براى تكافوء ادلّه كه يكى از دلايل كثرت گرايى دينى است، چه پاسخى مى توان داد؟

ادله اى كه براى كثرت گرايى آورده اند، متعدد است كه يكى از آن ها تكافوء ادلاه ّست. اين ها مدّعى هستند كه اديان مختلف، هر كدام بر صحت دين خود اقامه ى دليل مى كنند و هيچ كدام از اين ادلّه نمى توانند يك ديگر را خاصماً دفع كنند؛ لذا ادلّه متكافىء است و در ظرفى كه ادلّه متكافىءاند، ما بايد قائل به پلوراليسم دينى بشويم. دو مطلب در اين زمينه مى توان گفت: اوّل اين كه پيش فرض شما قابل بحث است بلكه يك ادعا است و درست نيست؛ زيرا ما ادعا مى كنيم كه مى توانيم دين خود را به طور قاطع اثبات كنيم و لازمه ى آن نفى اديان ديگر است. ما اوّلِ اين كلام را مى پذيريم كه اديان ديگر هم دليل متقن دارند. نكته ى دوم اين كه پلوراليسم شما در نهايت مى خواهد بگويد كه همه ى اديان، راهى به واقعيت دارند. مگر تكافوء اين را ثابت مى كند؟ بلكه تكافوء ادلّه مى گويد كه ما هيچ كدام دليل متقن نداريم و اين ثابت نمى كند كه همه ى اديان حق اند. فرض كنيد كه دو نفر با هم نزاع دارند و به محضر قاضى مى روند. قاضى هر دو دليل را متكافىء مى بيند. هر دو شهودى آورده اند. آيا تكافوء واقعيت را عوض مى كند؟ اگر ادلّه در مقابل هم براى ما مساوى شد، مگر واقعيت عوض مى شود؟ پس بايد ديد كه پلوراليسم چه مى خواهد بگويد و اگر مدعايش اين باشد كه با اديان ديگر خوش رفتار باشيد و با آنان محاجه نكنيد؛ اين بحث ديگرى است و اگر بحث سر اين بود كه همه ى اديان حق اند و همه ى اديان چهره هاى يك حقيقت اند، اين چه ربطى به تكافوء ادلّه دارد. ادلّه مى تواند متكافىء باشد، در صورتى كه يكى حقّ باشد و ديگرى باطل؛ مخصوصاً اين كه ادله ى اديان امروزى متعارض اند و نمى توانند با هم جمع شوند. تكافؤ ادلّه هم كه باشد، جمع نقيضين ممكن نيست. يكى مى گويد: تثليث درست است؛ ديگرى مى گويد: درست نيست؛ پس ديگر جايى براى تكافوء ادلّه نمى ماند. منبع: پلوراليسم دينى ، رضا مصطفى لو، نشر مركز مطالعات و پژوهشهاى فرهنگى حوزه علميه (1380). .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه