اصل حديث و سند حديثي از امير المؤمنين ـ عليه السلام ـ که فرمودند: « کارهاي بزرگ را به آدم هاي کوچک ندهيد» همراه با صنعت و بلاغت آن را توضيح دهيد؟

براي روشن شدن جواب سئوال، بيان چند نکته ضروري است. 1. حدیث فوق در جوامع روایی معتبر ما یافت نشد. ولي مضمون اين روايت به طور فراوان در منابع روايي از جمله در نهج البلاغه وجود دارد. امام علي ـ عليه السلام ـ در بخشي از نامه 53 نهج البلاغه مي فرمايد: «(اي مالک) در امور کارمندانت بينديش، و پس از آزمايش به کارشان بگمار و با ميل شخصي و بدون مشورت با ديگران آنان را به کارهاي مختلف وادار نکن، زيرا نوعي ستمگري و خيانت است. کارگزاران دولتي را از ميان مردمي با تجربه و با حيا و از خاندان هاي پاکيزه و با تقوي که در مسلماني سابقه درخشاني دارند انتخاب کن». 2. وقتي شأن صدور روايت روشن شد و نسبت روايت به امام معصوم ـ عليه السلام ـ ثابت شد و روايت از نظر سند و دلالت مورد و مشکل نداشت، آن زمان روايت هم چون قرآن شريف بُرد جهاني پيدا مي کند و براي همه زمان ها و مکان ها و براي تمام نسل ها پيام دارد. و از اين جهت بين عصر حديث و عصر ماهواره و رايانه فرقي نيست. يعني روايت هميشه نو و جاودانه است و براي همه جهانيان پيام دارد. 3. با اين بيان، بلاغت اين روايت چگونه قابل تحليل و تبيين است؟ بلاغت يعني سخن گفتن بر وفق مقتضاي حال. يعني گويندهي بليغ بايد شنوندگان، ميزان درک و فهم آنها، باورهاي آنها، زمان و مکان و موارد ديگر را در نظر بگيرد و بر اساس مقتضاي حال سخن بگويد.... يکي از ابعاد اساسي بلاغت، توجه به کميت و کيفيت کلام است. يعني با کمترين کوشش به اهداف خود دست يافتن. 4. با اين تحليل، روشن مي شود که بلاغت کلام امام علي ـ عليه السلام ـ در چيست؟ معصومين ـ عليهم السلام ـ در عصر خود با تيپ هاي گوناگون مواجه مي شدند و بر اساس درک و فهم آنها سخن مي گفتند. گاهي جلسات عمومي برگزار مي کردند. گاهي جلسات خصوصي برپا مي کردند. گاهي در مسند حکومت و داوري سخن مي گفتند. گاهي خطبه هاي علمي مي خواندند. گاهي براي سران حکومتي، نامه مي فرستادند... مقتضاي حال اين بخش از سخن امام ـ عليه السلام ـ که فرمود: «کارهاي بزرگ را به آدم هاي کوچک ندهيد»، اين است که بُرد جهاني و جاوداني دارد. براي همه زمان ها پيام دارد. همه پسند و بين المللي است. منطق محور و برهان محور است. از نظر کميت و کيفيت، بسيار دقيق و عميق است و از چينش زيبايي برخوردار است. هر چند سخن کوتاه است ولي بار معنايي آن بسيار بلند است. از دلالت التزامي و معناي پنهاني اين سخن به دست مي آيد که همان طوري که کارهاي بزرگ را نبايد به آدم هاي کوچک سپرد؛ کارهاي کوچک را نيز نبايد به آدم هاي بزرگ واگذار کرد، چون مديريت درست اقتضا مي کند که کارها بايد به صورت شايسته سالاري تقسيم شود و کار به کاردان واگذار شود. اگر کارهاي بزرگ به افراد کم ظرفيت واگذار گردد و يا کارهاي کوچک به افراد بزرگ واگذار شود، به قاعده شايسته سالاري جامه عمل پوشانده نشده است. نکته اي که در پايان قابل بيان است، اين است که مراد از آدم هاي کوچک در روايات، سن شناسنامه اي مورد نظر نيست بلکه سن هوشي، ظرفيت، زمينه ها و توان مندي هاي افراد مد نظر است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه