در مورد حديث: ))انّ الله عزوجل خلق ابن آدم اجوف(( .‌كلمة اجوف (توخالي) در مقايسه با كلمة‌صمد (توپر) چگونه است؟ اينكه انسان اجوف است و خداوند صمد است يعني چه؟

در كتاب‎هاي حديث از جملة اصول كافي و... بابي است تحت عنوان «اِن ابن آدم اجوف فلا بدله طعام؛‌يعني بني‎آدم اجوف آفريده شده پس به ناچار به غذا خوردن نياز دارد)). در اين باب رواياتي آمده كه مي‎گويند چون انسان‎ها اجوف (داراي شكم) هستند پس نياز به خوردن و آشاميدن هم دارند مانند فرمايش امام باقر ـ عليه السّلام ـ كه: «خداوند متعال بني‎آدم را اجوف آفريده، پس چاره‎‎اي ندارد جز اينكه بخورد و بياشامد.» شبيه همين روايت از امام باقر ـ عليه السّلام ـ در كتاب‎هاي وسائل الشيعه ، ج 24، ص 321 ب 42 و مستدرك الوسائل ج 16، ص 261 ب 36 و بحارالانوار، ج 7، ص 109 ب 5 و ج 63،‌ص 313 ب يكم و دعائم الاسلام ج 2،‌ص 108 فصل 2 و همچنين كتاب محاسن ج 2، ص 397 ب 3 آمده است كه به نظر مي‎رسد همه يك روايت باشند. امام صادق ـ عليه السّلام ـ نيز فرموده‎اند:(( بني آدم نياز به خوردن و آشاميدن دارد چرا كه اجوف آفريده شده است)). كلمة اجوف را لسان العرب به معني شكم و بطن و جوف الانسان را به شكم انسان ترجمه كرده و در مجمع البحرين نيز جوف به معني باطن، تو، اصل جوف همان خلأ و خالي بودن است كه به معني شكم نيز استعمال مي‎شود. بنابراين معني روايت اين مي‎شود كه خداوند انسانها را داراي شكم خلق كرده و هر صاحب شكمي نياز به خوردن و آشاميدن دارد. اما اينكه چه ارتباطي با كلمة «صمد» دارد بايد گفت: اصل ترجمه صمد يعني بزرگي كه از او بالاتر كسي نيست و معني ديگر يعني كسي كه همه قصد او را كرده و به او توجه دارند. و چون خداوند بالاتر از همه بوده و قدرتي فوق او نيست و از سويي ديگر همة مخلوقات به سوي او توجه دارند لذا به خداوند متعال «صمد» گفته مي‎شود و در روايات نيز به اين اشاره شده كه صمد يعني کسی که دیگران به او توجه دارند و يعني كسي كه جوف ندارد، كنايه از اينكه نيازمند نيست و در اثر گرسنگي مانند انسان‎ دچار ضعف نمي‎شود و باز امام باقر ـ عليه السّلام ـ فرمود: ((صمد كسي است كه جوف ندارد،‌نمي‎خورد، نمي‎آشامد، ازلي، ابدي و فناناپذير است)). با توجه به اين مطالب، اجوف يعني نيازمند و كسي كه استقلال نداشته و فناپذير است ولي صمد يعني بي‎نياز از همة كسي كه جسم نيست چون شكم داشتن دليل بر جسم بودن است، از همه بالاتر است و فناپذير نيست و اين جز بر خداي يكتا به ديگري اطلاق نمي‎شود. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه