مراجع تقليد گذشته و حال، مثل مرحوم آيت الله حاج شيخ عبد الكريم حائري در زمينه انس با قرآن چه برنامه‌ها و چه توصيه‌هايي داشته‌اند؟

از اينكه با مركز مطالعات و پژوهش‌هاي فرهنگي حوزه علميه مكاتبه نموده‌ايد صميمانه تشكر مي‌كنيم، اميد آن كه تحقيق و پاسخ ارايه شده رهگشاي انديشه پويشگرتان باشد. براي پيمودن راه پر خطر دنيا احتياج به چراغ دل يعني، قرآن است، هر چه از معارف قرآن بيشتر بهره بگيريم، بركات سرشار اين كتاب مقدس را بهتر در مسائل مربوط به زندگي، حس مي‌كنيم، حضور دستورات قرآن در تمام شئون زندگي باعث مي‌شود كه ما بر مشكلات غالب شويم. انس در لغت به معناي الفت و محبّت، در مقابل تنفّر و بي محبتي است. و در اصطلاح انس يعني رابطه گرم، علاقه و اشتياق آميخته با عشق و رابطة تنگانگ و ناگسستني، انسِ با قرآن نيز يعني رابطه تنگاتنگ بين انسان و قرآن كه با شيوه‌هاي مختلفي مي‌توان اين رابطه را ايجاد كرد، و ما اين شيوه‌ها را به طور مختصر بيان مي‌كنيم: 1. قرائت قرآن، در اين باره سفارش بسيار شده و تأكيد شده است كه قرائت تا آنجا كه امكان دارد با تأمل و تفكر باشد، البته قرائت بدون تفكر نيز به اندازه خود ارزش دارد. 2. استماع و گوش دادن به قرآن، كه خداوند خود بر اين نكته در قرآن تأكيد دارد. 3. حفظ كردن قرآن 4. تعليم و تعلّم قرآن 5. تفسير و تبيين مراد خداوند از قرآن 6. توسل جستن به قرآن، مراجع بزرگوار ما همگي دربارة انس با قرآن به صورت كلي يا يكي از موارد آن برنامه‌ها و توصيه‌هائي داشته‌اند كه ما در حد توان در اين نوشتار به آنها مي‌پردازيم، از ميان مراجع گذشته چند مورد را يادآور مي‌شويم: 1. آيت الله حاج شيخ عبدالكريم حائري، ايشان مانند بسياري از علماء و مراجع ديگر بر اين اعتقاد بودند كه اهل سنت از عترت جدا شده‌اند و شيعيان هم قرآن را كنار گذاشته‌اند و از اين رو تمام تلاش خود را براي راه اندازي مدرسه و مؤسسات مناسب براي استفاده از قرآن در كنار عترت به كار گرفتند و سعي داشتند تا مفاهيم قرآني را در فعاليتهاي اجتماعي و علمي خود دخيل كنند، اكثر معناهايي كه ايشان براي واژه‌هاي اجتماعي، فقهي و ... مي آوردند، بر گرفته از قرآن بود كه خبر از انس و الفت بسيار زياد ايشان با قرآن مي‌داد. يكي از توصيه‌هاي ايشان از قول آيت الله بهجت اين است كه ايشان مي‌فرمودند: عامّه عترت را كنار گذاشته‌اند و خاصّه، قرآن را، البته معناي اين سخن، اين است كه هر دو طايفه، هر دو را كنار گذاشته‌اند، زيرا قرآن و عترت با هم متلازمند و به عقيده بنده اگر كسي يكي را ضايع كند ديگري را هم ضايع كرده است، زيرا اين دو با هم اتحاد دارند، چنان كه پيامبر اعظم ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمودند: اگر كسي به قرآن و عترتم تمسك كند هرگز گمراه نمي‌شود. 2. امام خميني (ره)، با وجود مشغله‌هايي كه داشتند به قرآن اهتمام مي‌ورزيدند ايشان مقيد بودند روزانه 3 جز، قرآن بخوانند و در تمام مراحل زندگيِ خود، زماني را براي قرآن قرار دهند، جلسات تفسيري ايشان اگر چه در حد بالائي از علم بود، اما در اوائل انقلاب از صدا و سيما پخش مي‌شد و هر كسي به اندازة فهم خود از آن بهره مي‌برد. توصيه ايشان پيرامون انس با قرآن اين بود كه فرزندم با قرآن آشنا شو، اگر چه با قرائت آن، و راهي از آن به سوي محبوب باز كن و تصور نكن كه قرائت بدون معرفت اثري ندارد كه اين وسوسة شيطان است، اين كتاب محبوب است و نامة محبوب، محبوب است. 3. آيت الله العظمي گلپايگاني، انس عجيبي با قرآن داشتند، اين عشق و علاقه به قرآن، از دوران كودكي در دلشان شعله ور بود و برنامه تلاوت قرآن شان برنامه‌اي بود كه نَوَد سال به آن پايبند بودند، برنامه قرائت معظم له چنين بود كه هر روز صبح حداقل يك جزء از قرآن را تلاوت مي‌نمودند و شب هنگام بعد از نماز عشاء، قرآن تلاوت مي‌كردند و در ماه مبارك رمضان اهتمام وافري به قرائت قرآن داشتند و روي اين اهتمام علاوه بر قرائت انفرادي، يك ختم هم با معيت خانواده انجام مي‌دادند. توصيه‌هايي كه ايشان داشتند: 1. مي‌فرمودند قرآن بهترين موعظه است به قصد اينكه از آن درس بگيريد، بخوانيد نه فقط براي ثوابش قرائت كنيد. در اين صورت است كه اشك چشمت جاري مي‌شود و ببين به چه مقامي مي‌رسي، 2. مي‌فرمودند: زكات قرآن به اين است كه خوانده شود زيرا در قيامت قرآن از ما بازخواست مي‌كند. آيت الله العظمي بروجردي: ايشان نزديك به نصف قرآن را حفظ كرده بودند و بقيه را نيز به طور نامرتب محفوظ بودند، در اوقات فراغت به تلاوت قرآن مي‌پرداختند، اين مداومت، در ماه رمضان و پيش از افطار و بعد از وضو و هنگام تعقيبات نماز بيشتر ديده مي‌شد، هميشه بعد از وضو، قبل از رفتن به مسجد، مشغول تلاوت قرآن مي‌شدند، ايشان توصيه مي‌كردند كه از حفظ داشتن قرآن توشه‌اي براي انسان است، افسوس بر كسي كه از دنيا برود و توشه‌اي نداشته باشد. 5. آيت الله العظمي اراكي، معظم له با قرآن و تفسير جوامع الجامع انس عجيبي داشته است و پنج جزء اوّل قرآن راحفظ بودند، هر روز يك جزء قرآن و در ماه مبارك رمضان روزي سه جزء تلاوت مي‌كردند، ايشان طلاّب علوم ديني را به خواندن قرآن با تفكر و تأمل توصيه مي‌كردند و مي‌فرمودند: اگر كسي در آن تدبّر بكند، حالش منقلب مي‌شود و از كسالت و بي توفيقي روحي نجات پيدا مي‌كند. 6. مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه‌اي: ايشان با قرآن بسيار مأنوسند و در بسياري از سخنرانيهايشان، مردم را به انس و الفت با قرآن دعوت مي‌كنند، اين توصيه‌هاي ايشان در كتابي تحت عنوان «قرآن كتاب زندگي» جمع آوري شده و حدود 300 صفحه مي‌باشد، آيت الله خامنه‌اي هرگاه وقتِ فراغتي پيدا مي‌كردند به تلاوت قرآن مشغول مي‌شدند، يكي از همراهان ايشان در سفر به جبهه جنگ، مي‌گويد، درون ماشين راديو، قرآن مي‌خواند و ايشان نيز همراه راديو، زمزمه مي‌كردند و اشك مي‌ريختند. از توصيه‌هاي ايشان،‌ به سخناني كه در كتاب قرآن، كتاب زندگي آمده مي‌توان اشاره كرد كه مي‌فرمايند: بايد با قرآن آشنا بشويد و با الهامات و اشاره‌هاي قرآن بامعارف پيچيده اسلامي (نه در حدّ يك فيلسوف و يك متخصص) در حد يك انسان) عارف واقف و آگاه بايد آشنا بشويد، البته اينها معرفت است و ايمان و اخلاص ناشي از چيزهاي ديگر است، ذكر و دعا را نبايد فراموش كنيد. 6. آيت الله فاضل لنكراني، از جمله كارهايي كه ايشان در مورد اهتمام به قرآن انجام داده‌اند اينكه در روزهاي پنج شنبه و جمعه كه دروس حوزوي تعطيل است به مباحث قرآن مي‌پرداختند، ايشان به علت كمبود وقت، خيلي در زمينة تفسير قرآن گام بر نداشته‌اند، تنها كتاب گرانقدر المدخل في التفسير القرآن را به نگارش در آورده‌اند و تفسير سورة حمد را به پايان رسانده ‌اند، آيت الله فاضل لنكراني در مقدمه كتاب المدخل خود به همگان توصيه مي‌كنند كه به هيچ وجه شايسته نيست به بهانه ره نيافتن به حوزة درك حقيقت قرآن، مطلقاً روي از آن حقيقت بر تابيم، و به ناچار مي‌بايست هر كس به قدر توان خود به اين درياي ژرف وارد گردد و از آن به ميزان ظرف توانمنديهاي خويش بهره جويد. 7. آيت الله ناصر مكارم شيرازي، ايشان بيشتر عمر خود را در تبيين و تفسير آيات قرآن صرف كرده‌اند كه نتيجة اين تلاشها چندين كتاب از جمله تفسير نمونه است، اين تفسير به عنوان مقطع حساس و تاريخي در روند تفسير نگاري شيعي به حساب مي‌آيد، پس از پايان اين تفسير، دستندركاران آن، به راهنمايي استاد، دست به كار تأليف يك دوره اصول اعتقادي كلامي در پرتوي قرآن زدند و تحت عنوان پيام قرآن مطرح گرديده است. 8. آيت الله بهجت، از جمله توصيه‌هايي كه ايشان دارند. مي‌فرمايند: اگر به قرآن عمل بكنيم ديگران را به اسلام و قرآن جذب مي‌كنيم زيرا قرآن جامع كمالات همة انبياء الوالعزم است، اگر چشم بصيرت داشته باشيم سخن خدا را قدر مي‌دانيم ولي ما هم چنان نشسته‌ايم و هواي نفس بر ما غالب گشته كه اين گونه كرامات و معجزات قرآن را مانند دور و تسلسل محال مي‌دانيم، خدا مي‌داند حفظ قرآن چقدر در استفاده از اين منبع رحمت الهي مدخليّت دارد ما آن گونه كه بايد و شايد از قرآن استفاده نمي‌كنيم. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه