آیا متوسل شدن به امامزاده ها مبنای عقلی و شرعی دارد؟

توسّل که در لغت به معناى مدد جستن از وسیله براى نیل به مقصود است .مسئله ی است که در فطرت هر بشری بلکه هر موجود زنده ای نهادینه و گذاشته شده حتی حیوانات (مثل داستان ضمانت امام رضا (ع) از آهوی بیابان که شهره ی خاص وعام هست) منتها بعضی ها از فطرت خود بی خبر اند و پا روی فطرت خود گذاشته اند و چنین مسائلی( انکار مساله توسل) را مطرح می کنند و الا با اندک توجهی خواهند دانست که توسل یعنی حیات و زندگانی، و کسی که توسل ندارد یعنی اینکه حیات و زندگی ندارد و انکار توسل یعنی انکار یک امر و موضوع فطری وحیاتی، چون هر انسان و موجودی هدفی را دنبال می کند و در فکر رسیدن و نیل به آن هدف و مقصد است و رسیدن به هدف و مقصد بدون وسیله و ابزار امکان ندارد، روی این اصل است که در روایات این گونه بیان شده است: «أبی الله أن یجری الأمور إلا بأسبابها فجعل لکل شئ سبباً؛ خداوند متعال امتناع دارد از این‌که امور را جز از راه اسباب آن فراهم آورد» )امام صادق (علیه السلام ) مجمع البحرین) حال فرقی ندارد آن هدف ، وسیله، مادی باشد یا معنوی ، چون هدف، علل و اسباب و امور را به ابعاد مادی نباید منحصر کرد و به این لحاظ یکی از چیزهایی که می تواند وسیله قرار بگیرد و انسان را در نیل و رسیدن به هدف کمک کند وجهه و مقام وآبروی شخص آبرومند است. و چه کسانی آبرومند تر از ائمه (ع) و اولاد طاهرینشان هستند تا اینکه انسان از انها کمک بگیرد و آنها را واسطه به پیشگاه خدا قرار بدهد، پس مسئله توسل علاوه براین که یک امرفطری وعقلی است .واز توسل به اهلبیت پیامبر (ص) و اولاد طاهرینش و بزرگان دین، آثار و برکات زیادی دیده و مشاهده شده است که بهترین و بالاترین دلیل برای اثبات توسل است .در قرآن کریم نیز خداوند در آیهء 35 سورهء مبارکهء مائده، مؤمنان را به تقوا و گرفتن وسیلهء نجات و جهاد در راه خدا سفارش کرده است. از آیات دیگر قرآن و نیز از روایات به خوبی استفاده می شود که وسیله قرار دادن مقام انسان صالحی در پیشگاه خدا و طلب چیزی از خداوند به خاطر او ممنوع نیست و منافات با توحید ندارد. در آیهء 64سورهء نساء می خوانیم : برادران یوسف از پدر تقاضا کردند که در پیشگاه خداوند برای آنان استغفار کند و یعقوب نیز این تقاضا راپذیرفت .( نهج البلاغه ، خطبه 110)از روایات متعددی که از طرق شیعه و اهل تسنّن در دست داریم ، به خوبی استفاده می شود که توسل به آن معنا که در بالا گفتیم از پیامبران و امامان و افراد صالح هیچ گونه اشکالی ندارد، بلکه کار خوبی محسوب می شود.بنابراین توسل جستن از روح بلند پیامبران و امامان و امامزادگان و صالحان مانعی ندارد، امّا به چند نکته باید توجه کرد:1. منظور از توسل این نیست که کسی حاجت را از پیامبر یا امام یا امام زاده بخواهد، بلکه منظور است است که به مقام او در پیشگاه خدا متوسل شود و این در حقیقت توجه به خدا است .2. بعضی اصرار دارند که میان حیات و وفات پیامبر و امامان فرق بگذارند، در حالی که گذشته از روایات ، از نظریک مسلمان ، پیامبران و صلحا بعد از مرگ حیاتی وسیع تر از عالم دنیا دارند و می توانند به ما و دعاهای ما آگاهی داشته باشند.( تفسیر نمونه ، ج 4 ص 366با تلخیص .)3. بهترین راه توسّل این است که در کنار قبر پیامبر یا امامان یا صلحا و امامزاده ها خدا را به حق آنان قسم بدهیم که خدا حاجت ما را روا کند، و آنان را وسیلهء برآورده شدن حاجت خود بدانیم در ذیل آیهء .( بحارالانوار، ج 91 ص 6) از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود:وقتی دعا می کنید، خدا را بخوانید و او را به ما قسم بدهید تا دعای شما مستجاب شود.لذا از نظر روایات و قرآن توسل به اهل بیت مسلّم است .( آیت اللّه حسن مظاهری ، جهاد با نفس ، ج 4 ص 184)4. حاجت خواستن از امامان به معنای شفاعت و دعا کردن آنان نزد خدا است . در زیارت نامه می خوانیم :یامولای حاجتی کذا و کذا فاشفع لی فی نجاحها؛( بحارالانوار، ج 91 ص 32) ای مولای من !حاجت من چنین و چنان است . پس تو شفاعت کن و از خدا بخواهد که آن ها برآورده شود. 5.ظهور معجزات فراوان از امامزادگان بهترین دلیل بر مقرب بودن آنها نزد خداوند و نیز جواز توسل و واسطه قرار دادن آنها در نزد خداوند می باشد.در پایان توجه به یک نکته دیگر ضروری است:از دیدگاه عرفانی هر جایی که مردم متوجه خداوند و مقربان درگاه او شوند محل نزول فرشتگان و ارواح مقدس و مقرب خداوند است و خداوند از باب رحمت خود - حتی جایی که آن امامزاده و ... اصلا وجود خارجی نداشته باشد یا چنین کسی بوده باشد ولی جای دیگری مدفون باشد یا آن امامزاده و ... از مقربان درگاه الهی نباشد - ملائکه و ارواح مقدس را مأمور می کند که برای مردمی که با عشق و امید به آنجا آمده اند دعا کنند. در واقع هر جا که نام خدا و مقربان درگاه او برده می شود محل نزول و توجه و عنایت خداوند است و او ارواح مقدس را مأمور می کند که برای مردم دعا و طلب رحمت کنند . این گونه مکانها از مصادیق آیه 36 از سوره « نور » است که می فرماید: « فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه...» است . یعنی خانه هایی که خداوند اذن داده و خواسته است که نام او(اسمای الهی) بلند شود و آنجا یاد او شود. ممکن است گفته شود که : ارواح مقدس و مقرب الهی که مقید و محدود به مکان خاصی نیستند و ما می توانیم هرجا که باشیم دعا کنیم و به آنها متوسل شویم .پس رفتن به این مکانها چه فایده ای دارد؟در پاسخ باید گفت :1- رفتن بر سر این زیارتگاهها از جهتی ابراز عشق به بندگان مقرب الهی است و این ابراز عشق و صرف کردن وقت و مال و ... ارزشمند است و خداوند اجر نیکوکاران را ضایع نمی کند حتی اگر اجابت دعای فرد به صلاح او نباشد، خداوند خیر دیگری به او عنایت می کند.2- خداوند اراده کرده است که نام او و مقربان درگاهش در این مکانها بلند شود. 3- این مکانها سبب نزدیکی اهل ایمان به هم و سبب همدلی آنها می شود.4- این مکانها به سبب اینکه در آنجا بسیار یاد خدا و مقربانش می شود مورد رحمت و عنایت خاص خداوند است و دعا در این مکانها به استجابت نزدیکتر است . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه