آیا از مردان حاضر در کربلا غیر از امام سجاد(علیه‌السلام) شخص یا اشخاص دیگرى زنده ماندند یا خیر؟

با مراجعه به منابع تاریخى، مى توان زنده ماندن عده اى را به دست آورد، در دو بخش بنى هاشم و اصحاب دیگر معرفى مى کنیم: یک. بنى هاشم: 1. امام سجاد(علیه‌السلام) 2. حسن بن حسن معروف به حسن مثنّى او در روز عاشورا در حالى که مجروح بود، اسیر شد و در حالى که اسماء بن خارجه قصد کشتن او را داشت، عمربن سعد نگذاشت کشته شود. او با فاطمه دختر امام حسین(علیه‌السلام) ازدواج کرد و در 35 سالگى دار فانى را وداع گفت. او مدتى متولى اوقاف و صدقات حضرت على(علیه‌السلام) بود.[ بحارالانوار، ج 44، ص 166 و 167.] حسن بن حسن پدر عبدالله بن حسن (معروف به عبدالله محض)، پدر محمد بن عبدالله (معروف به نفس زکیه) است و به جهت آنکه اولین علوى اى بود که از پدر و مادر علوى به دنیا آمده بود، به این لقب ملقب شد. 3. زید بن حسن(علیه‌السلام) او نیز از فرزندان امام حسن(علیه‌السلام) بود که بعضى منابع، گزارش حضور او را در کربلا ذکر کرده اند.[ مقاتل الطالبیین، ص 119؛ به نقل از: شهید جاوید، ص 109.] او مدّت نود سال زیست و از بزرگان بنى هاشم به حساب مى آمد که مدّت ها متولّى صدقات پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) بود.[ بحارالانوار، ج 44، ص 163ـ165.] 4. عمرو (عمر) بن حسن(علیه‌السلام) گزارش حضور او در کربلا و زنده ماندنش پس از این واقعه در بعضى از منابع ذکر شده است.[ تاریخ طبرى، ج 4، ص 359؛ به نقل از: شهید جاوید، ص 109.] 5. محمد بن عقیل 6. قاسم بن عبدالله بن جعفر[ سیر اعلام النیلاء، ج 3، ص 203؛ به نقل از: شهید جاوید، ص 109.] دو. اصحاب دیگر: 1. عقبة بن سمعان او غلام رباب همسر امام حسین(علیه‌السلام) بود که در روز عاشورا اسیر گردید و به نزد عمر بن سعد برده شد. هنگامى که عمر شنید او برده است، دستور آزادى او را داد.[ وقعة الطف، مقدمه، ص 32؛ به نقل از: تاریخ طبرى، ج 5، ص 454.] 2. ضحاک بن عبدالله مشرقى او با امام حسین(علیه‌السلام) چنین شرط کرده بود: تا مادامى که آن حضرت یار و یاورى دارد، در کنار او باشد و هنگامى که امام(علیه‌السلام) تنها شد، بتواند آن حضرت را ترک کند. از این رو در روز عاشورا و در آخرین لحظات به نزد امام(علیه‌السلام) آمد و شرط خود را یادآور شد. امام(علیه‌السلام) او را تصدیق کرده اما پرسید: چگونه خود را نجات مى دهى؟ سپس فرمود: اگر بتوانى خود را نجات دهى، از نظر من مانعى ندارد. او پس از شنیدن این سخن، سوار بر اسب خود شد و با جنگ و کشتن دو نفر از سپاه دشمن و شکافتن صف آنها، توانست به طور معجزه آسا خود را نجات دهد.[ الکامل فى التاریخ، ج 2، ص 569.] مورخان بعدها از او به عنوان یکى از راویان حوادث مختلف عاشورا بهره بردند.[ وقعة الطف، ص 34 و 35 مقدمه.] 3. غلام عبدالرحمن بن عبدالله انصارى او در صحنه کربلا حضور داشته و ناقل برخى از روایات بوده است. او مى گوید: هنگامى که دیدم یاران کشته شدند، من از صحنه فرار کرده و خود را نجات دادم.[ وقعة الطف، ص 35؛ مقدمه به نقل از: تاریخ طبرى، ج 5، ص 421 و 422.] 4. مرقع بن ثمامة اسدى 5. مسلم بن رباح مولى على[ شهید جاوید، ص109 به نقل از:تاریخ طبرى، ج4، ص347 و تهذیب تاریخ ابن عساکر، ج4،ص338.] همان گونه که ذکر شد، تعداد فراوانى از روایات واقعه کربلا که در کتاب هاى تاریخى به یادگار مانده، با واسطه یا بى واسطه از این افراد نقل شده است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه