورد میان مسلمانان را از سقیفه آغاز نمود. وی به همراه عمر برای گرفتن بعیت از مخالفانش از قبیله‌ای به نام «بنی اسلم» خواست با ضرب و شتم مردم مدینه را به زور برای بیعت نزد آنان حاضر نمایند و در عوض این خدمت نیز آذوقه یک ماه آنان را بر عهده گرفت!. در منابع کهن تاریخی در این مورد آمده است: قبیله‌ای از اعراب به نام بنی اسلم[1] که برای تامین معاش خود وارد مدینه شده بودند با بیعت‌گیرندگان برخورد کردند. عمر به اطلاع آنان رساند که اگر در بیعت گرفتن یاری‌شان کنند در عوض مؤونه آنان را تامین خواهد نمود. آنان نیز پذیرفته و چوب به دست در مدینه به راه افتادند. تعداد آن‌ها به حدی زیاد بود که کوچه‌های مدینه مملو از آنان گردید.[2] آنان هر کس را که می‌دیدند گرفته به زور و کشان‌کشان برای بیعت به نزد ابوبکر می‌آوردند.[3] 2. دومین زدو خورد در زمان ابوبکر وقتی رخ داد که وی عده‌ای را به همراه خلیفه دوم با دسته‌ای هیزم و آتش برای گرفتن بعیت اجباری به درب خانه امیرالمومنین فرستاد و آنان پس از آتش زدن در خانه با حاضران درون خانه به درگیری پرداختند و دست به شمشیر نیز برده شد.3. در زمان ابوبکر کار از زدو خورد میان مسلمانان نیز فراتر رفته و به جنگ‌های خونینی منجر شد. این جنگ‌های پی در پی که حدود دو سال نیز به طول انجامید به بهانه ارتداد (با عده که واقعا کافر شده بودند) آغاز شد و در ادامه طی آن هزاران هزار مسلمان به بهانه ارتداد و در واقع به منظور میطع کردن آنان در برابر حکومت غاصبانه خلیفه اول کشته شده و زنان مسلمان‌شان مورد هتک حرمت قرار گرفته و یا تبدیل به کنیز شدند.[4]این مسائل در زمان دیگر خلفا نیز وجود داشت تا آن‌که در زمان عثمان وی به دست گروهی از مسلمانان معترض که از شهرهای گوناگون و از کشورهای مختلف به مدینه آمده بودند به قتل رسید. در ادامه سوال شما آمده بود: چرا آن حضرت هم با افرادی که به عبادت و دیانت شهره بودند و بعدها خوارج نام گرفتند به جنگ برخاست (نهروان) و هم با اهل بیت پیامبر (همسر آن حضرت ، عایشه – س ) نبرد نمود؟ جالب است بدانید این سوال شیعیان از اهل‌سنت بوده که اکنون از زبان آنان و بر علیه امام علی علیه‌السلام مطرح شده است. در واقع اهل‌سنت باید پاسخگو باشند که چرا علی‌رغم نص آیات قرآن مبنی بر التزام زنان آن حضرت به نشستن در خانه وی به جنگ با «داماد و پسر عموی پیامبر» پرداخت. آیا مخالفت عایشه به خدا و قرآن گناه کوچکی است. آنان برای سرپوش گذاشتن به این مسائل و به قول معروف دست پیش را گرفته‌اند تا پس نیفتند. بهترین دلیل بر اینکه این سوال از سوی آنان مطرح شده،‌ آن است که آنان به جنگ صفین که قطعا در آن محکوم می‌شده اند و همسر و یا امثال طلحه و زبیر که یاران نزدیک پیامبر بوده‌اند در آن حضور نداشته‌اند با بتوانند شبهات خود را به مخاطب القاء نمایند لذا آن را کنار گذاشته و به طرح شبهه در مورد جنگ‌های جمل و نهروان پرداخته‌اند.در مورد «اهل‌بیت» نیز باید گفت:‌شاید این سوال مطرح شود که مگر به همسر و فرزندان «اهل بیت» نمی‌گویند: پاسخ آن است که:‌ هر چند برخی این واژه را در مورد خانواده به کار می‌برند اما واژه مناسب و ساخته شده در زبان عربی برای این معنا کلمه «اُسْرَة» به معنای خانواده شخص است.واژه اهل‌بیت عنوانی است که توسط پیامبر بر عده خاصی اطلاق شده بود. ایشان آن قدر این واژه را در مورد این اشخاص به کار بردند که در زمان حیاتشان بر همگان روشن شده بود که منظور حضرت چه کسانی هستند. بر اساس احادیث متعدد به نقل از منابع گوناگون اهل‌سنت پیامبرخدا صلی‌الله علیه‌وآله، علی علیه‌السلام همسر و فرزندان ایشان را به عنوان اهل‌بیت خود معرفی کرده بود.[5] همچنین یکی از صفات حضرت علی علیه‌السلام، کلمه «امیرالمؤمنین» است که نشانه اوج عبادت و معنویت ایشان است. حال سوال این است که کدام‌یک از خوارج از سوی رسول خدا چنین لقبی را دریافت کرده بودند؟ به استناد گزارش‌های تاریخی، هیچکدام. حال باید یا در نوع عبادت آنان شک کرد یا در توجه، عدالت و دقت پیامبر که به آنان لقب‌هایی که نشانه خالصانه بودن عبادت آنان باشد، نداده است. در مورد جنگ امام با عایشه و نهروانیان فراموش نکنیم که منابع متعدد کهن تاریخی آنان را آغازگر جنگ با امیر مومنان دانسته‌اند و حضرت به مقابله با آنان پرداخت و شکی نیست که مقابله و دفاع از خود حق مشروع در تمامی ادیان، مذاهب الهی و حتی غیر الهی است. آیا حضرت باید دست روی دست می‌گذاشت تا آنان هر چه می‌خواهند انجام دهند.در ادامه سوال آمده بود:‌ آیا به جز جنگ و خونریزی راه دیگری برای هدایت در توانشان نبود؟ دانشجوی محترم طراح این شبهه بدون توجه به اینکه:1. آنان آغازگر جنگ بودند.2. نامه‌ها و پیک های متعدد رد و بدل شده از سوی حضرت به عایشه و نهروانیان برای جلوگیری از درگیری. و تنها به منظور پیش بردن اهداف غیر منصفانه خود و به منظور زیر سوال بردن امیرالمومنین، این سوال را مطرح می‌نماید که آیا راهی غیر از جنگ وجود نداشت؟!طراح این شبهه چشم خود را به روی همه واقعیت‌ها از جمله این مسئله بسته است که: بزرگ مردی که اکنون پس از گذشت چهارده قرن نامه ایشان به مالک اشتر نخعی، منشور حکومتی سازمان ملل متحد قرار گرفته، به مراتب بیشتر از وی به فکر جان ومال انسان‌ها بوده است و اگر این مسئله به ذهن کوچک او رسیده است حتما به ذهن انسانی که قرنها سخنان،‌افکار، عقاید و سیره او سرمشق بسیاری از انسان‌ها بوده، رسیده است. [1] . طبری، تاریخ الامم و الملوک ،ج2، ص458.[2] . طبری، پیشین.[3] .شیخ مفید، الجمل، ص59.[4] . علی غلامی دهقی، جنگ‌های ارتداد و بحران جانشینی پیامبر. [5] . به عنوان نمونه ر.ک: وَفِی حَدِیثِ فَهْدٍ: أَوْ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ . (طحاوی‌، شرح مشکل الآثار، ج9، ص220-221)؛ إنما یؤدّی عنی أنا أو رجل من أهل بیتی، وإن علیاً رجل من أهل بیتی(ابن منظور، مختصر تاریخ دمشق، تحقیق:‌روحیة النحاس، ریاض عبد الحمید مراد، محمد مطیع، دمشق، دار الفکر، چ اول،‌1402ق،‌ج18، ص7). .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه