معنای مذهب چیست؟

مذهب عبارت است از یک روش و یک طریقه ی خاصی که در یک مکتب ایجاد شده یا به عبارت دیگر انشعاباتی هست که در یک مکتب پدید می آید. علامه طباطبایی در مقدمه کتاب شیعه در اسلام خود آورده اند: انسان تا می تواند، خواستار آن است که نیازمندیهای خود را از جهت بقای وجود، به طور کاملتری رفع نماید. از اینجاست که انسان پیوسته اعمال خود را به مقررات وقوانینی که به دلخواه خود وضع کرده یا از دیگران پذیرفته، تطبیق میکند و روش معینی در زندگی خود اتخاذ می نماید. قوانین و مقررات نامبرده که در زندگی انسان حکومت می کند به یک اعتقاد اساسی استوارند و انسان در زندگی خود به آن تکیه داده است و آن تصوری است که انسان از جهان هستی که خود جزئی از آن است دارد و قضاوتی است که در حقیقت آن می کند. مجموع این اعتقاد و اساس و مقررات متناسب با آن که در مسیر زندگی مورد عمل قرار می گیرد، دین نامیده می شود و اگر انشعاباتی در دین پیدا شود، هر شعبه را مذهب می نامند مانند مذهب تشیع و مذهب تسنن در اسلام و مذهب واتیکان و مذهب نسطوری در مسیحیت.(خلاصه شده از مقدمه شیعه در اسلام علامه طباطبایی(ره))در نتیجه مذهب راه و روش خاص متدین شدن به آن مکتب می باشد که در حقیقت انشعابات آن دین و آیین و مکتب می باشد. البته باید توجه داشت که گاه در خود یک مذهب نیز شعباتی حاصل می شود؛ مثل: فرقه های اشاعره و معتزله و ماتُریدیّه که از شعبات مذهب تسنّن می باشند؛ یا فرقه های امامیّه، اسماعلیّه و زیدیّه که از شعبات مذهب شیعه اند. این شعبات نیز گاه مذهب و گاه فرقه می گویند. خود این فرقه ها نیز گاه شعباتی دارند که معمولاً آنها را مسلک می گویند.البته باید دانست که این واژه ها استعمالات خط کشی شده و دقیق ندارند؛ لذا گاه به جای یکدیگر نیز به کار می روند. مثلاً گفته می شود: مکتب تشیّع، مکتب اهل سنّت، مذهب اسماعلیّه، مذهب اشاعره، مسلک معتزلی و ... . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه