میخواستم بدونم به چه علتی خوردن مشروب حرام است و چرا منی و سگ نجسند؟

پرسشگر گرامی سوالهای تان را به صورت مستقل مورد ارزیابی قرار داده و پاسخ خدمت تان ارایه می گردد . در صورت که هرگونه ابهام باقی بماند دوباره با این مرکز در میان گزارید ممنون می شویمالف) فلسفه و دلیل حرمت شرابشراب به دلیل این که روی جسم و جان انسان تأثیر منفی داشته و زیان های بی شماری را(اعم از دینی،‌ اجتماعی، مالی و ...) در پی دارد، شدیدا مورد مذمت اسلام قرار گرفته و تحریم شده است، از این رو، در قرآن کریم آمده است: « ای کسانی که ایمان آورده اید! شراب، قمار، بت ها و ازلام(نوعی بخت آزمایی) پلید و از عمل شیطان است، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید.»(مائده/91) خوشبختانه، امروز آثار مرگبار شراب و مانند آن و ضررهای فردی و اجتماعی آنها بر کسی پوشیده نیست و ما در اینجا به طور فشرده به ضررهای جسمی و روانی آن اشاره می نماییم. 1. زیان های دینی مسکرات همان گونه که در قرآن کریم ذکر شده است، شراب، فرآورده دست شیطان است و از ابزار اعمال شیطانی قلمداد شده است و شیطان می خواهد از طریق شراب،‌ قمار و تخم عداوت، دشمنی و فساد را بپاشد و مسلمان ها را از نماز و ذکر خدا بازدارد.(مائده/91) لذا پیشوایان اسلام، فرموده اند که اگر تمام بدیهای عالم را در خانه جمع کنند، کلید آنها شراب است.2. زیان های روحی شراب بدون شک امتیاز انسان بر سایر حیوانات به عقل است و بشر با استعمال مسکرات و لو برای چند ساعت عقل و نیروی تفکر خود را از دست می دهد. از همین رو، دکتر پاگر آمریکایی می گوید: « نیمی از حوادث جنونی در اثر مشروبات الکلی است.»( به نقل از سیدحسن ابطحی، پاسخ، ص323) مرحوم آیت الله بروجردی نیز وقتی با دکتر «آرشه تونک» دبیرکل سازمان بین المللی مبارزه با الکل ملاقات فرمودند به همین نکته تکیه کرده و گفتند: انسان به سبب عقل اشرف مخلوقات شناخته شده است و برای حفظ این ودیعه الهی دستوراتی داده شده و در این باب پیامبراکرم(ص) استعمال شراب و مواد الکلی را که منجر به سستی و اختلال عقل می گردد، حرام فرموده و لزوم این تحریم برای عقل سلیم، مسلم و قطعی است.»( به نقل از همان)3. زیان های جسمی شراب مطالعات دانشمندان نشان می دهد که مشروبات الکلی امراض قلبی، سرطان گلو، امراض جهاز تنفسی و سل، مرض کلیه و ... را در پی داشته و موجب از بین رفتن جسم و بنیه انسان می گردد. از باب نمونه پروفسور تریس استاد طب پیشگیری دانشکده پزشکی نیویورک اعلام کرد: « بررسی آمار نشان می دهد که نوشیدن مشروبات الکلی باعث بروز سرطان دهان و گلو می شود و این بیماریها در میان الکلی ها دو برابر بیش از مردم عادی است.»(به نقل از همان، ص324) یکی از دانشمندان انگلیسی به نام «بنتام» می نویسد: مشروبات الکلی در کشورهای شمالی انسان را کودن و ابله، و در کشورهای جنوبی دیوانه می کند. سپس می افزاید: آیین اسلام تمام انواع نوشابه های الکلی را تحریم کرده است و این یکی از امتیازات اسلام است.(دایره المعارف فرید وجدی، ج3، ص790) در فرانسه هر روز 440 نفر جان خود را فدای الکل می کنند.(بعدهای اجتماعی قرن، ص205) زیان های الکلی و مواد مست کننده منحصر به زیان های اخلاقی، اجتماعی و جسمی نیست، بلکه از نظر اقتصادی نیز ضررهایی را به دنبال دارد زیرا ممکن است یک نفر الکلی چون عقل و تصور کاملی ندارد بر سر میز قمار تمام سرمایه خود را ببازد و از بین ببرد. آمار زیر از این حقیقت تلخ، پرده برمی دارد: به موجب آماری که درباره زیان های مشروبات الکلی در فرانسه انتشار یافته: الکل 137 میلیارد فرانک در سال بر بودجه فرانسه، غیر از خسارت شخصی، به شرح زیر تحمیل می کند: 1. 40 میلیارد فرانک خرج دادگستری و زندان ها 2. 40 میلیارد فرانک خرج تعاون عمومی و خیریه 3. 10 میلیارد فرانک مخارج بیمارستان ها برای الکلی ها 4. 70 میلیارد فرانک هزینه امنیت اجتماعی! و به این ترتیب روشن می شود که تعداد بیماران روانی و بیمارستان ها، قتل ها، نزاع های خونین، سرقت ها، تجاوزها، تصادف ها و ... با تعداد میخانه ها تناسب مستقیم دارد(نشریه مرکز مطالعات پیشرفتهای ایران(درباره الکل و قمار). بزرگترین مؤسسات آمارگیری آمریکا ثابت کرده است که قمار در 30درصد جنایات دخالت مستقیم دارد. برای آگاهی بیشتر ر.ک: ناصر مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چ27، 1381ه.ش، ج3 و ج5، ذیل آیه 43 سوره نساء و 90 و 91 مائده) به هر حال توجه داشته باشیم که در فلسفه احکام علاوه بر منافع و ضررهای مادی و جسمی باید به آثار مثبت و منفی آن بر «روح و معنویت» توجه کرد و گذشته از جنبه فردی باید به تأثیر آن در هنجار یا ناهنجاری اجتماعی توجه کرد.ب) دلیل نجس بودن سکچند مطلب را در مورد فلسفه نجاست سگ اشاره می نماییم:مطلب اول) تاثیرات معنوی :به لحاظ تاثیراتی که برای همزیستی با این حیوان در روایات اشاره شده است (مثل عدم قبول نماز یا عدم نزول فرشتگان در خانه ای که سگ در آن وجود دارد )سگ از آندسته از نجاساتی که مفسده معنوی آن بیشتر مورد تاکید قرار گرفته است و از آنجا که با علوم تجربی و عقل ابزاری راهی برای رسیدن به فلسفه معنوی و فرامادی احکام وجود ندارد ناگزیر باید این دسته از مفاسد و مصالح را در کلام معصومین علیهم السلام که از وحی سرچشمه گرفته جویا شویم. از این حیث در روایات متعدد به چند فلسفه معنوی حکم نجاست سگ اشاره شده است . که عبارتند از :الف) فرشتگان در خانه ای که در آن سگ وجود دارد نازل نمی شوند.[ الکافی 3 393 باب الصلاة فی الکعبة و فوقها و.أَبَانٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ جَبْرَئِیلُ ع یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّا لَا نَدْخُلُ بَیْتاً فِیهِ صُورَةُ إِنْسَانٍ وَ لَا بَیْتاً یُبَالُ فِیهِ وَ لَا بَیْتاً فِیهِ کَلْبٌ. ]ب)نماز در خانه ای که در آن سگ وجود دارد کراهت شدید دارد.[ وسائل الشیعة 5 174 33- باب کراهة الصلاة فی بیت فیه کلب ]ج)از بین رفت اعمال خوب شخص در اثر همنشینی با سگ.[وسائل الشیعة ج : 11 ص : 531وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ أَحَدٍ یَتَّخِذُ کَلْباً إِلَّا نَقَصَ فِی کُلِّ یَوْمٍ مِنْ عَمَلِ صَاحِبِهِ قِیرَاطٌ ]مطلب دوم) مفاسد بهداشتی: تذکر مجدد این مطلب ضروری است که بر خلاف تفکر رایج در بین مردم منظور از ذکر مضرات بهداشتی در مورد سگ آن نیست که این مضرات علت نجاست است بلکه ممکن است یکی از حکمتهای نجاست سگ باشد.نگهداری سگ عموما سبب به وجود آمدن زمینه بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان می گردد .البته این بیماریها در ارتباط با دیگر حیوانات نیز ممکن است به وجود بیاید لکن متاسفانه به دلیل اینکه عموما سگ از همزیستی نزدیکتری با صاحب خود برخوردار است( به طوری که عموما در محل زندگی و ساختمان صاحبش رفت و آمد دارد )زمینه سرایت بیماری بیشتر است.مطلب سوم)مفاسد روانی واجتماعی:از مهمترین مفاسد دنیوی مترتب بر نجاست سگ مفاسد عاطفی و روانی است که مفاسد اجتماعی مهمی را در پی خواهد داشت .اکنون که سگ به عنوان حیوان نجس العین توسط احکام شریعت معرفی شده باز هم می بینیم که بسیاری از افراد با سگ انس فراوان دارند آنقدر که گاه رفتار و بازی با سگ برای آنان شیرین تر از هم نشینی با اعضای خانواده شان می باشد.اکنون فرض می کنیم که این حکم اسلامی نبود، آن وقت پیامد آن این بود که بسیاری از انسانها حتی اهل ایمان سگی در خانه داشته باشند و فرزندان آنها با آنان انس بگیرند و خود آنان با آن سر گرم شوند ، با کمی دقت می یابیم برای کاری که هیچ ارزش معنوی و حتی مادی ندارد تا چه اندازه وقت و هزینه های فراوان صرف می شد و انسانها را غافل از کارهای مفید خویش می ساخت.تاثیرات مرتبط با این وابستگی عاطفی به این حیوان در کشورهای غربی را همگی شنیده ایم که فلان فرد ثروتمند تمام اموالش را برای سگش وصیت کرد و فرزندان خود را از ارث محروم نمود و...اتفاقا وفاداری سگ خطر وابستگی و همزیستی با این حیوان را حادتر می کند . شخص به جای اینکه خلا عاطفی خویشتن را با اتصال به جامعه و فرزندان خود به طور معقولی جبران نماید با دلبستگی به سگ باوفا خود را مشغول کرده و زمینه گسست خانوادگی و مشکلات عدیده فردی و اخلاقی را به وجود می آورد.فلسفه بعضی از تاثیرات معنوی در مورد سگ چیست ؟ مثلا چرا فرشتگان در خانه ای که سگ در آن است وارد نمی شوند؟ آیا از آن می ترسند؟!!جواب : به دلیل اینکه بعد جسمانی انسانها ملموستر از بعد معنوی آنان است و همچنین به دلیل آنکه با سلسله اسباب و عوامل طبیعی و مادی بیشتر از علل و عوامل معنوی و فرا طبیعی آشنایی دارند متاسفانه عادت کرده اند که همه چیز را با مقیاسهای مادی و تجربی اندازه گیری کنند غافل از آنکه همانطور که بر بعد مادی مخلوقات قوانین خاصی مانند قوانین فیزیک و شیمی حاکم است بر بعد معنوی موجودات نیز قواعد و قوانین معنوی حاکم است.برای انکه وجه اینکه چرا فراشتگان در خانه ای که سگ و جود دارد و یا امثال آن بیشتر روشن شود مثالی میزنیم:انسان موجودی از گوشت و استخوان و ... است و آتش هم موجودی لطیف و سوزناک است ولی این دو موجود هرگز باهم قابل جمع نیستند هیچ انسان عاقلی در یک اتاق پر از آتش داخل نمی شود چون می سوزد و می میرد.آتش به این لطیفی که زندگی انسان به آن وابسته است و اگر نبود از سرما تلف می شد و نمی توانست غذا بپزد و... آیا می توان به انسان گفت که نباید از آتش دوری کند ؟!!!خیر انسان که منشا آن از خاک است با آتش جمع نمی شود ولی از آن بهره می برد.حالا همین مثال را که از بعد جسمانی بررسی کردیم در بعد معنوی در مورد فرشته می زنیم.فرشتگان از مجردات بوده و جزء پاک ترین مخلوقات الهی هستند در مقابل شیطان جز ناپاکترین مخلوقات الهی است این دو از نظر معنوی باهم جمع نمی شوند حال فرض کنید که منشا وجودی بعضی حیوانات مانند سگ مانند شیطان باشد (همانگونه که بعضی روایات اشاره دارد[ روایات فراوانی وجود دارد که منشا سگ و یا بعضی از انواع سگ را از منشا جن می دانند برای دیدن این روایات مراجعه کنید به کتاب شریف الکافی 6 552 باب الکلاب ..... ص : 552 ]) نتیجه آنکه فرشته نمی تواند با این حیوان جمع شود.البته باز تاکید می کنم برای درک این مثال باید ذهن خود را از نحوه تاثیرگذاری و علل و اسباب مادی خالی کنیم.در عین حال که سگ ممکن است از پلیدترین مخلوقات الهی یعنی شیطان خلق شده باشد ولی با این وجود برای حفظ انسان و در جهت منافع او آفریده شده است.[ در کتاب علل الشرائع ج 2 496 250 باب علة خلق الکلب: ..... ص : 496 روایتی از نبی مکرم اسلام آمده طبق این مضمون که : ایشان در مورد علت و منشا خلقت سگ فرمودند که زمانی که خداوند آدم و حوا را در زمین قرار داد شیطان درندگان زمین را تحریک کرد که به انسان حمله کنند خداوند از آب دهان شیطان دو سگ را برای محافظت آنها آفرید لذا سگ همواره دشمن درندگان دیگر است .]ه) دلیل نجاست منیپاسخ اجمالیاحکام الهی از طرف خداوند متعال بر محور وجود مصلحت یا مفسده وضع شده اند. مصالح یا مفاسد برخی از احکام توسط معصومین (ع) بیان شده است اما مصالح یا مفاسد بسیاری از احکام یا گفته نشده یا به دست ما نرسیده است. رعایت بهداشت و نظافت می تواند به عنوان یکی از حکمت های احکام طهارت و نجاست بیان شده در اسلام، باشد ولی منحصر دانستن علت وضع طهارت و نجاست در مسائل بهداشتی صحیح نیست چه بسا که علت یا علت های دیگری داشته باشد که ما آنها را نمی دانیم. بنا براین به محض تأمین شدن بهداشت و نظافت در چیزی که به بول یا منی آلوده بوده است نمی توان گفت که آن جسم پاک است. هم چنین مقتضای بندگی اطاعت کردن مولا است؛ زیرا به یقین خدای حکیم مهربان که همه موجودات را خلق کرده است به منافع و مصلحت بندگانش آگاه است و همواره آنان را به انجام کارهایی تکلیف می کند که برای آنان سودمند است و آنها را از کارهایی نهی کرده است که برای آنان مضر است . پاسخ تفصیلیبنابر نظر علمای شیعه احکام الاهی از جمله وجوب و حرمت به جهت وجود مصلحت و مفسده است؛ یعنی احکام شرعی تابع مصالح و مفاسد واقعی هستند. در برخی از موارد مکلف به مدد عقل و علم به برخی از مصالح احکام دست می یابد و در بعضی از موارد خود معصوم مصلحت یا مفسده حکم را بیان می کند. اما علت بسیاری از احکام یا توسط معصومین(ع) بیان نشده است و یا بیان شده است ولی به ما نرسیده است. در این گونه موارد عقل و شرع حکم می کنند که تابع حکم شرعی باشیم؛ زیرا مجهولاتی که هنوز بشر با آن همه پیشرفت علمی اش نتوانسته است آنها را حل کند بسیار زیاد، بلکه بی شمارند و همگان اعتراف دارند که علم بشر در مقابل جهل او ناچیز است. بنا بر این عقل اقتضا می کند که همگان در برابر احکام و دستورات الهی مطیع محض باشیم. هنگامی که با ادله عقلی و قطعی، وجود پیامبران و امامان معصوم اثبات شد، هر آن چه از این بزرگان برسد، بی تردید درست و طبق مصلحت انسان و جامعه انسانی است، هر چند که بشر به آن مصلحت پی نبرد. گر چه فرمان خدا تنها از آن جهت که امر اوست باید اطاعت شود، نه از آن جهت که مصلحتی را دربر دارد و یا ناظر به فائده ای می باشد؛ چرا که در این صورت حق تعالی از ربوبیت و مولویت خود برکنار می گردد. عبد بودن انسان هم در اینجا نمایان می شود؛ زیرا کسی که منکر خدا هم است اگر به مصلحت احکام پی ببرد، بر طبق آن احکام عمل خواهد کرد و هیچ فرقی بین این کافر و مؤمنی که به جهت مصالح احکام، اطاعت می کند، وجود نخواهد داشت. اما با این حال خدای حکیم مهربان که همه موجودات را خلق کرده است به منافع و مصلحت بندگانش آگاه است و همواره آنان را به انجام کارهایی تکلیف می کند که برای آنان سودمند است و آنها را از کارهایی نهی کرده است که برای آنان مضر است . در دین اسلام، اصل اولیه در همه اشیاء طهارت است؛ مگر چیزهایی که با دلیل شرعی حکم به نجاست آن ها شده است. نجاست اشیا می تواند علت های متعددی مثل خبیث بودن ذات آن ها یا ضرر و زیان بهداشتی و... باشد. البته برخی از این علت ها در شریعت اسلام بیان شده و برخی دیگر نیز بیان نشده اند. در برخی موارد نیز شاید بتوان گفت که خداوند برخی از امور را به علت تأکید بر اجتناب از آنها نجس اعلام کرده است تا برای احتراز از آنها اهتمام بیشتری صورت گیرد. بنابراین نمی توان گفت که در همه موارد علت نجاست مسائل بهداشتی است و نتیجه گرفت که در صورت مراعات مسائل بهداشتی، حکم تغییر کند. بله اگر در آیه یا روایت به علت آن تصریح شده باشد می توان حکم را دائر مدار آن علت قرار داد؛ ولی اگر چنین علتی نبود، قیاس کردن و بر طبق ظنون و گمان عمل نمودن بر خلاف عقل خواهد بود. افزون بر آن، خلاصه کردن علت احکام در مسائل بهداشتی و در نتیجه تکامل و کمال انسان را در بعد مادی وی خلاصه کردن، یک دید مادی گرایانه و کوتاه اندیشی است. علت نجاست منی و ادرار علمای شیعه به استناد آیه قرآن یا روایات، منی و ادرار را نجس دانسته اند. خداوند می فرماید: «بر شما از آسمان آبی فرو فرستادیم تا شما را بدان پاک گردانیم و از شما پلیدی شیطان را ببریم ». [ انفال، 11. ] در تفسیر این آیه روایت شده است که مقصود خداوند از پلیدی شیطان، منی است. [ . علم الهدی، شریف مرتضی، الانتصار، ص96، مؤسسه نشر اسلامی، قم، 1415 ه.ق. ] روایاتی که در کتب حدیثی و فقهی آمده است هم، بر نجاست منی و ادرار دلالت دارند. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه