اتحاد جماهیر شوروى سابق، در راه‏اندازى جنگ، چه نقشى داشت و چه منافعى را تعقیب مى‏کرد؟

شوروى در سال 1972 با عراق پیمان دوستى 15 ساله منعقد کرد و به این ترتیب نفوذ بسیارى در عراق، به ویژه از نظر تأمین تسلیحات ارتش و حضور کارشناسان نظامى به دست آورد و اصولا ارتش عراق مجهز به سلاح‏هاى روسى شد. وقوع انقلاب اسلامى ایران هر چند که براى شوروى به دلیل قطع نفوذ آمریکا در مرزهاى جنوبى‏اش مطلوب به نظر مى‏رسید ولى رهبران شوروى به خاطر ماهیت مذهبى انقلاب اسلامى، از نظام سیاسى جدید ایران خرسند نبودند و انقلاب ایران را الگویى براى مسلمانان شوروى مى‏دانستند. دولت انقلابى ایران نیز به موازات برخورد با نفوذ آمریکا در ایران، از میزان نفوذ شوروى نیز به شدت کاست؛ طورى که گاز ایران به شوروى قطع شد و بندهاى 5 و 6 قرار داد 1921 ایران و شوروى، از طرف ایران ملغى اعلام گردید و تجاوز روسیه به افغانستان نیز به شدت از طرف ایران محکوم شد. علاوه بر این، در بهمن 1361 عناصر اصلى حزب توده که همکارى نزدیکى با شوروى داشتند دستگیر شدند و این حزب به جرم همکارى اطلاعاتى و امنیتى با شوروى منحل شد. یکى از اقدامات این حزب پس از پیروزى انقلاب اسلامى جذب ناخدا بهرام افضلى فرمانده نیروى دریایى ارتش جمهورى اسلامى بود که پس از برخورد با حزب توده، وى نیز محاکمه و اعدام شد. از دیگر سران حزب توده محمد على عمویى، محمد اعتمادزاده )به آذین(، احسان طبرى و نورالدین کیانورى بودند که در برنامه تلویزیونى که از صدا و سیماى جمهورى اسلامى ایران در سال 1363 پخش شد، به ارتباط حزب با سازمان جاسوسى شوروى (K.G.B) اعتراف کردند. خلاصه اینکه منافع شوروى از سویى اقتضا مى‏کرد که انقلاب اسلامى ایران را به دلیل قطع نفوذ آمریکا تقویت کند و مانع تضعیف آن از طریق جنگ شود. از سوى دیگر، بنا به دلایل مذکور این کشور از انقلاب اسلامى رضایت چندانى نداشت و سیاست خارجى آن در ارتباط با ایران دچار نوسان بود. اما راجع به نقش این کشور در آغاز جنگ نمى‏توان قضاوت صریحى نمود و قاطعانه گفت که شوروى نیز در راه‏اندازى جنگ نقش داشته و یا به تحریک و تشویق عراق پرداخته است، چون سندى در این زمینه وجود ندارد. ولى مى‏توان گفت که این کشور نیز از حمله عراق به ایران ناراضى نبوده است ؛ زیرا که مقامات شوروى قبل از جنگ از جریان تصمیم حمله عراق به ایران آگاه بودند ولى هیچ گونه تلاشى براى جلوگیرى از حمله‏ى متحد خود انجام نداده و حتى در ابتداى جنگ حمله‏ى عراق را محکوم نکردند. بنابراین پشتگرمى عراق از تسلیحات روسى و پیمان دوستى‏اش با شوروى مى‏تواند عاملى مؤثر در آغاز جنگ عراق علیه ایران باشد؛ خصوصا اینکه عراق از نارضایتى شوروى نسبت به مواضع ایران درباره‏ى مسئله افغانستان آگاهى کافى داشت. منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه