آيا اين درست است که خداوند در قرآن (آيات 4 ـ 6، سوره محمد، 5 و 29 سوره توبه، 33 و 35، سوره مائده، 39 و 65 سوره انفال، 74 و 76 و 95 سوره نساء) می فرمايد: تنها راه رستگاري و بهشت رفتن جهاد مي باشد و انجام كارها و اعمال نيك باعث سعادت و ورود به مكان مقدس نمي شود ؟

در پرسش ادعاهايي شده كه هيچ كدام از آن آيات نمي تواند دليل مدّعا باشد. بعضي آياتي كه معرفي شده اند فقط مربوط به ترغيب و تشويق مؤمنان به جهاد است و اصلاً سخني از رستگاري و ورود به بهشت نيست آيات 5 و 29 سوره توبه (سوره 9) ـ 76، سوره نساء (سوره 4)، 39 و 65 سوره انفال (سوره8) اين آيات شريفه تنها در مقام امر و تشويق مؤمنان به جهاد است و اصلاً از رستگاري و ورود مجاهدان به بهشت در آيات مزبور سخني به ميان نيامده است. امّا آياتي كه پس از مسأله جهاد، از ورود به بهشت و رستگاري مجاهدان سخني به ميان آمده عبارتنداز: آيات 4 ـ 6 سوره محمد (سوره 47) و 35 سوره مائده (سوره5) و 74 و 95، سوره نساء (سوره4)، امّا لازم به ذكر است كه هيچ كلام از اين آيات منحصراً جهاد را عامل رستگاري و ورود به بهشت نمي داند بلكه پس از ايمان به خدا و عمل صالح و تقوي، جهاد مطرح شده است.توضيح مطلبسوره محمد (47):در آيه دوم سوره 47 (محمد) سخن از ايمان به خدا و عمل صالح و ايمان به كتاب قرآن است، لذا آنچه كه در آيات 4 ـ 6 پيرامون مؤمنان مطرح شده با حفظ اوصاف مؤمناني مي باشد كه در آيه دوم مطرح شده است.گويا آيه 4 مي فرمايد: هنگامي كه مؤمنان بر حق هستند و نعمت الهي شامل حال آنهاست و اهل كفر، اهل باطل هستند و گرفتار ضلالت و گمراهي مي باشند پس هر گاه مؤمنان اينها را ملاقات كنند در ميدان نبرد، بايد آنها را از بين ببرند يا اسير گيرند.[1] و نتيجة جهاد مؤمناني كه ايمان به خدا و كتاب او دارند و داراي عمل صالح هستند اين است كه عمل آنها ضايع نمي گردد و به راه سعادت هدايت مي گردند و به بهشت وارد مي شوند. در نتيجه ورود به بهشت و رستگاري منحصر در جهاد نيست بلكه جهاد مجاهداني كه مؤمن به خدا و رسول او هستند و عمل صالح نيز انجام مي دهند نتيجه اي جز ورود به بهشت نخواهد بود.سوره مائده (5) در آيه 35 سوره مائده سخن از رستگاري شده است و لكن رستگاري در گرو تقوي و توسل و جهاد معرفي شده است و روشن است كه جهاد به عنوان يكي از مصاديق عمل صالح و توسل محسوب مي شود و اينچنين نيست كه تنها راه رستگاري، جهاد باشد.سوره نساء (4) در آيه 74، همين سوره براي مجاهدان در راه خدا اجر عظيم بيان شده كه اجر عظيم را به ورود به بهشت ابدي معني كرده اند (با توجه به آيات ديگري كه پيرامون مجاهدان در راه خدا آمده است) و لكن سخن از انحصار نيست يعني پيام آيه اين نيست كه تنها و تنها راه رستگاري و ورود به بهشت در گرو جهاد باشد بلكه آيه در مقام بيان اين مطلب است كه نتيجة جهاد در راه خدا يا پيروزي بر دشمن است و يا شهادت است كه در مقام به اجر عظيم قائل خواهد شد، امّا آيه 95 سوره نساء در مقام بيان اين مطلب است كه هرگز كساني كه در راه خدا با مال و جان خود جهاد مي كنند با كساني كه بدون هيچ عذري (مانند نابينايي، مريضي يا فقر) از كار جهاد باز ننشينند مساوي نخواهند بود و مجاهدان در راه خدا از درجات و فضيلت بالاتري برخوردار هستند. پر واضح است كه اين آيه هم در مقام بيان انحصار راه ورود به بهشت و رستگاري از طريق جهاد نخواهد بود، بلكه حقيقتي را بيان مي فرمايد و آن اين كه مجاهدت در راه خدا از طريق مال و جان باعث مي شود كه درجة آدمي در پيشگاه خداوند بالا تر رود.در آخر لازم است متذكر شويم آياتي كه مؤمنان را ترغيب و تشويق مي كند دلالت بر خشونت و سخت گيري نيست بلكه با بررسي آيات شريفه و مطالعه تاريخ صدر اسلام روشن مي شود كه حكم جهاد پس از چند سال مظلوميت و تحت فشار و شكنجه بودن مسلمانان توسط كفار مكّه اين آيات نازل شد براي نمونه به آيات سوره توبه اشاره ايمي كنيم (چون آيات اولي سوره توبه از شدّت و توبيخ بيشتري برخوردار است به همين بخش از آيات اشاره ايمي كنيم) بعد از اين كه خداوند مردم را از راه حكمت و موعظه و جدال احسن به راه حق و خدا دعوت كردند و احكام را بيان فرمودند مشركان از توطئه و درگيري دست بر نداشتند و 13 سال با پيامبر در مكّه درگير بودند و 8 سال تمام جنگ و توطئه بر عليه اسلام و مسلمانان داشتند تقريباً سال نهم اعلان برائت صادر شد و همين اعلان برائت هم مقيد شد به آن مشركاني كه دائم با مسلمانان و پيامبر اسلام (صلی الله عليه و آله) درگير بودند و گرنه سوره بقره (2) آيه 190 آمده كه با كساني كه با شما كار ندارند جنگ كردن الزامي نيست. در واقع پيام آيه 5 سوره توبه (9) اين است كه خداوند و رسول او اعلان برائت از مشركان مي كنند. قبل از اين مشركان نقض عهد كرده بودند و پيماني را كه مسلمانان بسته بودند شكستند و گروهي از مسلمانان را كشتند اگر مسلمانان انتقام مي گرفتند راه عدل را پيشه گرفته بودند و لكن اينها از راه احسان وارد شدند و خداوند به آنها دستور داد. اولاً نقض عهد كنيد ثانياً نقض عهد خود را علني كنيد و به آنها اعلان كنيد ثالثاً مهلت به آنها بدهيد و كساني هم از اين برائت و حكم قتال و جنگ با مشركان استثنا شده بودند1. مشركاني كه نقض عهد نكرده بودند. 2. مشركاني كه توبه كرده بودند. 3. مشركاني كه از مسلمانان براي تحقيق پيرامون دين اسلام، امنيت و پناهندگي خواستند.با توجه به اين نكات روشن مي شود كه حكم جهاد و قتال با مشركان و اعلان برائت عليه مشركان از راه احسان و رحمت و رأفت الهي بوده است.[2]در آخر لازم است به بعضي آيات قرآني كه راه رستگاري بندگان خدا را معرفي فرموده است، اشاره شود. سوره 30 (روم)، آيه 38 مي فرمايد:«(اي رسول ما همة مؤمنان خصوص شخص تو) حقوق ارحام و خويشان و مسكينان و در راه ماندگان را ادا كن كه صلة رحم و احسان به فقيران براي آنان كه مشتاق لقاي خدا هستند بهترين كار است و هم اينان (كه نيكي كنند) رستگاران عالمند»سوره 62 (جمعه)، آيه 10 مي فرمايد:«... و ياد خدا بسيار كنيد تا مگر رستگار و سعادتمند گرديد»سوره 24 (نور)، آيه 31 مي فرمايد:«... اي اهل ايمان همه به درگاه خدا توبه كنيد باشد كه رستگار شويد»سوره 22 (حج)، آيه 77 مي فرمايد: «اي اهل ايمان خداي را در نماز ركوع و سجود به ياد آريد و (با توّجه و بي ريا) و خالص او را پرستيد و كار نيكو كنيد باشد كه رستگار شويد»و در سوره 3 (آل عمران) آيات 104 و 130 و 200 سخن از رستگاري بندگان است بدون اين كه جهاد بيان شود همچنين در سوره مائده (5) آيه 90.پس اين چنين نيست كه قرآن فقط رستگاري را در طريق جهاد و شهادت در راه خدا بداند.به عنوان حسن ختام خدمت پرسشگر محترم عرض مي دارم كه براي فهم آيات شريفه قرآن مطالعه بيشتري لازم است و اينچنين نمي شود به صرف توهم و گرفتن يك آيه از قرآن كريم اشكال كرد چه بسا آيه اي كه معناي عامي داشته باشد و در جاي ديگري از قرآن كريم همان قانون عام تخصيص بخورد و قيودي براي آن بيابد فهم آيات و ارتباط آيات با هم مقدمات خاص خود را مي طلبد و اگر سؤالي و پرسشي بايد مطرح شود با آگاهي و اطلاع بيشتري مطرح شود.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1.الميزان، علامه طباطبائي (ره).2. تسنيم، آيت الله جوادي آملي.پی نوشتها:[1] . ر.ك، علامه طباطبائي، الميزان، ج 18، ص 224 و 225.[2] . درس تفسير آيت الله جوادي آملي ذيل آية 5 سوره توبه به تاريخ 29/11/79 الي 1/12/79.منبع: اندیشه قم .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه