عوامل تقویت یا تضعیف عزم(جهت تقویت ایمان) کدامند؟

برای تقویت ایمان ابتدا باید ببینیم ایمان چیست تا در نتیجه آن پی ببریم که چگونه می شود با عزم راسخ آن را افزایش و رشد داد. ایمان عبارت است از معرفت یقینی توأم با اطمینان قلبی نسبت به اعتقادات اصیل دینی که علامت وجود آن تسلیم قلبى و خضوع و خشوع دل در مقابل خداوند متعال و رسول او و آموزه هایى است که به بشریت ارائه کرده اند. ایمان نیرویی است که باعث می شود انسان با شجاعت و قدرت و صدق و اخلاص برای رضای خدا تلاش کند و در مسیر قرب الهی قدم بردارد و با آرامش کامل به دور از هر گونه شک و شبهه ای به انجام وظایف فردی و اجتماعی خود همت گمارد و از سرزنش هیچ سرزنش کننده ای هراس به خود راه ندهد. علامت ایمان این است که فرد مومن حتی از مرگ در این راه نگرانی ندارد و آن را شهادت در راه خدا می داند و از آن استقبال می کند. ایمان نیرویی است که می تواند تعداد کمی را بر عده کثیری از کافران و ستمگران پیروز کند. شما وقتی می بینید، یک انسان مومن در یک مجمع جهانی با تکیه بر ایمان خود و اعتقاد به توحید، سخنی می گوید که جهانیان را بیدار و متوجه می کند و ظالمان را به خشم می آورد، نیروی ایمان را در کلام او مشاهده می کنید.شما هنگامی که قدرت نفوذ سخن و رفتار امام خمینی رض را در ملت می بینید و توان او را برای سرنگونی نظام شاهنشاهی و ایجاد نظام اسلامی با تکیه بر خداوند و توکل به او مشاهده می کنید، پی به قدرت ایمان می برید و آن را در یکی از مظاهر آن مشاهده می کنید.جنگ تحمیلی هشت ساله یکی از عرصه های مهم ظهور و بروز ایمان به خداوند بود. در تمام صحنه های دفاع ما با قدرت ایمان رزمندگان و تاثیر بی نظیر آن مواجه هستیم. دشمن با تجهیزات کامل ارسالی شرق و غرب به ایران هجوم آورده بود، و ما در مقابل آنها سلاحی داشتیم که آنها نداشتند و دیدید که ایمان به خدا و توکل به او بر آن همه سلاح و تجهیزات و کمک های غربی و شرقی پیروز شد. «ارتقاء ایمان »آنچه در تقویت ایمان بسیار ضرورى است دو جهاد همسو و همراه است: نخست، جهاد علمى و دیگری، جهاد عملى است. در بعد علمی باید با تقویت مبانى عقیدتى از طریق مطالعه منظم و دقیق اقدام به شناخت عواملی کرد که باعث شعله ور ماندن ایمان در وجود انسان می گردد و در عمل باید به وسیله مبانی فرا گرفته شده نسبت به روشهایی که می توان این عوامل را در خود پیاده کرد اقدام نمود. حضرت علی علیه السلام می فرمایند : « قوّوا ایمانکم بالیقین فانّه افضل الدّین - ایمان خود را با یقین قوى و محکم گردانید پس بدرستى که یقین برترین دین است ». منظور از «یقین» اعتقاد ثابت جازمى است که از روى دلیل و برهان باشد. (همان جهاد علمی) به این معنا که اعتقاداتى که انسان در دین باید داشته باشد همه به مرتبه یقین برسد و به تقلید و دلایلى که افاده یقین نکند اکتفا مکنید، زیرا که أفضل دین ها آنست که از روى یقین باشد. (شرح آقا جمال الدین خوانسارى بر غرر الحکم، ج 4، ص: 512).جهاد علمی:رشد و تعالی عملی ایمان، محصول شناخت صحیح و آگاهانه از معارف و حقایق دینی است. هر چه انسان بتواند مطالعات دینی خود را بالا برده و با برهان و استدلال عقلی، اصول دین را برای خود اثبات نماید، به همان میزان احتمال انحراف او در عمل کاهش خواهد یافت. لذا لازم است انسان قبل از ورود به وادی عمل و طی مسیر، شناخت جامع و کاملی از راه داشته باشد تا موانع بر سر راه را به راحتی پشت سر گذاشته و به مقصود برسد. از این رو توصیه می شود که یک برنامه مطالعاتی برای خود تنظیم نموده و سعی کنید با مطالعه ، سطح آگاهی خود را افزایش دهید.و در صورتی که در مورد عقاید دچار شک و شبهه شُدید، در شک باقی نمانید، بلکه سعی کنید از طریق تحقیق ، مطالعه، مراجعه به متخصص دینی شک و شبهه خود را برطرف نمایید.جهاد عملی:افزایش و ارتقاء یافتن بینش و باورهای دینی در گرو عمل به دستورات و فرامین الهی است. امام باقر (ع) می فرمایند: (من عمل بما یعلم علّمه الله ما لم یعلم – کسی که به علم و دانایی اش عمل کند، خداوند آنچه را که نمی داند به او می آموزد. بحارالانوار ج 75 ص 189). شرط رسیدن به ایمان کامل و افزایش بینش و باور دینی در وجود انسان، پاکی روح و نفس آدمی از گناه و معصیت است. هر چه انسان از خطا و لغزش دورتر باشد، بذر معارف در وجودش سریعتر به ریشه خواهد نشست و ساقه اعتقاداتش تنومندتر خواهد شد و در نتیجه میوه ای شیرین تر و آبدارتری از این درخت خواهد چید.برای پاکسازی از گناه، ریشه ای ترین کار مبارزه با خاستگاه و زمینه های نفسانی آن( مانند حب دنیا، حب جاه، تکبّر، حسادت، غرور و...) است. برای مثال آدم حسود ، همیشه در معرض غیبت، تهمت ، آسیب رساندن به محسود و انواعی از گناهان است و آدم بخیل توان انجام واجبات مالی و کمک رسانی به دیگران را ندارد، این شخص اگر بخواهد گناه نکند ، اساسی ترین راه این است که با خیر خواهی که ضد حسد است و تحصیل سخاوت که ضد بخل است، ریشه گناه را از دل خود بیرون نماید و خویش را از خطر شرک و خود خواهی برهاند. -یکی از مراحل بسیار مهم و سرنوشت ساز در تقویت ایمان ، انجام وظایف واجب و اطاعت از فرامین خداوند است . این مرحله که در عرفان اسلامی از آن به قرب فرایض تعبیر می کنند، در نهایت به حصول ملکه تقوی و بهره مندی از آثار و ارزشهای ناشی از آن، می انجامد. و همین ملکه می‌تواند انسان را از انجام بسیاری از گناهان و انحرافات باز دارد.- انجام نوافل و مستحبات: نهایی ترین مرحله در جاده ایمان و کسب باورهای ناب که به محبت و عشق الهی می انجامد، مرحله انجام مستحبات و نوافل است ، مرحله ای که عرفا از آن تحت عنوان قرب نوافل تعبیر می کنند. قرب نوافل، موثر ترین راه نزدیکی انسان به خدای و کسب مقام ولایت و خلافت الهی است. هم چنین توجه به نیازهای طبیعی و سعی در ارضای صحیح آنها قبل از اینکه به انحراف کشیده ‌شوند؛از مهم ترین عوامل حفظ و تقویت ایمان است. به عنوان نمونه یکی از نیازهای طبیعی انسان نیاز جنسی است که توجه نکردن و ارضا نکردن آن به نحوصحیح، ممکن است زمینه انحراف را فراهم کند. از این‌رو، بهتر است انسان در صورت نیاز و داشتن توان، بدون هیچ درنگی با انتخاب فردی مناسب و با ایمان این سنت حسنه را به جای آورد.- پرهیز از مجالست و همنشینى با اهل دنیا و دور از معنویت ،از جمله عواملی دیگری که می تواند به حفظ و ارتقاء ایمان وعقاید دینی کمک کند؛ پرهیز از دوستان منحرف و ناباب است. رسول اکرم(ص) می فرمایند: «به خاطر برخورد با اهل دنیا قلبم زنگار گرفته و مکدر مى شود و براى جبران آن روزى هفتاد مرتبه استغفار مى کنم». خداوند نیز در سوره «نجم آیه 29»مى فرماید: «فاعرض عن من تولى عن ذکرنا و لم یرد الا الحیوه الدنیا »«پس از کسانى که از یاد ما روى گرداندند و جز زندگى دنیا را نخواستند اعراض کن و روى بگردان». از امام سجاد (ع) نیز روایت شده است: «از همراهى و سخن گفتن و رفیق بودن با پنج کس خود داری کنید: دروغگو، گناهکار، بخیل، احمق و کسى که قطع رحم کرده است»- حضور در مجالس ذکر اهل بیت (ع)، سخنرانی، درس اخلاق و مراسم مذهبی و استمداد از حضرات معصومین (ع) می تواند به صفای باطن شما برای درک صحیح اعتقادات کمک نماید.- محاسبه نفس: از جمله عوامل بسیار مهمی که می تواند در جلوگیری از انحراف و در نتیجه ارتقاء ایمان، نقش موثری ایفاد کند محاسبه نفس است. اگر بتوانید درهر روز، چند دقیقه وقت گذاشته و اعمال و کردار خود را مورد بازنگری قرار دهید؛ متوجه خواهید شد که کجای کارید. در این صورت اگر ببینید که از جاده اصلی منحرف شده اید، زودتر می توانید به مسیر اصلی بازگردید.- یاد مرگ:یکى دیگر از کارهایی که در ارتقاء باورها بسیار مؤثر است و همچنین انسان را از گناه و معاصی دور می کند، تفکر در مرگ می باشد. اگر انسان با این واقعیت انس بگیرد و مردن را باور دل سازد نقشى سازنده و بالا برنده دارد. قال امیرالمؤمنین على(ع): «اذکروا هادم اللذات و منغص الشهوات و داعى الشتات؛ یاد کنید (مرگ را) درهم کوبنده لذات را و تیره و تلخ کننده شهوات را و دعوت کننده جدایى ها را»، (الغرر والدرر، باب الموت، به نقل از سرالاسراء، استاد على سعادت پرور، ج 2، ص 159).یاد مرگ دل را از تعلق به شهوات جدا مى سازد و انسان را از گناه و فکر گناه باز مى دارد آنچه که بسیار مهم است این است که اولاً این فکر موقتی نباشد یکى از کیفیت هاى فکر در مرگ را یکى از بزرگان چنین مى فرمود: تمام خاطرات تلخ و شیرین گذشته را در حد امکان مثل یک فیلم از ذهن بگذراند و به خود بباوراند که همه اینها گذشت و چند روز باقى مانده عمر هم مى گذرد لحظات جان دادن، وقتى که خویشان و نزدیکان  او را رها مى سازد و از تمام تلخ و شیرینى ها وداع مى کند .همه را به خوبى تأمل کند تا دل بلرزد و چشم بگرید.با رعایت و عمل به مطالبی که در بالا آمد نسبت به ارتقاء ایمان خود اقدام نموده و با افزایش سطح ایمان، عنان نفس چموش را در اختیار خود بگیرید. در پایان نیز برای مطالعه و افزایش سطح آگاهی کتبی معرفی می شود. درس اصول عقاید برای جوانان، آیت الله مکارم شیرازی - نبوت ، حجه السلام والمسلمین قرائتی- شیعه در اسلام، علامه طباطبائی - آموزش عقاید، آیت الله مصباح - سیمای عقاید شیعه، آیت الله سبحانیپرسش و پاسخ در محضر علامه طباطبائی- دورة چند جلدی معارف قرآن، آیت الله مصباح- بهترین راه شناخت خدا، محمدى رى شهرى. - آفریدگار جهان، مکارم شیرازى.- اثبات وجود خدا، چهل تن از دانشمندان.- خدا در قرآن، شهید بهشتى.- راه خداشناسی، استاد جعفر سبحانی.- براهین اثبات وجود خدا، استاد جوادی آملی. - مقدمه ای بر جهان بینی توحیدی، شهید مطهری.کتب اخلاقی- نردبان آسمان (دروس اخلاق حضرت آیت الله بهاءالدینى)، تدوین و ویرایش: اکبر اسدى- سلوک معنوى، تدوین و ویرایش: آقاى اکبر اسدى- خودشناسى براى خودسازى، محمد تقى مصباح یزدى- گناهان کبیره، شهید دستغیب - نامه ها و برنامه ها، حسن زاده آملى - نقطه هاى آغاز در اخلاق عملى، مهدوى کنى. - ترجمه المراقبات، مرحوم ملکى تبریزى - گام هاى آغازین در اخلاق عملى، مهدوى کنى - معراج السعاده، احمد نراقى - منازل الاخره، شیخ عباس قمى - تقوا، شهید عبدالحسین دستغیب. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه