ضرورت یادگیری احکام را بیان نمایید.

واضح است که اسلام دینى نیست که حکمى از احکام دینى را بى دلیل و بطورى که فاقد حکمت و یا مصلحتى براى انسان باشد، صادر نماید. بطور یقین بر هر کدام از احکام شرع ، فلسفه و فایده اى روانى ، معنوى و بهداشتى مترتب است که بر حسب نیاز به فلسفه و فواید اخلاقى و روانى برخى از آنها در آیات و روایات اشاره شده است . امام رضا علیه السلام در این باره مى فرماید: ما مى بینیم که خداى متعال چیزهایى را حلال کرده است که مردم در زندگى و ادامه آن ، به آن چیزها نیازمند هستند و براى آنها مصلحت و فایده دارد و چیزهایى را حرام کرده است که علاوه بر اینکه مورد نیاز بشر نیست موجب فساد، فنا و نیستى او مى باشد. در شریعت اسلام، واجبات و محرماتى وجود دارد که خداى حکیم آن ها را براى سعادت دنیا و آخرت انسان تشریع کرده است؛ واجبات و محرماتى که اگر انسان آن ها را اطاعت نکند، نه به سعادتِ مطلوب مى رسد و نه از عذاب سرپیچى از آن ها -در صورت مخالفت- در امان است. ازاین رو، یادگیری آن به خصوص احکام که مبتلابه می باشد ضروری است . از سوى دیگر، چنین نیست که هر مسلمانى بتواند به آسانى، احکام شرعى را از قرآن و روایات و یا از عقل خود در یابد. نه قرآن مانند یک کتاب حقوقى یا رساله عملیه، احکام شرعى را به طور صریح بیان کرده است، و نه روایات معصومین علیهم السلام چنین است، و نه عقل بشر به تنهایى مى تواند همه احکام را دریابد. براى شناخت احکام شرعى، آگاهى هاى فراوانى، از جمله: فهم آیات و روایات، شناخت حدیث صحیح از غیر صحیح، کیفیت ترکیب و جمع روایات و آیات، و ده ها مسأله دیگر لازم است که آموختن آن ها نیازمند سال ها تلاش جدى است. در چنین حالتى، مکلف خود را در برابر سه راه مى بیند: نخست این که راه تحصیل این علم را -که همان اجتهاد است- پیش گیرد؛ دوم این که در هر کارى آراى موجود را مطالعه کرده، به گونه اى عمل کند که طبق همه آرا عمل او صحیح باشد (یعنى احتیاط کند)؛ سوم این که از رأى کسى که این علوم را کاملاً آموخته و در شناخت احکام شرعى کارشناس است، بهره جوید. بى شک، او در راه اول اگر به اجتهاد برسد، کارشناس احکام شرعى خواهد شد و از دو راه دیگر بى نیاز، امّا تا رسیدن به آن، ناگزیر از دو راه دیگر است. راه دوم نیازمند اطلاعات کافى از آراى موجود در هر مسأله و روش هاى احتیاط است و در بسیارى از موارد، به دلیل سختى احتیاط، زندگى عادى او را مختل مى کند.این سه راه اختصاص به برخورد انسان با احکام شرعى ندارد و در هر مسأله تخصصى دیگر وجود دارد. مثلاً یک مهندس متخصص را فرض کنید که بیمار مى شود. او براى درمان بیمارى خود یا باید خود شخصاً به تحصیل علم پزشکى بپردازد، یا تمام آراى پزشکان را مطالعه کرده، و به گونه اى عمل کند که بعداً پشیمان نشود، و یا به یک پزشک متخصص رجوع کند. راه اول او را به درمان سریع نمى رساند. راه دوم نیز بسیار دشوار است، و او را از کار تخصصى خود، که مهندسى است، باز مى دارد. لذا او بى درنگ از یک پزشک متخصص کمک مى گیرد و رأى او را عمل مى کند. او در عمل به رأى پزشک متخصص، نه تنها خود را از پشیمانى آینده و احیاناً سرزنش دوستان نجات مى دهد، بلکه در اغلب موارد، درمان نیز مى شود. مکلف نیز در عمل به رأى مجتهد متخصص، نه تنها خود را از پشیمانى آخرت و عذاب الهى نجات مى دهد، بلکه به مصالح احکام شرعى نیز دست مى یابد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه