بر اساس آیات و روایات متعدّد، مشروعیت حکومت و حاکم اسلامى -اعم از امام معصوم یا نایب او مانند ولى فقیه در عصر غیبت وابسته به رأى مردم نیست ؛ بلکه رأى، رضایت، کمک و همدلى مردم، باعث به وجود آمدن و تحقق عینى حکومت اسلامى مى شود. حضرت امیر(ع) مى فرماید: H}«لولا حضور الحاضر و قیام الحجه بوجود الناصر... لالقیت حبلها على غاربها»{H؛ «اگر حضور بیعت کنندگان نبود و با وجود یاوران حجّت بر من تمام نمى شد... رشته کار [حکومت ] را از دست مى گذاشتم»V}نهج البلاغه، خطبه سوم.{V. همچنین مى فرماید: H}«لا رأى لمن لا یطاع»{H؛ «کسى که فرمانش پیروى نمى شود، رأیى ندارد».V}همان، خطبه ۲۷.{V

بر اساس آیات و روایات متعدّد، مشروعیت حکومت و حاکم اسلامى -اعم از امام معصوم یا نایب او مانند ولى فقیه در عصر غیبت وابسته به رأى مردم نیست ؛ بلکه رأى، رضایت، کمک و همدلى مردم، باعث به وجود آمدن و تحقق عینى حکومت اسلامى مى شود. حضرت امیر(ع) مى فرماید: «لولا حضور الحاضر و قیام الحجه بوجود الناصر... لالقیت حبلها على غاربها»؛ «اگر حضور بیعت کنندگان نبود و با وجود یاوران حجّت بر من تمام نمى شد... رشته کار [حکومت ] را از دست مى گذاشتم»نهج البلاغه، خطبه سوم.. همچنین مى فرماید: «لا رأى لمن لا یطاع»؛ «کسى که فرمانش پیروى نمى شود، رأیى ندارد».همان، خطبه 27. این سخنان همگى بیانگر نقش مردم در پیدایش، تثبیت و کارآمدى حکومت الهى -خواه حکومت رسول الله(ص) و امامان معصوم(ع) و خواه حکومت فقیه در زمان غیبت است. حکومت اسلامى بر اراده تشریعى الهى استوار است و رأى خدا در همه جا مطاع بوده و اعتبار رأى مردم تا وقتى است که با دین تنافى نداشته باشد. بنابراین «مقبولیت مردمى» با «مشروعیت الهى» نه تلازمى دارد و نه تنافى. در عین حال حاکم دینى حق استفاده از زور براى تحمیل حاکمیت خویش را ندارد. اگر نفوذ کلمه ولى فقیه از دست برود، مشروعیتش از دست نمى رود؛ بلکه تحقق حاکمیت با مشکل مواجه مى گردد. بحمد الله این فرض در زمان ما واقع نشده است. در هر صورت بعد از تشکیل حکومت اسلامى -اگر خداى ناکرده اکثریت مردم دیگر تمایلى به ادامه حکومت نداشته باشند؛ باز هم حفظ آن بر همه - حتى اقلیت واجب است؛ زیرا حکومت اسلامى همچنان داراى مشروعیت است. از این رو باید تمامى امکانات و ابزارها و زمینه هاى فراهم سازى مقبولیت مردمى را براى کارآمدى حکومت اسلامى و تثبیت، دوام و استمرار آن به کار گرفت. همچنین باید ریشه هاى نارضایتى مردم را شناسایى کرد و در صدد حل آن برآمد. اگر این امر محقق نشد و حکومت اسلامى نتوانست حد نصاب مقبولیت را -که براى ادامه حفظ و بقاى حکومت لازم است به دست آورد و ادامه حکومت منجر به کشتار، خونریزى و خلاصه مفسده عظیمى باشد -به گونه اى که موجب رضایت شارع نباشد تکلیف ساقط مى شود. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 38/500015) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه