حج به نیابت از امام زمان(عج) موسی بن قاسم گوید: به ابی جعفر ثانی امام جواد(ع) گفتم: خواستم به عوض شما و پدرتان طواف کنم، ولی می‌گویند از طرف اوصیا، طواف صحیح نیست. امام(ع) فرمود: نه، هر قدر بتوانی طواف کن، این کار جایز است. بعد از سه سال، مجدداً خدمت حضرت رسیدم به آن حضرت گفتم: چندی قبل از شما اجازه خواستم که از جانب شما و پدرتان طواف کنم، شما اجازه فرمودید، به کمک خدا از طرف شما طواف کردم، بعد چیز دیگری به نظرم آمد و به آن عمل کردم؟ امام فرمود: آن چیست؟

حج به نیابت از امام زمان(عج) موسی بن قاسم گوید: به ابی جعفر ثانی امام جواد(ع) گفتم: خواستم به عوض شما و پدرتان طواف کنم، ولی می‌گویند از طرف اوصیا، طواف صحیح نیست. امام(ع) فرمود: نه، هر قدر بتوانی طواف کن، این کار جایز است. بعد از سه سال، مجدداً خدمت حضرت رسیدم به آن حضرت گفتم: چندی قبل از شما اجازه خواستم که از جانب شما و پدرتان طواف کنم، شما اجازه فرمودید، به کمک خدا از طرف شما طواف کردم، بعد چیز دیگری به نظرم آمد و به آن عمل کردم؟ امام فرمود: آن چیست؟ گفتم: یک روز از طرف رسول الله (صلی الله علیه و آله) سه بار طواف کردم، در روز دوم از طرف امیرالمومنان (ع) طواف بجای آوردم، در روز سوم از جانب امام حسن(ع) و در روز چهارم از طرف امام حسین(ع)، روز پنجم به عوض علی بن الحسین، روز ششم از ابی جعفر محمد بن علی، روز هفتم از جعفر محمد، روز هشتم از جانب پدرت موسی بن جعفر، روز نهم از جانب پدرت علی بن موسی(ع)، روز دهم از جانب شما ای آقای من! اینها کسانی هستند که به ولایتشان عقیده دارم. حضرت جواد(ع) فرمود: به خدا قسم به دینی اعتقاد داری که خداوند از بندگان غیر آن را قبول ندارد. گفتم: گاهی هم از جانب مادرت فاطمه (س) طواف کردم وگاهی نکردم، فرمود: این کار را زیاد کن، این ان شاء الله افضل اعمالی است که می کنی. در این نقل چند نکته عبرت آموز نهفته است: اول: چنانچه خداوند متعال امر کرده است انسان باید مسایل و مشکلات خود را از اهل علم و خرد پرسش کند «فاسئلوا اهل الذکر ان کنتم لا تعلمون» (انبیا: ۷) نادانی و ندانستن برخی امور شاید در بادی امر قبیح نباشد، چرا که هر انسانی علم محدود دارد و قادر نیست به همه علوم آگاهی پیدا کند و حتی عالم به یک علم هم ممکن است کنه ” در دوران غیبت نیز اگر شخصی به نیابت از امام زمان(عج) حج بجا آورد بی شک مورد دعا و تشویق حضرت قرار خواهد گرفت و چه سعادتی از این بالاتر که مولای انسان برای او دعای خیر کند “ و حقیقت آن علم را درک نکند. از این رو جهالت و نادانی مذموم نیست، آنچه ناپسند است این است که انسان جاهل به دنبال کسب علم نرود و حتی بدتر از آن برمبنای جهل خود عمل کند و گاه فتوا دهد! در روایت فوق موسی بن قاسم هنگامی که سوالی شرعی برایش پیش می آید خدمت امام و مولایش می رسد تا از او که مصداق اتم و اکمل اهل ذکر است سوال خویش را بپرسد. او می توانست به علم خود غره شود و با توجیهاتی ساده عملی را که حس می کرد صحیح است انجام دهد، اما چنین نمی کند و به توصیه قرآن عمل می کند تا در گرداب جهل خود گرفتار نشود چه بسا عملی که در ظاهر نیکو است، اما سبب ایجاد بدعتی در دین شود. دوم: بر مبنای اعتقاد مکتب حق تشیع ولایت باطن و سر همه اعمال عبادی ماست. «بموالاتکم تقبل الطاعه المفترضه » امام صادق(ع) فرمود: به خدا سوگند اگر بنده ای خداوند را هزار سال عبادت کند به اندازه ای که رگ گردن او فرتوت شود، ولی با کینه ما اهل بیت (علیهم السلام) بمیرد، خداوند تمام اعمال او را به خودش برمی گرداند. از این رو شیعه باید ابتدا در معرفت امام(ع) خویش بکوشد و پس از آن محبت امام را در دل خویش روز به روز افزون کند و همچنین سعی کند این معرفت و محبت استمرار داشته باشد و به این امر آگاه باشد که در پس اعمال عبادی او ولایت نهفته است. از این جهت هنگامی که به نماز می ایستد روح حقیقی نماز که امیرالمومنان و اولادش هستند را مشاهده می کند و می داند نمازی مورد قبول است که متصل به ولایت باشد. دیگر عبادات مانند حج و روزه و جهاد و ... نیز این گونه است. حال که جان و سرشت عبادت، ولایت است چه نیکوست انسان در اعمال عبادی خود به یاد جان و روح عمل باشد و نماز و حج مستحبی خویش را به نام صاحب اصلی عمل انجام دهد به عنوان مثال نماز شبش را به نیابت از یکی از معصومین (علیهم السلام) اقامه کند و هنگامی ” نیابت در حج از سوی مولایمان حضرت صاحب الزمان (علیه السلام) قدرش بالاتر و ثوابش برتر است، زیرا که آن حضرت مقامش از همه اهل ایمان بالاتر و شأن و اجرش از تمامی آنان برتر است به همین نسبت اجر و پاداش حج نیابتی برای ایشان اجر بیشتری دارد “ که زیارت مشاهد مشرفه و یا حج می رود از جانب ولی خود اعمالش را انجام دهد. چنین شخصی وقتی عملی را از جانب مولایش انجام می دهد سعی می کند در انجام آن دقت مضاعف کند تا آنچه تقدیم مولایش می کند ناقص و دارای کمبود نباشد و این امر سبب کمال عبادت او می شود. حج رفتن به نیابت از امام زمان(عج) یکی از اعمال عبادی است که در ترقی و کمال انسان موثر است. امام جواد(ع) در پاسخ به سایل چنین حجی را جایز می شمارد چه آنکه در آن زمان امام زنده و حاضر موسی بن قاسم حضرت جوادالائمه(ع) بوده است. امام جواد(ع) حتی به چنین عملی او را تشویق و برایش دعا می کند. در دوران غیبت نیز اگر شخصی به نیابت از امام زمان(عج) حج بجا آورد بی شک مورد دعا و تشویق حضرت قرار خواهد گرفت و چه سعادتی از این بالاتر که مولای انسان برای او دعای خیر کند. در کتاب شریف «مکیال المکارم» در بیان وظایف منتظران نسبت به امام زمان(عج) ده ها وظیفه را ذکر می کند و وظیفه بیست و پنجم را حج به نیابت از حضرت عنوان می دارد و می نویسد: و این کار بین شیعیان در روزگار قدیم متداول و مرسوم بوده، و بر خوبی و رجحان این عمل - اضافه بر اینکه خود صله و نیکی و مودت از طرف مومن به امام زمانش (ع) می باشد - چندین روایت دلالت دارد که در کتب علمای ما ذکر شده است، از جمله اخباری می باشد که در استحباب حج به نیابت از مومنان به طور مطلق آمده و فضیلت آن بیان شده است، مانند: روایت ابن مسکان که در کافی از حضرت امام صادق (ع) آمده که راوی گوید: به آن حضرت عرضه داشتم: کسی از سوی شخص دیگری حج بجای می آورد چقدر اجر و ثواب برای او خواهد بود؟ فرمود: «برای کسی که از سوی شخص دیگری حج می کند اجر و ثواب 10 حج خواهد بود.» نیابت در حج از سوی مولایمان حضرت صاحب الزمان (علیه السلام) قدرش بالاتر و ثوابش برتر است، زیرا که آن حضرت مقامش از همه اهل ایمان بالاتر و شأن و اجرش از تمامی آنان برتر است به همین نسبت اجر و پاداش حج نیابتی برای ایشان اجر بیشتری دارد. نگارش: احسان آیتى مرجع : صبح صادق .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه