در قرآن در باره مراحل خلقت انسان ، بعد از علقه، مضغه و بعد از آن استخوان و بعد از آن پوشاندن استخوان با گوشت ذکر شده است ، به نظر مي رسد با يافته علوم پزشکي در تضاد است . چگونه این شبهه قابل حل است؟

قرآن کريم در مراحل آفرينش انسان پس از نطفه و علقه، مرحله «مضغه» را مطرح مي سازد. از مضغه سه بار در 2 آيه ياد شده است. ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَاماً فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْماً ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ سپس آب اندك سيّال را بصورت (خون بسته) آويزان آفريديم، و (خون بسته) آويزان را بصورت (چيزى شبيه) گوشت جويده شده آفريديم، و گوشت جويده شده را بصورت استخوان هايى آفريديم؛ و بر استخوان ها گوشتى پوشانديم؛ سپس آن را بصورت آفرينش ديگرى پديد آورديم؛ و خجسته باد خدا، كه بهترين آفرينندگان است!». خداوند در سوره حج مي فرمايد: ثمّ من علقه ثم من مضغة مخلقه وغيرمخلقه لنبين لکم؛ «پس از علقه، آنگاه از مضغه داراي خلقت کامل و خلقت ناقص تا قدرت خود را به شما روشن گردانيم». واژه شناسي واژه «مضغه» در لغت به معناي «غذاي جويده شده و گوشت جويده» است و به عبارت ديگر به قطعه اي از گوشت گفته مي شود که گويا جويده شده است. واژة «مخلقه» که براي مبالغه در «خلق» به کار مي رود و «خلق» به معناي ايجاد چيزي به گونه اي ويژه است. پس تعبير به «مخلّقه» در مورد «مضغه» به اين اشاره دارد که حقيقت خلق و پيدايش آن (يعني ايجاد بر کيفيت مخصوص و تعيين خصوصيات و مقدمات) در اين مرتبه است، اما غير مخلقه به اين معناست که تعيين برخي خصوصيات (به تمامي يا بعضي) در مرتبه «مضغه» نيست. مضغه در نگاه علم جنين انسان از هنگام لقاح تخمک و کرمک (اوول و اسپرم) تا لحظه جايگزيني در رحم 6 روز در راه است. سپس در رحم تا چهارده روز به صورت آويزک (علق) به رشد خود ادامه مي دهد و از هفته سوم بارداري با چشم غيرمسلح به صورت گوشت جويده ديده مي شود. گذراندن دوره تمايز لايه هاي زاينده (مضغه) تا ماه سوم بارداري ادامه مي يابد، اما اين «مضغه» هميشه يک حالت ندارد و مراحل و حالات گوناگوني را طي مي كند. قرآن از اين تحول با عنوان «مخلقه و غيرمخلقه» ياد مي كند، البته مفسران ديدگاه هاي مختلفي درباره اين دو تعبير دارند، مانند: 1. جنين کامل يا ناقص الخلقه باشد. 2. مقصود از مخلقه، مرحله تصوير جنين است. 3. مخلقه، همان مضغه شکل يافته و متمايز است. نظرات ديگري نيز بيان شده است که بيشتر آنها قابل جمع است. تعبير بسيار زيبا و شگفت انگيز قرآن (مضغه، مخلقه و غيرمخلقه، حج / 5) با يافته هاي پزشکي جديد هماهنگ است و جنين را در اين دوره (هفته سوم به بعد) به صورت گوشت کوبيده معرفي مي کند و اشاره اي لطيف به تمايز لايه هاي آن (مخلقه = ايجاد به کيفيت مخصوص و تعيين خصوصيات) دارد كه خود نوعي رازگويي و اعجاز علمي است. نتيجه: از مجموع نظرات استفاده مي شود که «مخلقه و غيرمخلقه» صفت «مضغه» است، به اين معني كه در برخي از اقسام مضغه، مقدرات و کيفيت خصوصيات کامل است و در اقسام ديگر کامل نيست. استخوان و گوشت قرآن بعد از بيان مرحله «مضغه؛ گوشت جويده» به مرحله ديگري اشاره مي كند و مي فرمايد: فخلقنا المضغة عظاماً فکسونا العظام لحماً؛ و آنگاه مضغه را استخوان هايي خلق كرديم، بعد استخوان ها را با گوشتي پوشانيديم». براي آشنايي بهتر با مرحله استخوان بندي جنين، لازم است مرحله پوشاندن گوشت را نيز توضيح دهيم. آيه بالا بيانگر آن است که نخست استخوان تشکيل مي شود، بعد گوشت روي آن قرار مي گيرد. نکات علمي در سومين هفته رشد جنين، لايه زاياي اکتودرم، مزودرم و اندودرم تشکيل مي شود. از لايه اکتودرم، اعضا و ساختمانهايي که در ارتباط با دنياي خارج باقي مي مانند؛ ايجاد مي گردد، مانند: دستگاه عصبي، پوشش حس، گوش، بيني، چشم و... ، از لايه مزودرمي اعضاي سکتروم (غضروف و استخوان) دستگاه ادرار و تناسلي و... به وجود مي آيد و از لايه اندودرمي، دستگاه معدي روده اي، دستگاه تنفسي، مثانه و... ساخته مي شود. با توجه به مطالب فوق؛ غضروف و استخوان ها از لايه مياني (مزودرم) تشکيل مي شود که به وسيله دو لايه ديگر (اکتودرم و اندودرم) پوشيده شده اند که از آن دو لايه اکثر گوشتي بدن مثل پوست، غدد... ساخته مي شود. هم چنين ساخته شدن سلول هايي که باعث پيدايش غضروف و استخوان مي شود؛ از هفته چهارم بارداري شروع مي شود، اما سلول هاي ماهيچه اي پس از آن ساخته مي شود. گفته شد که لايه مياني مزودرم غضروف ها و استخوان ها را تشکيل مي دهد پس بهتر است با غضروف و استخوان سازي آن آشنا شويم. «غضروف» نوعي بافت همبند است که به علت ويژگي ارتجاعي فشار زيادي را مي تواند تحمل کند و از بافت هاي نرم بدن نيز پشتيباني به عمل آورد. هر غضروف ماده اي بنيادي دارد که در ساختمان آن مقدار زيادي (حدود 70 درصد) آب به کار رفته است. اين ماده بنيادي مي تواند در آب جوش حل شود و ماده اي به نام ژله غضروف يا کندرين (chondrin) را به وجود آورد. رنگ غضروف سفيد مايل به رنگ آب است، البته در افراد مسنّ به علت تغييرهاي متابوليک، مي تواند به زرد رنگ باشد. غضروف اولين مرحله ساخته شدن استخوان است. غضروف بافتي مشتق از مزانشيم است که براي اولين بار در اواخر هفته چهارم زندگي جنين ظاهر مي شود و در قسمت هايي که مي خواهد استخوان تشکيل دهد، ابتدا بايد قالبي از غضروف به وجود آيد تا بعداً به استخوان تبديل شود، بنابراين استخوان سازي به دو صورت انجام مي پذيرد: 1. استخوان سازي داخل غشايي بافت استخواني در داخل لايه اي از بافت همبند مزانشيمي تشکيل و اين بافت به طور مستقيم به بافت استخواني تبديل مي شود. فرق استخوان سازي داخل غشايي با تشکيل غضروف اين است که غضروف معمولاً رگ خوني و لنفي و عصب ندارد و تغذيه آن توسط انتشار صورت مي گيرد و به لحاظ نداشتن رگ خوني، ترميم آن به سختي صورت مي گيرد، ولي محل تشکيل استخوان بسيار پر عروق مي باشد. 2. استخوان سازي داخل غضروفي در اکثر استخوان هاي بدن، سلول هاي مزانشيمي ابتدا به تعدادي از قالب هاي غضروفي شفاف تبديل مي شود که به نوبه خود استخواني مي گردد. استخواني که به گونه ابتدايي در بدن جنين تشکيل مي شود، به طور موقت و به تمامي از نوع نابالغ يا اوليه است. بافت استخواني جنين پس از تولد به تدريج از بين مي رود و به جاي آن استخوان بالغ يا ثانويه تشکيل مي گردد. نکته جالبي در بافت استخواني اين است که اين بافت از ابتداي تشکيل تا پايان عمر دو فعاليت متضاد دارد؛ استخوان سازي و تخريب استخوان. نتيجه با توجه به مطالب علمي مي توان گفت: سلول هاي غضروفي و استخواني از لايه مياني جنين (مزودرم) زودتر از سلول هاي ماهيچه اي و پوستي پديد مي آيند. پس سلول هاي استخواني و غضروفي با دو لايه ديگر جنين (اکتودرم و اندردرم) پوشيده مي شوند و سلول هاي ماهيچه اي و پوستي روي آنها را مانند لباس مي پوشانند. اين يافته هاي علمي با مطالب قرآني هماهنگ است و نشان از شگفتي علمي قرآن دارد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه