چگونگی و فلسفه غسل میت

واجب است جسد مسلمان طبق آداب و شرایط خاصی غسل داده شود که به آن غسل میت می گویند. وجوب غسل میت و چگونگی آن در روایات متعددی از ائمه معصومین علیهم السلام توضیح داده شده است. شیخ حر عاملی در کتاب شریف وسائل الشیعه ، که بهترین روایات از نظر سندی را جمع آوری نموده است ، در سی چهار باب ، صد ها روایت از ائمه معصومین علیهم السلام را در مورد ، غسل میت و آداب و شرایط آن جمع آوری نموده است. چگونگی غسل میت مثل غسل جنابت است لکن واجب است میّت سه غسل داده شود اول با آب سدر سپس با آب کافور و بعد از آن با آب خالص. حکمت غسل میت: در مورد فلسفه این حکم الهی این نکته قابل ذکر است که ،فلسفه قسمتى از احکام فرعى اسلام براى ماروشن نیست؛ ولى با گذشت زمان و تکامل عقل بشر و پیشرفت علوم، فلسفه قسمت هاى مهمى روشن شده و در آینده نیز ممکن است اسرار قسمت هاى دیگر واضح و روشن گردد. در برخی از روایات حکمت های ظاهری و باطنی برای این امر شمارش شده است. الف. طهارت روحی و معنوی میت:همان گونه که در فلسفه طهارت گوشزد کردیم حکمت اصلی غسل و وضو ، طهارت معنوی و باطنی است. از نـظر اسلام مرگ پایان زندگى نیست، بلکه دروازه اى نسبت به جهان و زندگى دیگر و نزول در جوار رحمت الهى است، از این جهت دستور مى دهد که بایستى مردگان را تطهیر نمود و با لباسى ساده و پاک به خاک سپارند. این عمل رمز بقاى حیات حقیقى و امتداد زندگى معنوی و طهارت روح و باطن وی باشد. امام رضا (ع) در روایتی بعد از اینکه طهارت را حکمت اصلی غسل میت معرفی می کند به بهداشت ظاهری به عنوان یکی دیگر از حکمت های غسل میت اشاره می فرمایند : « عِلَّةُ غُسْلِ الْمَیِّتِ أَنَّهُ یُغَسَّلُ لِأَنَّهُ یُطَهَّرُ- وَ یُنَظَّفُ مِنْ أَدْنَاسِ أَمْرَاضِهِ- وَ مَا أَصَابَهُ مِنْ صُنُوفِ عِلَلِهِ ؛ علت غسل دادن میت این است که بدین وسیله طاهر شده و از آلودگی های امراض و آنچه در هنگام بیماری به او رسیده پاکیزه می گردد».این روایت نشان می دهد که یکی از حکمت های اصلی غسل میت تاثیر معنوی آن بر روح میت است. روحی که به لقاء فرشتگان و اهل آخرت ملحق می شود، از این رو امام رضا در ادامه می فرماید: «لِأَنَّهُ یَلْقَى الْمَلَائِکَةَ وَ یُبَاشِرُ أَهْلَ الْآخِرَةِ- فَیُسْتَحَبُّ إِذَا وَرَدَ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ لَقِیَ أَهْلَ الطَّهَارَةِ وَ یُمَاسُّونَهُ وَ یُمَاسُّهُمْ- أَنْ یَکُونَ طَاهِراً نَظِیفاً مُوَجَّهاً بِهِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- لِیُطْلَبَ (وَجْهُهُ وَ لِیُشَفَّعَ) لَهُ؛، چه آن که انسان بعد از مرگ با فرشتگان و اهل آخرت ملاقات می کند لذا شایسته است وقتی بر خدای عزوجل و اهل طهارت وارد می گردد و آنها وی را مس نموده و او نیز با آنها تماس پیدا می کند طاهر و نظیف بوده و به واسطه طهارت توجه و التفات به حق عزوجل نماید و از حضرتش خواسته خود را خواسته و بخواهد که شفاعت شفعاء را درحق او بپذیرد». ب. بهداشت و نظافت ظاهری از آلودگی هاالبته ، طهارت و تمیزی ظاهری نیز در روایت تصریح شده است. به هر حال مرگ عموما به خاطر برخی امراض و عفونت هایی است که در بدن شخص باقی می ماند و می تواند منشا مفاسد بهداشتی نیز باشد، خصوصا اینکه بعد از مرگ سیستم دفاعی بدن هم از کار می افتد و جسد را به منبع میکروب ها و عفونت ها تبدیل می کند. شستشو با سدر و کافور و آب خالص ، از نظر بهداشت ظاهری نقش ضد عفونی کنندگی برای جسد و امنیت محیط زیست از میکروب ها و عفونت های احتمالی را نیز دارد.ج. خروج منی از میتنکته دیگری که در روایت رضوی و روایات متعدد دیگری تذکر داده شده است و کیفیت دقیق آن بر ما معلوم نیست این نکته است که حضرت در ادامه حکمت ها می فرمایند: « وَ عِلَّةٌ أُخْرَى أَنَّهُ یَخْرُجُ مِنْهُ الْمَنِیُّ الَّذِی مِنْهُ خُلِقَ فَیُجْنِبُ فَیَکُونُ غُسْلُهُ لَهُ؛ حکمت دیگر غسل میت به خاطر این است که همان منی که منشا خلقت شخص مرده بوده است از جسد او خارج می شود و جنب شده و غسل بر او واجب می گردد».د. احترام به اموات مسلمین و تاثیر روانی آن بر بازماندگانیکى از اسرار و حکمت های غسل میت این است که تمام اقـوام و مـلـل همان طور که احترام زنده را لازم مى دانند، براى مردگان نیز احترام خاصى قائل مى شوند. گـرچه اسلام بسیارى از تشریفات ملل و اقوام گذشته را درباره مردگان که جنبه خرافى داشته حـذف کرده، ولى احترام ساده و بى آلایش را به صورت غسل و کفن و دفن براى مردگان لازم مى داند، از این رو غسل میت و سایر تشریفات مردگان، یک نوع احترام بى آلایش نسبت به مردگان است. بـه عـبـارت دیـگر: اسلام براى انسان ارزشى فوق العاده قائل است و ارزش او را باوسایل و بیانات گـوناگون بالا برده، حتى این موضوع شامل حال پس از مرگ هم مى شود. از نظر قوانین اسلام هیچ کس مجاز نیست به مرده مسلمانى و حتى به قبر او اهانت کند. مـوضـوع غسل و کفن و دفن مردگان نیز یک نوع احترام به مقام انسان است، احترامى که جنبه خرافى ندارد. ضمن اینکه باید توجه داشت ، با غسل میت ، از آنجا که ظاهر جسد از آلودگی ها تمیز و پاک می شود و جلوه ای روحانی و معنوی پیدا می کند ، تصویری خوشایند در ذهن بازماندگان مومن در ذهن ایجاد می شود که نوعی تعظیم فرد مسلم و مومن است.ه. تقدیس روح الهی در انساندر روایات و احکام شرعی تاکید شده است ، حتی غسل میت برای جنینی که چهار ماه آن تمام شده ، جاری می شود. «عَنْ أَبی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: السِّقْطُ إِذَا تَمَّ لَهُ أَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ غُسِّلَ؛ جنین سقط شده اگر چهار ماه داشته باشد غسل داده می شود». این زمانی است که روح الهی در جنین دمیده می شود و به عنوان یک انسان ، خلق می گردد. این امر اشاره ای به این نکته لطیف است که انسانیت بشر و طهارت انسان ، به واسطه وجود روح الهی در این کالبد مادی است. انسان اگر از مقتضای استعدادهای الهی که در او به ودیعه نهاده شده است فاصله بگیرد، کالبد حیوانی خواهد بود که هیچ ارزشی ندارد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه