در قرآن کریم آمده است که روز قیامت همه، گناهان شان را می پذیرند. آیا اگر کسی در این دنیا در مقابل خدا به گناهش اعتراف کند، کار ناپسند و گناه کرده است، یا اشکال ندارد؟

اعتراف به گناه در بارگاه خداوند را، قرآن کریم در چهار مکان یاد آور شده است که در سه جا برای اعتراف کننده هیچ سودی ندارد و اگر قرآن کریم یادآوری کرده، فقط برای بیداری خفته دلان است که مراقب باشند و از دستورات منطقی خداوند سرپیچی نکنند و تنها در یک صورت اعتراف خوب و مفید بر حال بنده ی اعتراف کننده است و بلکه خود همین اعتراف نیز مزیتی دیگر برای اوست. با توجه به پرسش، ابتدا اعتراف هایی که فایده ای ندارد و فقط پندی است برای بشریت، در این نوشتار آورده می شود و در آخر چهارمین اعتراف که از خصوصیات بندگان وارسته، پاک، بیدار دل و خدا جوی شمرده شده است. 1. اعتراف به گناه با مشاهده ی اثرات مرگ: افرادی هستند که در حال احتضار، پرده ها از برابر چشم شان کنار می رود و قسمتی از حقایق جهان دیگر و نتیجه اعمال این دنیا را مشاهده می کنند، شروع می کنند به اعتراف کردن و شمردن گناهانی که در زندگی کرده اند و از خداوند می خواهند که آن ها را ببخشد و چون تکلیف الهی بر این پایدار بود که انسان ها با عقل و درک خود به خدا ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند، دیگر این گونه مشاهده ها که در آخر عمر دیده می شود، فایده ای ندارد. در نتیجه خود این اعتراف نیز سودمند نخواهد شد و لذا خداوند می فرماید: «کسانی که در آستانه ی مرگ قرار می گیرند و می گویند: اکنون از گناهان خود توبه کردیم، توبه ی آنان پذیرفته نخواهد شد.» 2. اعتراف به گناه در هنگام کیفر و نزول عذاب دنیوی: دومین اعترافی که به حال معترف سودی ندارد، موقعی است که انسان با دیدن دلایل روشن به سوی حق حرکت نکند و خواست خدا بر این قرار گیرد که او را علاوه بر این که در آخرت عذاب خواهد کرد، در این دنیا نیز عذاب کند و این فرد با دیدن عذاب، شروع به شمردن گناهان و عذر خواهی از خداوند نماید. قرآن کریم در این باره می فرمایند: و در آن موقع که عذاب ما به سراغ آن ها آمده، سخنی نداشتند جز این که گفتند: ما ظالم بودیم (ولی این اعتراف به گناه، دیگر دیر شده بود و سودی به حال شان نداشت). در تفسیر این آیه آمده است که اعتراف به گناه چه اعتراف مشرکان بر شرک و بت پرستی و چه اعتراف به ظلم بر نفس توسط افراد موحد، مانند اعتراف به ارتکاب گناه، ترک واجب، غیبت، تهمت و... هیچ کدام در هنگام دیدن عذاب دنیوی خداوند فایده ای ندارد و خداوند از عذاب آن ها صرف نظر نخواهد کرد. 3. اعتراف به گناه در آخرت: سومین اعتراف و پذیرفتن گناه که دیگر سودی جز بشارت به آتش جهنم نخواهد داشت، اعتراف عده ای از اهل آتش در قیامت و در حین سوختن در دوزخ است. خداوند متعال درباره ی این افراد می فرمایند: «کسانی که کافر شدند، روز قیامت صدا می زنند که عداوت و خشم خداوند نسبت به شما از عداوت و خشم خودتان نسبت به خودتان بیشتر است. چرا که به سوی ایمان دعوت می شدید، ولی انکار می کردید». آن ها می گویند: پروردگارا! ما را دوبار میراندی و دوباره زنده کردی، اکنون به گناهان خود معترفیم، آیا راهی برای خارج شدن از دوزخ وجود دارد. در آیات دیگر خداوند اشاره می کند که چنین اعتراف هایی، هیچ سودی به حال آن ها نخواهد داشت و عذاب الهی دامن گیرشان می شود. بنابر این، سه اعتراف در سه مرحله و مکان از گنهکار دیده خواهد شدکه سودی برایش نخواهد داشت، هر چند این ها بر این اساس اعتراف کنند که شاید خداوند از گناهان آن ها در گذرد و آن ها را شامل رحمت و لطف خویش گرداند. 4. اعتراف به گناه و بازگشت به سوی خداوند در حال اختیار: تنها اعترافی که بنده در پیشگاه الهی بر مقصر بودن و گنهکار بودن خویش می کند و همین اعتراف باعث بالا بردن درجه ی او در درگاه خداوند می شود، اعترافی است که انسان در حال اختیار و با پشیمانی از خطاهای خویش به سوی توبه و انابه رود و از خدا بخواهد که گناهانش را ببخشد. چنین اعترافی نه تنها مورد ملامت نیست، بلکه موجب بخشش گناهان نیز می شود و این است که اهل بیت عصمت طهارت ـ علیهم السلام ـ فرموده اند: «حسن الاعتراف یهدم الاقتراف؛ یعنی اعتراف به گناه کردن در پیشگاه خداوند، گناهان را از بین می برد». در دعاها هم اهل بیت ـ علیهم السلام ـ به ما دستور داده اند خداوند را با اعتراف به گناه خود بخوانیم تا ما را مورد بخشش خویش قرار دهد. اعتراف به تقصیر خود در نزد پروردگار متعال از چنان منزلتی برخوردار است که امام العارفین، سید ساجدین، زینت عبادت کنندگان حضرت سجاد ـ, علیه السلام ـ دعایی دارند به نام دعای اعتراف که بر بندگان راه وصال و طالب کمال است تا با این دعا باب توبه را به روی خود باز کنند. و در اصول کافی کلینی نیز در اهمیت اعتراف باب جداگانه ای اختصاص یافته به عنوان باب الاعتراف بالتقصير. بنابراین، اعتراف بر گناه در حال اختیار و برای اظهار پشیمانی و طلب مغفرت الهی نه تنها کار ناپسندی نیست، بلکه خود عبادتی است که شامل بندگان پاک و وارسته الهی می شود و بایستی از خدای متعال همواره خواسته شود که ما را به این عبادت و کمال توفیق دهد و اگر قرآن کریم سه اعتراف قبلی را یاد آور گشته است، برای عبرت آموزی و موعظه و بیداری انسان هاست که اگر می خواهید اعتراف کنید، باید زمانی لب به این اعتراف بگشائید که برای تان مفید باشد نه موقع مرگ و دیدن عذاب دنیوی و عذاب اخروی، چرا که در آن زمان دیگر فرصتی برای عمل نیست تا خداوند لطف کرده، گناهان را ببخشد و در فرصت باقی مانده بنده معترف عمل کند؛ ولی در حال اختیار اگر با اعتراف به تقصیر خود توبه کند، خداوند نیز توبه ی او را پذیرفته و توفیق بندگی خالصانه را بر او عنایت می فرماید و قرآن کریم نیز چنین اعتراف را ستوده و وعده ی مغفرت و بهشت را بر بندگان پاکش داده است. نکته ای که یادکرد آن لازم است، این است که: اعتراف به گناه باید زود هنگام و تنها در پیشگاه خداوند باشد و اعتراف به گناه پیش انسان ها پسندیده نیست و به طور جدّی باید از آن پرهیز کرد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه