آیا شیطان پس از ظهور امام عصر زنده می ماند؟چگونه؟

طبق فرموده ائمه معصومین (علیه السلام) منظور از روز وقت معین در قرآن ، وقت ظهور امام قائم است و شیطان در آن وقت معین در موقع ظهور حضرت کشته می شود .در قرآن مجید از شیطان نقل می کند که پس از این که - به دلیل عدم سجده بر انسان و تمرد از دستور الهی - رانده شد به خداوند عرض کرد: «قال رب فانظرنی الی یوم یبعثون؛ شیطان گفت: پروردگارا مرا تا روزی که برانگیخته خواهند شد مهلت ده» (حجر، آیه 36). شیطان در این درخواست دو مطلب از خداوند متعال خواسته است: 1. به او مهلت داده شود. 2. این مهلت تا قیامت و روز مبعوث شدن بندگان ادامه داشته باشد. پاسخ حضرت حق تعالی به درخواست او چنین است: «قال فانک من المنظرین، الی یوم الوقت المعلوم؛ فرمود: تو از مهلت یافتگانی، تا روز و وقت معلوم» (حجر، آیه 37 و 38). یعنی خداوند متعال به او مهلت داده است و درخواست اولی او را اجابت کرده است. اما درخواست دوم او را که خواسته بود تا روز قیامت مهلت داشته باشد اجابت نشده است بلکه تا روز و وقت معلوم به او مهلت داده شده است.مسأله مهلت خواستن ابلیس در سوره های اعراف، آیات 14 و 15 ؛ حجر، آیات 38 - 36 ؛ ص، آیات 81 - 79 ذکر شده است. در ذیل آیه 36 سوره حجر علامه طباطبایی می فرمایند: در این آیه ابلیس از خداوند دو چیز تقاضا کرده یکی این که او را مهلت دهد، دیگر این که این مهلت تا قیامت باشد و خداوند متعال با قسمت اول تقاضا، موافقت فرمود؛ اما قسمت دوم تقاضا را که تا قیامت باشد قبول نکرد و فرمود تا وقت معلومی مهلت داده خواهی شد (ترجمه تفسیر المیزان، ج 12، ص 234). حال در این که مراد از وقت معلوم چیست بین مفسران اختلاف است و وجوه متعددی را ذکر کرده اند که به دو احتمال که مناسب تر و مقبول تر است اشاره می کنم:1. احتمال اول که بسیاری از مفسران پذیرفته اند اینکه مراد آخرین روز عمر بشر است ؛چون تا بشر زنده است تکلیف است و شیطان قادر به اغواء خواهد بود و در روایتی که از امام صادق(ع) نقل شده این معنا تأیید شده است (نورالثقلین، ج 3، ص 13 ، ح 5 و 4). 2. احتمالی که علامه طباطبایی تقویت می فرمایند، این است که مراد از وقت معلوم- که سرآمد مهلت ابلیس است- روز اصلاح آسمانی بشر است که ریشه فساد به کلی کنده می شود و جز خدا کسی پرستش نمی گردد؛ نه روز مرگ عمومی بشر یا نفخه اول (ترجمه المیزان، ج 12، ص 7 و 236، ذیل آیه 38 سوره حجر). و دلیل علامه این است که ملازمه ای بین تکلیف و اغواء شیطان نیست، لذا در زمان حضرت حجت که زمین پر از عدل و داد می شود و بشر به کمال سعادت خود نائل می شود شیطان تسلطی بر انسان ها ندارد. ( ر.ک: تفسیر نمونه، ج 11، ذیل آیه 38 سوره حجر تفسیر نمونه، ج 19، ذیل آیه 81 سوره ص ترجمه تفسیر المیزان، ج 12 و 17، ذیل آیات فوق).خلاصه آنکه در قرآن کریم آمده است که ابلیس به خداوند عرض کرد: خدایا مرا تا روز قیامت مهلت بده! خداوند فرمود:به تو تا روز وقت معلوم مهلت داده می شود و از این تعبیر معلوم می گردد که درخواست شیطان اجابت شده است؛ولی نه آن گونه که خود او می خواست ،بلکه آن طور که حق تعالی اراده فرموده است.در روایات داریم شخصی در مورد جمله «یوم الوقت المعلوم» که در آیه مذکور آمده، از امام صادق (علیه السلام) سوال کرد ؛ حضرت فرمود:وقتی که قائم ما ظهور کند و به حجر کوفه بیاید، در این حجر شیطان به حضور آن حضرت می آید و زانو به زمین می زند و می گوید:یاویل من هذا الیوم (ای وای از این روز).آن گاه امام قائم موی پیشانی شیطان را می گیرد و گردنش را می زند و او را به هلاکت می رساند.(اثبات الهداه ،ج7،ص101).این روز وقت معلوم در آیه مذکور است و کشته شدن و نابودی شیطان همانند کشته شدن و نابودی انسان نیست. شیطان مانند ما جسم ندارد تا کشته شود و باید گفت شاید کشته شدن او همان قطع نفوذ او است و مرگ حکومت و تزویر او. البته طبق قولی شیطان چون از جن است ، مثل آنها می توان برای او مرگ وکشته شدن نیز تصور کرد. بنابریان شیطان کشته می شود. برای مطالعه بیشتر ر.ک:جستارهایی در مهدویت ، رحیم کارگر،مرکز تخصصی مهدویت .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه