آیا فطرت انسانی و دین قابل تغییر و دگرگونی است؟

فطرت انسانی و دین آسمانی، هر دو از کلمات الهی است و دگرگونی در کلمات الهی راه ندارد: «لا تبدیل لکلمات الله» یونس/64 خدا که انسان را آفرید به او آفرینشی ویژه بخشید و فطرت توحیدی را به او عطا کرد و چنین آفرینش ویژه‌ای دگرگون نمی‌شود: «لا تبدیل لخلق الله» نه کسی می‌تواند این راه را تغییر دهد و نه خداوند آن را عوض می‌کند. خداوند آن را عوض نمی‌کند؛ زیرا انسان را احسن تقویم و نیکو آفرید و آن را تغییر نمی‌دهد؛ چون دگرگون کردن آفرینش وقتی موجه است که آفریننده در آغاز آفرینش از آگاهی لازم برخوردار نبوده و طی تجارب بعدی به تدریج آگاه شده آفریده خود را دگرگون کند. اما این تحول نسبت به مبدأ علیم محض و قادر صرف ، مستحیل است و لذا قرآن فرمود؛ خدا انسان را با بهترین وضع آفریده: «لقد خلقنا الإنسان فی أحسن تقویم» تین/4 و هرگز در آفرینش خدا نقصی نیست تا آن را عوض کند.اما این که دیگری آن را تغییر نمی‌دهد، برای آن است که غیر خدا هر چه و هر که هست، قدرت تغییر کار خدا را ندارد؛ زیرا همه ما سوی الله جنود الهی هستند: «وَلِلّه جُنُود السَّموات و الأَرض» فتح/4 و هیچ کس در نظام آفرینش سمتی غیر از اجرای دستور الهی ندارد؛ «مَن ذَا الَذی یَشْفَع عنده إلا بإذنه» بقره/255 و هیچ موجودی نمی‌تواند کاری را بدون اذن الهی انجام دهد، خواه آنان که مدبرات امر هستند، یا آنان که مجریان و امتثال کنندگان امرند.بنابراین، فطرت انسان و دین الهی که هر دو از کلمات تامه خداوند است، تغییر و تبدیل در آنها راه پیدا نمی‌کند. به عبارت دیگر: اینکه فرمود: در خلفت خدا تغییر راه پیدا نمی‌کند، نظیر این آیه است که فرمود: «فَلَن تَجِد لِسُنَت الله تَبدیلاَ و لَن تَجِد لسنت الله تحویلاَ» فاطر/43 سنت الهی هیچ گاه قابل تبدیل و تحویل نیست؛ زیرا سنت الهی احسن السنن و اتقن السنن است.آیة الله جوادی آملی،تفسیر موضوعی قرآن ج 12 (فطرت در قرآن)به نقل از سایت تبیان .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه