آيا دجال و سفياني اشخاص مشخصي هستند و يا فقط يک شخصيت؟

دجال از ريشه «دجل» به معناي دروغگو است و اين که آيا دجّال شخصي واحد با آن ويژگي هاي خاص مي باشد يا يک شخصيت و يک تفکّر و جريان الحادي است، در اين مورد احتمالات مختلف و متعدد وجود دارد:[1]الف) دجّال نام شخص معيّني نيست بلکه هر کسي که با ادعاي پوچ و بي اساس و مکر و حيله گري سعي در فريب و گمراه کردن مردم داشته باشد دجّال است، و از احاديث نيز اين نکته قابل استفاده است. پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي فرمايد: «لا تقوم الساعة حتي يخرج المهدي من ولدي و لا يخرج المهدي حتي يخرج ستوّن کذّاباً ....»[2] قيامت برپا نمي شود تا وقتي که مهدي از فرزندانم ظهور کند و مهدي قيام نمي کند تا وقتي که شصت دروغگو خروج کند.ب) دجال کنايه از کفر جهاني و فرهنگ پر زرق و برق مادي است که بر همه جهان سيطره دارد. کشورهاي مستکبري که از لحاظ مادي، صنعتي و تکنولوژي قوي هستند و مسلمانان را خصوصاً در آخر الزمان و در آستانه ظهور امام زمان ـ عليه السلام ـ به نوعي مي فريبند و مرعوب خويش مي سازند و «در حيله گري و عوام فريبي، سر آمد حقّه بازان است و در دروغگويي و شعارهاي دروغين بر تمام دجّال ها برتري دارد، و با وعده ها و شعارهاي پوچ، آزادي و دمکراسي و آسايش و مساوات و عدالت اجتماعي، گروهي را فريفته و اغفال نموده و گمراه مي سازد»[3] تا آن جا که مسلمانان خود را در برابر آن ها خود باخته تلقي مي کنند، کشورهاي مستکبر به ويژه استکبار جهاني با سيطره صنعتي و پيشرفت خود همه جاي عالم سر مي کشد و سعي در فريب مردم و سلطه بر آنان دارند.ج) بر اساس آن چه از ظاهر اخبار و روايات استفاده مي شود دجال فردي است که در آخر الزمان و پيش از قيام امام مهدي ـ عجل الله تعالي فرجه الشريف ـ خروج مي کند و انسان غير عادي است و با انجام کارهاي شگفت انگيز جمع زيادي از مردم را مي فريبد و سرانجام در منطقه شام به هلاکت مي رسد در روايتي از رسول اکرم(ص) نقل شده که فرمود: «پيش از خروج دجال بيش از هفتاد دجّال خروج خواهد کرد».[4]با توجه به روايات مي توان گفت که دجال ها متعدد و متنوع است و دجال واقعي همان است که در روايت از آن شخص معيّن قصد شده است و دجّال هاي ديگر که افراد شياد و حيله گروقدرت هاي استعماري هستند که در پديده هاي اجتماعي با ظاهر شدن، سعي در فريب مردم دارند.اما سفياني، بر اساس روايات وارده نام اين فرد پليد که رهبري جبهه باطل و مهدي ستيز را به عهده دارد، عثمان بن عنبسة بن ابي سفيان است و ظاهر روايات نشان مي دهد که به مدت هشت يا نُه ماه بر نواحي پنجگانه: دمشق، حمص، اردن، حلب و قنسرين حکومت خواهد کرد و خون هاي زيادي را خواهد ريخت تا اين که سرانجام در منطقه فلسطين شرقي به دست سپاهيان مولانا الحجة ـ سلام الله عليه ـ اسير و در کنار درياچه (طبريّه) به قتل مي رسد. بر اساس تصريح روايات، خروج سفياني از وعده هاي حتمي خداوند است. از امام زين العابدين ـ عليه السلام ـ نقل شده که فرمود: امر قائم از سوي خداوند حتمي است و امر سفياني نيز از جانب خداوند قطعي مي باشد و قائم ظهور نمي کند مگر پس از مرگ سفياني.[5]در برخي از کتب، از جمله کتاب «غيبت کبري»، علامه سيد محمد صدر، اين احتمال مطرح گرديده است «که ممکن است سفياني و دجّال يک نفر باشد، خصوصاً با توجه به ضعف و اضطراب رواياتي که شامل اوصاف و ويژگي هايي براي آن دو مي باشند و لذا با ناديده گرفتن خيلي از اوصافي که در روايات مربوط به اين دو مي باشد، مي توان گفت که قدر متيقن اين است که دجال و سفياني عنواني است براي يک فرد منحرف و مفسد که در آخرالزمان ظهور مي کند.از شواهدي که مؤيد اين احتمال مي باشد اين است که در روايات عامه و اهل سنت معمولاً تعبير دجال شده است و از سفياني اثري در کتب و مصادر اهل سنت به چشم نمي خورد. اما در کتب و مصادر اماميه و شيعي تعبير به سفياني شده است. بنابراين امکان دارد که دو تعبير در منابع دو گروه حکايت از فرد و شخص واحدي باشد که اصحاب و پيروان هر مذهب از زاويه خاص مذهبي شان به آن نظر داشته باشند.[6]اما اين احتمال يک احتمال صحيح و قابل قبول نيست نه از جهت اعتماد و استدلال به ظاهر کلمات و عباراتي که در روايات وجود دارد و نه از راه اعتماد به اشارات و مفاهيم کنايي که در روايات درباره اين دو وارد شده است، چه آن که: اولاً از حيث قواعد ادبي و اصولي حاکم بر آن، دو اسم دلالت بر دو مسمي دارد اگر چه بعضي اوصاف آن بر ما مجهول باشند و اگر دجال و سفياني يک نفر بودند از آن دو بايد به تعبير واحد ياد مي شد.و ثانياً در روايات اوصاف و ويژگي هايي براي هر کدام بيان شده که ناديده گرفتن اين ويژگي ها به خاطر دقت در اسناد و دلالت روايات و احتمال تضعيف و خدشه بعضي از آنها، کار دشوار و چه بسا نوعي تحکّم و زورگويي به حساب مي آيد. مثلاً از باب نمونه: در روايات، دجال داراي عمر طولاني است بر خلاف سفياني، دجال بن صايد ناميده شده و سفياني، عثمان بن عنبسه، سفياني از اولاد ابي سفيان است بر خلاف دجال، دجال ادعاي ربوبيت و خدايي مي کند بر خلاف سفياني که به عنوان يک فتنه گر مسلمان که به نفاق مذهبي دامن مي زند، دجال همه جا را تصرّف مي کند به جز مکّه و مدينه و ظاهراً حرکتش و دامنه تصرفاتش فراتر از سفياني مي باشد، دجال اعور است ولي سفياني داراي دو چشم سالم مي باشد.[7]بنابراين مي توان گفت که سفياني غير از دجال است و بر اساس روايات از تبار ابوسفيان است و از کينه توزترين افراد نسبت به اهلبيت مي باشد، با پرچم سرخ که نشانه خون آشامي اوست، قبل از ظهور امام زمان ـ عليه السلام ـ خروج مي کند و جنبش او بسيار خشن و در سه مرحله انجام مي گيرد. مرحله تثبيت که شش ماه طول مي کشد، مرحله دوم جنبش سفياني که هجوم به عراق و نيز حجازاست. و مرحله سوم جنبش او برخورد و دفاع در برابر تحرک سپاه حضرت مهدي ـ عليه السلام ـ به جهت حفظ متصرفات خود از سرزمين شام و اسرائيل و قدس است. و خروج او از آغاز تا پايان در حدود 15 ماه مي انجامد.[8] معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1ـ عصر ظهور، علي کوراني.2ـ تاريخ غيبت کبري، سيد محمد صدر.3ـ سفياني از ظهور تا افول، نصرت الله آيتي. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه