دلبستگی شدید به شهدا و افراد مورد قبول اسلام و دین و کمک و استمداد معنوی خواستن از آنها چگونه است؟ آیا دوست داشتن این افراد نیز حد و مرز می خواهد؟

علاقه ی به خداوند یکتا , محبت به دوستداران و عاشقان او را نیز در پی خواهد داشت . این امری کاملا ً طبیعی است که هر کس خداوند را دوست داشته باشد , تا حدی که جان و مال و هستی خود را در راه او ببخشد و به مقام شهادت نائل شود , به شدت مورد علاقه ی مؤمن است . گل سر سبد دوستداران حضرت حق ( جل و علا ) حضرت ختمی مرتبت و اهل بیت عصمت و طهارت ( علیهم السلام ) هستند که در کسب رضای خدا و عمل به دستوراتش , گوی سبقت را از همگان ربوده اند و پروردگار عالم , هم دستور اطاعت از آنان را صادر فرموده و هم تأکید نموده که آنان را بیشتر از خودتان دوست داشته باشید .از طرفی خداوند این ذوات نورانی و شهدا و صالحان را شفیعان و وسیله ای برای پاک شدن از گناهان قرار داده است ؛ از امام صادق ( علیه السلام ) سؤال شد : مگر مؤمن به شفاعت محمد ( صلی الله علیه و آله ) در آن روز نیازمند است ؟ فرمود : آری , مؤمنان نیز خطاها و گناهانی دارند و هیچ کس نیست , مگر اینکه در آن روز به شفاعت محمد محتاج است . (1) در حدیثی دیگر پیامبر خدا ( صلی الله علیه و آله ) فرمودند : سه گروه نزد خدای عز و جل , شفاعت می کنند و شفاعتشان پذیرفته می شود : (ابتدا) پیامبران , سپس عالمان , بعد شهیدان (2)بنابراین علاقه ی به این افراد و کمک معنوی خواستن از آنها , نه تنها مطلوب است بلکه از اعتقادات خاص شیعه است . منتهی مهمترین مطلب اینست که بدانیم آنها مستقلا ً از خود اراده ای نداشته ؛ یاری و کمک آنان به دیگران همگی به اذن الهی صورت می گیرد . در حقیقت مرز بین افراط و تفریط در خصوص علاقه و طلب کمک از اهل بیت ( علیهم السلام ) و شهدا و صالحان , در این است که آنها را وسیله بدانیم .خداوند تعالی در قرآن کریمش می فرماید : یا ایها الذین امنوا اتقوا الله و ابتغوا الیه الوسیله (3) ای کسانی که ایمان آورده اید از خدا بترسید و برای تقرب به او وسیله جویید . در برخی روایتهای ائمه ( علیهم السلام ) آمده است که : رسول خدا دامان پروردگارش را گرفته است و ما به دامان او چنگ زده ایم و شما به دامان ما (4) در تفسیر نمونه ضمن توضیح درباره ی آیه ی و ابتغوا الیه الوسیله آمده است که : وسیله , در مفهوم لغویش به معنی هر چیزی است که باعث تقرب می گردد . لازم به تذکر است که هرگز منظور این نیست چیزی را از شخص پیامبر یا امام , مستقلا ً تقاضا کنند ؛ بلکه منظور این است با اعمال صالح یا پیروی از پیامبر و امام , یا شفاعت آنان و یا سوگند دادن خداوند به مقام و مکتب آنها ( که خود یکنوع احترام و اهتمام به موقعیت آنها و یک نوع عبادت است ) از خداوند چیزی را بخواهند ؛ این معنی نه بوی شرک می دهد و نه از عموم آیه ی فوق بیرون می باشد . (5)بنابراین با این بینش که اهل بیت ( علیهم السلام ) و شهدا و صالحان , وسیله های تقرب به خداوند هستند و به اذن الهی ما را یاری می کنند , میتوان در حد اعلی به آنان علاقه داشت و از آنها استمداد جست .توسل به این معنا حتی در برخی از کتب معروف اهل تسنن نیز آمده است ؛ بعنوان مثال : در کتاب وفاءالوفاء تألیف دانشمند معروف سنی سمهودی چنین می خوانیم که : مددگرفتن و شفاعت خواستن در پیشگاه خداوند از پیامبر ( صلی الله علیه و آله ) و از مقام و شخصیت او , هم پیش از خلقت او مجاز است و هم بعد از تولد و هم بعد از رحلتش , هم در عالم برزخ و هم در روز رستاخیز ؛ سپس روایت معروف توسل آدم را به پیامبر ( صلی الله علیه و آله ) از عمر بن خطاب نقل کرده که : آدم روی اطلاعی که از آفرینش پیامبر اسلام در آینده داشت به پیشگاه خداوند چنین عرض کرد : یا رب اسئلک بحق محمد لما غفرت لی , خداوندا به حق محمد ( صلی الله علیه و آله ) از تو تقاضا می کنم که مرا ببخشی (6)در بخشی از تفسیر آلوسی آمده است که .... توسل جستن به مقام غیر پیامبر در پیشگاه خدا نیز مانعی ندارد به شرط اینکه او حقیقتا ً در پیشگاه خدا مقامی داشته باشد . (7)در حالات برخی از بزرگان نقل شده است که هنگام ورود به حرم امام رضا ( علیه السلام ) ابتدا به سراغ زیارت قبور بزرگان می رفتند و آنها را نزد امام واسطه قرار می دادند , سپس وارد حرم شریف رضوی می شدند !نکته قابل اهمیت اینست که بدانیم آنکس که حاجت را برآورده می کند , خداوند است و معصومین و شهداء و .... کسانی هستند که در پیشگاه الهی دارای مقام هستند و ما به آنها متوسل می شویم و به سویشان توجه می کنیم ؛ در حقیقت این توجه , توجه به خداست ؛ چرا که آنها به خاطر اطاعت از خدا وند به این مقام رسیده اند . به همین خاطر است که ما نه تنها باید معصومین ( علیهم السلام ) را دوست داشته باشیم , بلکه این دوستی باید بیشتر از علاقه ی به پدر و فرزند و .... باشد ؛ بگو : اگر پدرانتان و فرزندانتان و ... نزد شما از خدا و پیامبرش و جهاد کردن در راه او دوست داشتنی تر هستند , منتظر باشید تا فرمان خدا برسد و خدا فاسقان را هدایت نمی کند (8)محبت و دوستی هر کس که خدا را دوست داشته باشد نیز از لوازم ایمان است . پیامبر خدا ( صلی الله علیه و آله ) می فرمایند : خداوندا از تو می خواهم محبت خود و محبت آن کس که تو را دوست دارد و کاری که مرا به محبت تو می رساند عطایم فرمایی (9)در حدیث معراج آمده است : ای محمد ! من آنان را که بخاطر من با یکدیگر دوستی ورزند دوست دارم , آنان را که به خاطر من به هم مهر ورزند دوست دارم , آنان را که به خاطر من با یکدیگر پیوند و ارتباط برقرار کنند دوست دارم و ... (10) لذا محوریت این محبت و دوستی , خداست ؛ پس دوستی هر کس که در طول خدا باشد و مؤمن را به قرب الهی برساند بر او واجب است و بالعکس , هر کس که از خدا فاصله گرفته و موجبات دوری مؤمن را از خدا فراهم می کند , بر مؤمن واجب است که در دلش به او محبت نداشته باشد . پیروز باشید . (1) میزان الحکمه / ج 6 / ص 2793(2) میزان الحکمه / ج 6 / ص 2795 (3) سوره مائده / 35(4) میزان الحکمه / ج 6 / ص 2797(5) تفسیر نمونه / ج 4 / ص 365(6) تفسیر نمونه / ج 4 / ص 367(7) تفسیر نمونه / ج 4 / ص 369(8) سوره توبه / 24 (9) میزان الحکمه / ج 2 / ص 945(10) میزان الحکمه / ج 2 / ص 947> .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه