۱. انسان دارای دو گونه ادراک است : ادراک حصولی (مفهومی ) که از راه مفاهیم است ؛مثل ادراک مفهوم شیرینی و تلخی و سلامتی و مریضی و... و ادراک حضوری که از راه مفاهیم نیست ؛ مثل درک خود شیرینی و تلخی و سلامتی و مریضی نه مفهوم آنها . ما زمانی که عسل می خوریم خود شیرینی را در وجودمان ادراک می کنیم بدون این که توجهی به تلخی داشته باشیم ؛ اما زمانی که در حال خوردن نیستیم و داریم به مزّه های گوناگون فکر می کنیم ، مفهوم شیرینی را درک می کنیم نه خود آن را. ۲.

1. انسان دارای دو گونه ادراک است : ادراک حصولی (مفهومی ) که از راه مفاهیم است ؛مثل ادراک مفهوم شیرینی و تلخی و سلامتی و مریضی و... و ادراک حضوری که از راه مفاهیم نیست ؛ مثل درک خود شیرینی و تلخی و سلامتی و مریضی نه مفهوم آنها . ما زمانی که عسل می خوریم خود شیرینی را در وجودمان ادراک می کنیم بدون این که توجهی به تلخی داشته باشیم ؛ اما زمانی که در حال خوردن نیستیم و داریم به مزّه های گوناگون فکر می کنیم ، مفهوم شیرینی را درک می کنیم نه خود آن را. 2. این قاعده که خوشیها در کنار ناخوشیها درک می شوند یا به تعبیر رایج آن نزد علما « یُعرَفُ الاشیاء بِاضدادها » مربوط به درک حصولی و مفهومی است نه درک حضوری ؛ مفهوم شیرینی با مفهوم تلخی و شوری همراه است ؛ مفهوم مریضی و سلامتی همراه همند ؛ مفهوم مرگ و زندگی همواره باهمند ؛ اما چنین نیست که اگر مرگ نباشد زندگی هم نباشد ؛ اگر مریضی نباشد سلامتی هم نباشد ؛ اگر تلخی نباشد، شیرینی هم نباشد.اتفاقا بر عکس ، درک حضوری شیرینی وقتی میسّر است که همراه با تلخی نباشد ؛ و انسان وقتی سالم است که مریض نباشد و... این امور مثل بالا و پایین یا چپ و راست و امثال آن نیستند که از وجود خارجی یکی از آنها وجود خارجی دیگری نیز لازم بیاید. در ملائک مرگ راه ندارد پس آیا آنها حیات را ادراک نمی کنند ؛ ملائک خود عین حیاتند چگونه ممکن است خود را ادراک نکند. خدا وجود است و عدم در او راه ندارد؛ آیا خدا وجود خود را ادراک نمی کند. در بهشت نیز اهل بهشت نه با مفهوم بلکه با وجودشان خوشیها را ادراک می کنند.و اگر در بهشت درک مفهومی وجود داشته باشد در آن صورت همراه مفهوم خوشیها مفهوم ناخوشیها هم وجود خواهد داشت ؛ اما لازمه این امر آن نیست که در خود بهشت نیز ناخوشیها وجود داشته باشند. از اینها گذشته در روایات معصومین (ع) آمده است که اهل بهشت می توانند اهل جهنم را مشاهده کنند؛ لذا ناخوشی را در اهل جهنم و خوشی را در خودشان درک می کنند ؛ مثل کسی که همیشه پا داشته است ولی نبود پا رادردیگران دیده است ؛ و با اینکه خودش هیچگاه بدون پا نبوده است ولی درک می کند که پا داشتن چه نعمتی است ؛ حتی اگر این شخص در عمرش یک انسان فاقد پا هم ندیده باشد باز می تواند با تصوّر نبود پا به لذت پا داشتن پی ببرد ؛ اما اکثر اوقات ما چنین نعمتهایی را فراموش می کنیم و گرفتار غفلت می شویم .لذا گفته می شود:« خوشیها در کنار ناخوشیها درک می شوند»؛و این یک استعمال دیگر است برای این جمله که استعمال درستی است؛ و مراد از این جمله در چنین مواردی این است که انسان در دنیا از وجود نعمتها غفلت می کند. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه