چرا ائمه يا نواب آنان در بلاد کفر نبوده اند؟

همان گونه که حکمت خداوند ايجاب مي کند پيامبراني براي هدايت انسان ها بفرستد، حکمتش ايجاب مي کند که بعد از پيامبران در هر عصر و زماني، امام و پيشوايي از سوي خدا براي هدايت بشر وجود داشته باشد، تا شرايع انبياء و اديان الهي را از تحريف و تغيير حفظ کنند. امام هرگز شريعت و قانون تازه اي از خود ندارد، بلکه وظيفه اصلي امام پاسداري و حفظ شريعت و تبيين دين پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و کار او تبليغ،تعليم، حفظ، معرفي و هدايت به سوي اين آئين مقدس است؛ و اين در صورتي است که امام دور از فشار و خفقان زندگي کند. در واقع اين وظايف به طور کامل وقتي تحقق مي يابد که امام خود حکومت اسلامي را عهده دار باشد و با استفاده از توان علمي و تسلطي که بر احکام و شريعت دارد بتواند آئين اسلام را هم از تحريف حفظ کند و هم آن را به بلاد ديگر نشر دهد. امّا در بدو راه انحرافي مسير تاريخ اسلام را عوض کرد، امامان معصوم با جريان سقيفه از حکومت دور ماندند؛ با اين وجود، نقش امامان شيعه در حفظ اساس و شالوده دين و توسعه انديشه و معارف ديني و تبيين شريعت اسلامي و اعتلاي معنويت و فضايل اخلاقي در جامعه اسلامي غير قابل انکار است. 1. در گستره جغرافيايي اسلام در طول چهار قرن اول اسلامي که دوره حضور معصوم است، محبوبيت اهل بيت و گرايش به آنان فراوان بود و نمايندگاني نيز در اين مناطق از سوي آنان بود. امّا اوضاع سياسي در اين دوره مانع از فعاليت علني آنان در بلاد اسلامي بود، چه رسد به بلاد کفر، که نماينده ائمه حضور داشته باشند. جاسم حسين مي نويسد: چون عباسيان در کسب قدرت به سال 132ق موفق شدند، طبيعتا از خطري که از ناحيه عمو زادگان خود (علويان) وجود داشت. ادعاهاي ايشان براي جانشيني علي ـ عليه السلام ـ به عنوان خليفه بر حق بود، آگاه بودند، در نتيجه علويان اکنون با فشار عباسيان که به مراتب شديدتر از امويان اعمال مي شد روبرو شدند. از اين روي در اين شرايط ائمه ناگزير شدند که براي برقراري ارتباط جامعه شيعي و پيروان خود طرحي بريزند که بر اين اساس، سازمان وکالت (نيابت) شکل گرفت و هدف از تأسيس آن ارتباط با شيعيان و پيروان داخل حکومت اسلامي بود. چرا که گسترش و پراکندگي جامعه شيعي و عدم امکان دسترسي مستقيم همگان به امام و نيز محدوديت عملکرد و روابط ائمه ـ عليهم السلام ـ چنين اقتضا مي کرد. با وجود اینکه امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ اغلب عمرشان تحت نظر بودند ولي هميشه وظيفه اصلي خودشان که حفظ شريعت بود، ايفا مي نمودند. چنان چه، سيد مرتضي اين بخش از وظيفه امام را ملاک ضرورت امام مي داند. و مي نويسد: ملاک اهل سنت در مسئله امامت با ملاک ما شيعيان فرق دارد: ملاک ما براي ضرورت امام، حفظ شريعت است... ما مي گوئيم ديننگهبان مي خواهد و اين نگهبان يا مردمند يا امام، صورت اول ممکن نيست؛ بنابراين وجود امام ضرورت است و گرنه امر دين مهمل و رها مي شود... براي اين که شرع رسول الله ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بعد از رحلت ايشان دستخوش تغيير و تبديل نشود. بايد کسي شريعت ايشان را نظارت و پاسداري کند. 2. حضور ائمه و يا نائبان ايشان در محلي و مکاني کاربرد دارد، که پيش شرط حضور ايشان وجود داشته باشد و در محلي که اين پيش شرط نباشد، مثل بلاد کفر، که امامت امام را قبول ندارند. و حتي اسلام را نيز نپذيرفته اند با وظيفه امام که حفظ شريعت است همخواني ندارد. البته اينجا هم بايد متذکر شد که اگر همه شرايط براي امام ـ عليه السلام ـ وجود داشت و خود امام در رأس حکومت اسلامي قرار مي گرفت آن موقع شرايط تفاوت مي کرد. و امام مبلغ و نماينده اي به آن بلاد گسيل مي داشت. بنابراين از آنچه ذکر شد چنين نتيجه گرفته مي شود که وظيفه اصلي و اساسي امام حفظ شريعت از تحريف. و نشر اسلام راستين است، ولي از آنجا که ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ اغلب عمر شريفشان تحت نظر بودند، براي ارتباط با جامعه شيعي و پيروان خود نايباني نيز انتخاب مي کردند و اگر حکومت اسلامي در اختيار امام قرار مي گرفت اين همه اختلاف و تشت که در جامعه اسلامي وجود دارد، به وجود نمي آمد و اين که امام يا نائبان امام در بلاد کفر حضور نيافتند به اين خاطر است که شرط حضور امام و نماينده اش در آن مناطق وجود نداشت و حاکمان ستمگر هيچ گاه به امامان چنين اجازه اي نداده اند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه