آیا قرآنی که اکنون در دست ما مسلمانان است، سوره ها و حتی آیات آن جابجا شده اند و با قرآنی که حضرت علی (ع) تدوین نمودند از نظر ترتیب متفاوت است؟

ترتیب جمع موجود سوره هاى قرآن که از سوره حمد شروع مى شود و به سوره الناس ختم مى گردد، قطعاً با ترتیب نزول آنها هماهنگى ندارد؛ زیرا بسیارى از سوره هایى که در مکه و در آغاز بعثت نازل شده است، اکنون از جهت ترتیب در پایان قرآن قرار گرفته و بر عکس بسیارى از سوره هاى مدنى در اول یا وسط قرآن قرار گرفته است. تقریباً مى توان گفت: ترتیب موجود سوره هاى قرآن برعکس ترتیب نزول آنها مى باشد و ابتدا سوره هاى طولانى آمده است و در آخر به سوره هاى کوتاه که نوعاً مکى هستند ختم مى شود.بحث است که آیا ترتیب کنونى سوره های قرآن به دستور پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) انجام گرفته یا با اجتهاد و رأى صحابه بعد از پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) بوده است؟نظر اکثر محققان بر آن است که ترتیب موجود، امر توقیفى است؛ یعنى از جانب خدا و به دستور پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) انجام شده است و مؤید آن روایات است از جمله روایت ابى بن کعب که گفت: روزى رسول خدا (صلی الله علیه و اله و سلم) مرا احضار کرد و فرمود: جبرئیل مرا مأمور ساخته تا بر تو درود و تهنیت بگویم و قرآن را بر تو بخوانم... و سپس رسول خدا (صلی الله علیه و اله و سلم) به بیان فضیلت سوره هاى قرآنى به ترتیب موجود در قرآن از سوره حمد تا الناس پرداخت.همان گونه که در مورد ترتیب سوره ها گفته شد، ترتیب جمع آیات هر سوره نیز با ترتیب نزول آیات تفاوت دارد و بین ترتیب نزول آیات هر سوره، تقدیم و تأخّر وجود دارد؛ چه بسا که آیاتى دیرتر نازل شده، ولى در اول سوره قرار گرفته است و حتى در بعضى از سوره ها، بخشى از آیات آن مکّى و بخش دیگر آن مدنى است. ولى از مجموع اسناد و روایات چنین برمى آید که ترتیب آیات در بین سوره ها و هم چنین الحاق هر آیه اى به سوره مخصوص، امرى توقیفى بوده که از جانب خدا و به دستور پیامبر(صلی الله علیه و اله و سلم) انجام گرفته و تقریباً اکثریت قریب به اتفاق علماى اسلامى بر این باور هستند.جهت اطلاع بیشتر مراجعه کنید به:- البیان، از آیت الله عظمی خویی(ره).- التمهید فی علوم القرآن، از آیت الله معرفت (ره). .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه