چرا انسان باید به کمال برسد؟

واقعیت این است که مساله انسان مساله رسیدن به کمال اختیاری است که عالیترین مدارج کمال امکانی را شامل می شود و از کمالات فرشتگان هم برتر می شود. کمال اختیاری نیز اقتضائات خود را دارد . یعنی باید قوه و استعدادی باشد که با تلاش و جهاد به فعلیت برسد. و اگر خدا بخواهد از اول و بدون حرکت و تلاش اختیاری همه کمالات را به انسان بدهد یعنی باید همه چیز را از اول بالفعل کند و هیچ قوه و استعدادی برای شدن و صیرورت اختیاری در انسان قرار ندهد , همچنانکه ملایک اینگونه اند و در آنان قوه و استعداد نیست و دارای فعلیت محضند. این نیز دقیقا به این معنی است که خدا انسان را نیافریند و به آفرینش ملایک اکتفا کند. در حالی که کمال و فیاضیت مطلق الهی ایجاب می کند که هر ممکن الوجودی را هست گرداند و از هیچ ممکنی فیض خود را دریغ ندارد و محروم از هستی اش نگرداند , چه رسد انسان که گل سر سبد آفرینش است و به جهت دارا بودن اختیار و کمالات اختیاری بالا ترین رتبه را در مخلوقات می تواند به دست آورد و شایستگی مقام خلیفه اللهی و معلم ملایک بودن را دارد.در حدیث آمد که خلاق مجیدخلق عالم را سه گونه آفریدیک گروه را جمله عقل و علم و جودآن فرشته است و نداند جز سجودنیست اندر عنصرش حرص و هوانور مطلق زنده از عشق خدایک گروه دیگر از دانش تهى همچو حیوان از علف در فربهى او نبیند جز که اصطبل و علف از شقاوت مانده است و از شرف و آن سوم هست آدمیزاد و بشراز فرشته نیمى و نیمش ز خرنیم خر خود مایل سفلى بودنیم دیگر مایل علوى شودتا کدامین غالب آید در نبردزین دوگانه تا کدامین برد نرد مولوى ؛ این شعر بر گرفته از حدیث امیرالمؤمنین است (وسائل الشیعه ، ج 11، ص 164)براساس آنچه گذشت روشن مى شود که کمالات اختیارى در میان مخلوقات، رتبه اى فراتر از کمالات غیراکتسابى دارد. بنابراین اگر انسان صالح در میان مخلوقات، از همه حتى فرشتگان بالاتر رفته و خداوند همه جهان را در خدمت آدمى قرار داده است؛ براى این است که او به کمالاتى برتر (کمالات اختیارى و اکتسابى) دست مى یازد و یکجا دادن همه کمالات، به معناى نفى کمالات اختیارى است؛ چنین چیزى مستلزم تغییر ماهیت انسان به صورت موجوداتى شبیه فرشتگان مى باشد و موجب ایجاد تحول اساسى در نظام دنیاست، به طورى که دنیا بدون فراز و نشیب و گونه هاى مختلف انسانى خواهد بود. و مستلزم ایجاد دگرگونى در نظام آخرت نیز مى باشد و مواقف قیامت معنایى نخواهد داشت. در این صورت نیازى به آفرینش موجودى به نام انسان نبود بلکه فرشتگان از قبل بودند در حالى که امتیاز انسان آن است که در میان این همه فراز و نشیب هاى دنیا و قدرت انتخاب خوبى ها و بدى ها، مسیر خویش را طى کند و استحقاق پاداش و یا مجازات را به دست آورد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه