شيخ انصاري معتقد است که يکي از فضيلت هايي که شيعه در زمان غيبت حضرت ولي عصر ـ عجل الله فرجه الشريف ـ همچون ديدار با امام از آن محروم است تشکيل حکومت است آيا اين گفته ايشان است؟

مرحوم شيخ انصاري در کتاب مکاسب، اصلي را مطرح و تبيين نموده بدين مضمون، که هيچ کس از مردمان حق حکومت و ولايت بر ديگران را ندارد و صرفاً هر کس عهده دار و حق دار خود و متعلّقات خويش مي باشد، چنان چه اين مطلب علاوه بر دليل عقلي، از ادلّة نقلي چون ـ مردم بر جان و مال خودشان مسلّط هستند ـ استفاده مي شود.[1] آن گاه در بحث از ولايت مطلقه فقيه يعني تصرّف در مال و جان مردم، ضمن طرح اجمالي روايات که مورد استدلال قرار گرفته، هر يک از آن ها را به نحوي مورد خدشه قرار داده و در پايان نتيجه مي گيرد: که اثبات ولايت معصوم براي فقيه با استناد به عمومات دلايل لفظي مشکل است، و انصاف اين است که بعد از ملاحظه صدر و ذيل و سياق اين روايات چنين جزم پيدا مي شود که آن ها در مقام بيان وظيفه فقيهان از جهت احکام شرعيه اند، بدون اينکه آنان مانند پيامبران و امامان معصوم ولايت بر مردم داشته باشند.[2]به اين ترتيب شيخ در مکاسب، ولايت مطلقة فقيه را انکار مي نمايد و نتيجة اين انکار اين است که شيعه در زمان غيبت که امام معصوم حضور ندارد و فقيه حق ولايت در تصرّف را (ولايت مطلقه) ندارد، نمي تواند، حکومت اسلامي شرعي و قانوني تشکيل بدهد، زيرا کسي که حق حکومت کردن بر مردم را داشته باشد حضور ندارد.ولي از کلام شيخ، هرگز تصريح بر نفي، ولايت مطلقه و عامّه فقيه، استفاده نمي شود، بلکه کلام وي مشتمل بر اجمالي است که بايد با بيان ديگر کلمات شان در مکتوبات ديگر تفسير و تبيين شود زيرا بر فرض اگر ما قادر به اثبات ولايت مطلقه از کلام شيخ نباشيم، ضرورت وجود حکومت اسلامي در کلام ايشان مورد تنصيص و تصريح قرار گرفته است، چون در کتاب خمس در ضمن بحث از مصارف خمس و کتاب طهارت به طور صريح و بي پرده به وجود ولايت مطلقه فقيه اذعان نموده چنين مي گويد: واجب است خمس به مجتهد تحويل داده شود از اين نظر که وي نائب عام و مطلق امام است او حجّت امام و امين و خليفة او بر رعيّت است، چنان که همه اين عناوين از اخبار و روايات استفاده شده است لکن انصاف اين است که ظاهر اين دلايل اين است که فقيه از جانب امام بر امور عامّه و مطلقه ولايت دارد.[3]اين کلام ضمن اين که در غايت صراحت بر اثبات ولايت مطلقه فقيه دلالت دارد، علاوه بر آن از فقيه با عناويني چون امين و خليفة امام بر رعيّت ياد مي کند و اين اوصاف گرفته شده از متن روايات است، اين نشان دهندة آن است که ايشان دلالت روايات مذکور را تمام مي داند، از اين رو در استدلال به آن تمسّک نموده است.[4]نتيجه اين که: با صراحت کلام شيخ در کتاب خمس، اجمال و ابهام کلام وي در مکاسب رفع گرديده و روشن مي شود، که شيخ با اثبات ولايت مطلقة فقيه، ضرورت وجود حکومت اسلامي زير نظر فقيه جامع الشرايط را به اثبات رسانده است. بنابراين با وجود فقيه جامع الشرايط از نظر شيخ تشکيل حکومت در زمان غيبت هيچ گونه محذوري ندارد و تنها شيعه از تشکيل آن محروم نخواهد بود بلکه بايد براي تشکيل آن تلاش کند.معرفي منبع جهت مطالعه بيشتر:1ـ حکومت و نظام سياسي اسلام از نظر شيخ انصاري، سيد عبّاس حسيني قائم مقامي. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه