غرض خداوند از آيه شريفه 55 سوره قصص که مي فرمايند: {Qوَإِذَا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ وَقَالُوا لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَکمْ أَعْمَالُکمْ سَلَامٌ عَلَيْکمْ لَا نَبْتَغِي الْجَاهِلِينَQ} چيست؟

در اين آيه همراه سه آيه قبل آن ترسيم بسيار گويا و زيباي از قلوب که بذر ايمان را در خود جاي داده و پرورش مي دهد، آمده است. مفسرين و روايان اخبار و حديث روايات گوناگوني در مورد شأن نزول اين آيات نقل کرده اند که قدر مشترک همه آن ها يک چيز است و آن ايمان آوردن گروهي از علماي يهود و نصاري و افراد پاکدل به آيات قرآن و پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي باشد. از سعيد بن جبير نقل شده که اين آيات درباره هفتاد نفر از کشيش هاي مسيحي نازل شده است که نجاشي آن ها را براي تحقيق از حبشه به محضر پيامبر اکرم اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرستاد. هنگامي که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ سوره «يس» را براي آن ها تلاوت کرد اشک شوق ريختند و اسلام آوردند. بعضي اين آيات را درباره سلمان فارسي و جمعي از علماي يهود و برخي ديگر آن را اشاره به چهل نفر از علما و روشن ضميران مسيحي مي دانند که 32 نفرشان از حبشه با جعفر بن ابي طالب به مدينه آمدند و هشت نفر از شام که در ميان آن ها بحيرا راهب معروف شامي بود. به هر صورت اين آيات شاهد گويايي است بر اين که گروهي از اهل کتاب با شنيدن آيات قرآن، اسلام را پذيرا شدند و اين آيات به طور خاصي از آنان مدح و تمجيد مي نمايد و صفات برجسته آن ها را بر مي شمارد: نخست مي فرمايد آن ها به وسيله نيکي ها بدي ها را دفع مي کنند: با گفتار نيکو سخنان زشت را، با معروف منکر را، با حلم جاهلان را، با محبت عداوت و کينه توزي را و با پيوند دوستي و صله رحم، قطع پيوند را، خلاصه آن ها سعي مي کنند به جاي اين که بدي را با بدي پاسخ گويند با نيکي دفع مي کنند و اين يک روش بسيار مؤثري در مبارزه با مفاسد مخصوصا در برابر گروهي از منحرفان مي باشد. و بالاخره يکي از امتيازهاي عملي آنان همان چيزي است که در آيه مورد سؤال آمده و فرموده است ...وَإِذَا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ...، سخن بيهوده و لغوي بشنوند از آن روي مي گردانند و هرگز لغو را با لغو و جهل را با جهل جواب نمي دهند بلکه به طور عقلائي و منطقي اعراض مي نمايد و به بيهوده گويان محترمانه مي گويند: ...لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَکمْ أَعْمَالُکمْ...، اعمال ما از آن ما است و اعمال شما از آن شما يعني نه شما را به جرم اعمال ما مي گيرند و نه ما را به جرم اعمال شما. آنان با سلام وداع ، صحنه گفتگو با جاهلان و انسان هايي را که سعي مي کنند با بيهوده گويي و سخنان موذيانه اعصاب افراد با ايمان را درهم بريزند؛ ترک مي گويند هم چنان که قرآن در جاي ديگر مي فرمايد: وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَي الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا؛ «و چون مردان نادان به ايشان خطاب مي کنند، در پاسخ مي گويند: سلام و يا پاسخي منطقي و درست مي دهند.)) مرحوم علامه طباطبائي در تفسير گران سنگ خويش مي گويد جمله ...لَا نَبْتَغِي الْجَاهِلِينَ، خواهان معاشرت و مجالست جاهلان نيستيم» که ذيل آيه 55 سوره قصص آمده حکايت زبان حال اين افراد با ايمان است نه اين که عين اين عبارت را گفته باشند زيرا اگر اين عبارت را گفته باشد مقابله بدي با بدي شده و اين با ذيل آيه 54 که مي فرمايد: آنان بدي را با خوبي دفع مي کنند نمي سازد. در نتيجه آيه مورد سؤال مشتمل بر يکي از بارزترين صفت افراد با ايمان است که با دقت به نداي منادي توحيد گوش فرا داده و به محض اين که دلايل حق را به قدر کافي شنيدند به آن ايمان آورده و هنگام مواجهه با جاهلان و افراد موذي به طرز صحيح و عقلائي موضع مي گيرند و آن به اين نحو است که از سرگرمي و جر و بحث هاي بيهوده و سخنان رکيک اجتناب نموده و هرگز نيروهاي فعال و سازنده خود را با درگيري جاهلان تباه نمي کنند و حتي در بسياري از موارد سکوت را که بهترين پاسخ اين نابخردان است بر سخن گفتن ترجيح مي دهند و در جايي هم که لب به سخن باز مي کنند. پاسخ عقلائي داده و با منطق و خرد به گفتگوي با جاهلان پايان مي بخشند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه