به اعتقاد شیعه، امامت عبارت است از ریاست همگانى و فراگیر بر جامعه اسلامى در همه امور دینى و دنیوى. از دیدگاه شیعه چنین ریاستى فقط هنگامى مشروع و پذیرفته است که از طرف خداى متعال باشد و حتى شخص پیامبر نیز نقش استقلالى در تعیین جانشین خود نداشته آن را به امر الهى انجام داد. از این جهت امامت همانند نبوت یک منصب الهى است و همان گونه که پیامبر فقط از جانب خدا تعیین مى گردد امام نیز تنها از سوى خدا به امامت منصوب مى شود.

به اعتقاد شیعه، امامت عبارت است از ریاست همگانى و فراگیر بر جامعه اسلامى در همه امور دینى و دنیوى. از دیدگاه شیعه چنین ریاستى فقط هنگامى مشروع و پذیرفته است که از طرف خداى متعال باشد و حتى شخص پیامبر نیز نقش استقلالى در تعیین جانشین خود نداشته آن را به امر الهى انجام داد. از این جهت امامت همانند نبوت یک منصب الهى است و همان گونه که پیامبر فقط از جانب خدا تعیین مى گردد امام نیز تنها از سوى خدا به امامت منصوب مى شود. از دیدگاه شیعه کسى که اصالة داراى چنین مقامى باشد معصوم از خطا در بیان احکام و معارف اسلامى و نیز مصون از گناهان خواهد بود. در واقع امام معصوم همه منصب هاى پیامبر اکرم(ص) به جز نبوت و رسالت را دارد و هم سخنان او در تبیین حقایق و قوانین و معارف اسلام، حجّت است و هم فرمانهاى وى در امور مختلف حکومتى، واجب الاطاعة مى باشد. بدین ترتیب، اختلاف شیعه و سنى در موضوع امامت، در سه مسأله ظاهر مى شود: نخست، آنکه امام باید از طرف خداى متعال، نصب شود. دوم، آنکه باید داراى علم خدادادى و مصون از خطا باشد. سوم، آن که باید معصوم از گناه باشد، (نگا: آموزش عقاید، استاد محمدتقى مصباح یزدى، تهران، سازمان تبلیغات اسلامى، چاپ ششم، بهار 1370 ش، صص 342 - 346). با توجه به مطالب فوق، تنها خداوند است که مى تواند مقام امامت را براى امام تعیین واو را براى چنین کارى نصب کند، زیرا تنها خداوند مى داند کدام یک از بندگانش از چنین علم و عصمتى بهره مند است و این بدان خاطر است که علم و ملکات نفسانى از امور غیر محسوس است و مستقیماً به تجربه بشر در نمى آید. اما مصداق یابى مقام امامت با استفاده از برخى آیات قرآن و روایات مى باشد. آیاتى که به نحوى بر شایستگى على(ع) براى تصدى مقام امامت اشاره دارد فراوان است. علامه حلى در نهج الحق و کشف الصدق به 188 آیه از قرآن براى اثبات امامت على(ع) استناد کرده است. این آیات بنابر احادیثى که در کتب مشهور اهل سنت از پیامبر اکرم(ص) نقل شده نشان دهنده ابعاد شخصیت على(ع) و امامت وى مى باشد، (درسنامه عقاید، همان، صص 180 - 191). امامت امامان دیگر نیز توسط رسول اکرم(ص) با عبارت ها و بیان هاى مختلف ابلاغ شده است در برخى روایات به تعداد دوازده تن اجمالاً تصریح شده است، در پاره اى روایات تک تک نامبرده شده است و در بعضى احادیث تعداد امامان را منحصر در دوازده امام تلقى کرده است که همه آنها حکایتگر تعیین مصداق امامت توسط و از سوى رسول گرامى اسلام(ص) از طرف خداوند بوده است، (نگا: همان، صص 192 - 194). مفسران و دانشمندان شیعه و اهل سنت آیات فراوانى درباره فضایل و مناقب امیرالمؤمنین(ع) و اهل بیت(ع) ذکر کرده اند که نقل همه آنها از عهده این پاسخ خارج است. براى مطالعه ى ابعاد مختلف سیره و زندگى امامان معصوم شیعه(ع) به این کتابها مراجعه کنید: 1. حیات فکرى و سیاسى امامان شیعه، نوشته ى رسول جعفریان، از انتشارات انصاریان، قم. 2. امامان شیعه و جنبش هاى مکتبى، محمدتقى مدرسى، ترجمه حمیدرضا آژیر 3. سیره ى معصومان، سید محسن امین، ترجمه على حجتى کرمانى. 4. سیره ى پیشوایان، مهدى پیشوائى 5. زندگى دوازده امام، هاشم معروف حسینى، ترجمه محمد رخشنده. 6. منتهى الآمال، چاپ هجرت. 7. امامت و رهبری، شهید مرتضی مطهری 8. اهل بیت(ع) در کتاب و سنت، محمد محمدی ری شهری 9. امام شناسی(17 جلد) علامه حسین طهرانی 10. رهبری امامت، آیت الله جعفر سبحانی 11. پژوهشی در باب علم امام(ع) دکتر علی شیروانی .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه