دین چیست؟

در تفسیر «دین» آرا و مطالب گوناگونی از سوی غربی‌ها مطرح شده است. «جان هیک» در کتاب «فلسفه دین» تعاریف گوناگونی از دیدگاه‌های مختلف درباره دین نقل می‌کند: الف. تعریف روان‌شناختی: «دین؛ احساسات، اعمال و تجربیات افراد در هنگام تنهایی، آن‌گاه که خود را در برابر هر آنچه که الهی می‌نامند، می‌یابند». (ویلیام جیمز) ب. تعریف جامعه‌شناختی: «مجموعه‌ای از باورها، اعمال، شعایر و نهادهای دینی که افراد بشر در جوامع مختلف بنا کرده‌اند». (تالکوت پارسونز) ج. تعریف طبیعت گرایانه: «مجموعه‌ای از اوامر و نواهی که مانع عملکرد آزاد استعدادهای ما می‌شود». (اس. رایناخ) و همان رویکرد با همدلی بیشتر: «دین، همان اخلاق است که احساس و عاطفه به آن، تعالی، گرما و روشنی بخشیده است». (ماتیو آرنولد) د. تعاریف دینی، مانند: «دین، اعتراف به این حقیقت است که کلیه موجودات تجلیّات نیرویی هستند که فراتر از علم و معرفت ماست» (هربرت اسپنسر).[1] تنوع این تفسیرها به‌گونه‌ای است که اندیشمندان مغرب زمین را وادار کرده تا اعتراف کنند: «اصطلاح دین دارای یک معنای واحد که مورد قبول همه باشد، نیست. بلکه پدیدارهای متعدد فراوانی تحت نام دین گرد می‌آیند که به‌گونه‌ای با هم ارتباط دارند. ارتباطی که لودویک ویتگنشتاین آن‌را شباهت خانوادگی[2] می‌نامد».[3] در تعابیر قرآنی؛ «دین» در دو مورد استعمال شده است: 1. هر گونه اعتقاد به قدرت غیبی، چه حق باشد و چه باطل: «لَکُمْ دینُکُمْ وَ لِیَ دینِ».[4] 2. خصوص ادیان الهی: «إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلام‏».[5] در تعریف دین، توجه ما به همان استعمال دوم لفظ «دین» است، که خاص ادیان الهی و دارای سطوح و مراحل مختلفی، مانند دین نفس الأمری و دین مرسل، است.[6] منابع مطالعه بیشتر: مهدی هادوی تهرانی، ولایت و دیانت، قم، مؤسسه فرهنگی خانه خرد، چاپ دوم، 1380ش. [1] . ر.ک: جان هیک، فلسفه دین، ترجمه راد، بهرام، ویراسته خرّمشاهی، بهاء الدینی، ص 22 – 23، تهران، انتشارات بین المللی الهدی، 1372ش. [2] . Family Resemblance . [3] . فلسفه دین، ص 23 - 24. [4] . «دین شما برای خودتان، و دینِ من برای خودم»؛ کافرون، 6. [5] . «در حقیقت، دین نزد خدا همان اسلام است»؛ آل عمران، 19. [6] . ر.ک: «مراحل دین»، سؤال 2. .

موتور جستجوی پرسش و پاسخ دینی امین

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/03

لینک کوتاه