ایا به کمک هوش معنوی می توان امور فطری را ثابت کرد؟

منظورتان از هوش چیست؟خود همین لفظ «هوش» واژه‌ای مبهم است که تعریف قابل دفاعی ندارد. مثلاً گفته‌اند: «هوش توانایی ذهنی است و قابلیت‌های متنوعی همچون استدلال، برنامه‌ریزی، حل مسئله، تفکر انتزاعی، استفاده از زبان، و یادگیری را در بر می‌گیرد.»این تعریف، تنها عوام را قانع می‌کند.طبق این تعریف، حتّی کامپیوترهای پیشرفته را هم باید هوشمند دانست؛ حال آنکه آنها چیزی جز ماشین نیستند. اصلاً خود ذهن چیست؟خود تفکّر یعنی چه؟خود اینها هم تعریف دقیقی ندارند. مثلاً در تعریف ذهن گفته‌اند: «ذهن مجموعه‌ای از توانایی‌های فکری است که شامل هوشیاری، تصورات، ادراک، تفکر، قضاوت، زبان و حافظه می‌شود و معمولاً آن را وجود توانایی هوشیار بودن و اندیشه تعریف می‌کنند. ذهن دربرگیرنده قدرت تصور، تشخیص و قدردانی است و مسئولیت پردازش احساسات و عواطف را برعهده دارد که منجر به عملکرد و نوع رفتار افراد می‌شود.»ملاحظه می‌کنید که در تعریف ذهن هم از هوش استفاده کرده است. حال بماند که این تعریف، از نظر منطقی، هیچ ارزشی ندارد. بر فرض که خود هوش، معلوم باشد، منظورتان از «هوش معنوی» چیست؟ روان‌شناسان، برای هوش، تقسیماتی ذکر کرده‌اند که یکی از ان اقسام، «هوش معنوی» است. امّا این گونه تقسیم‌بندی‌ها برای هوش، عمدتاً تقسیم‌بندی‌های ذوقی هستند و اساس منطقی درستی ندارند. هر مکتب روانشناسی هم برای خودش تعاریف و تقسیمات خاصّ خود را دارد. از اینها گذشته، طبق تعریفی که روان‌شناسان از هوش معنوی داده‌اند، اساساً کار این هوش، اثبات کردن نیست. هوش معنوی مورد نظر روان‌شناسان غربی، هوش عملی است نه هوش نظری. اگر مراد از هوش معنوی همان هوش ذاتی انسان باشد . مانند هر هوش دیگری می بایست رشد یابد. بدین معنی با توجه به مهارتهایی که هوش معنوی را تشکیل می دهند می توانیم آن را تعریف و اندازه گیری نماییم.1- آگاهی جسمی یا PQ، این هوش که ابتدائی ترین کانون توجه ما را بخود اختصاص می دهد و در واقع نحوه استفاده ماهرانه از آن را شامل می شود. .2- قسمت بعدی هوش منطقی یا عقلانی IQ است. هوشی که در حال حاضر بیش از سایر هوش ها در سیستم های آموزشی مورد توجه قرار می گیرد.3- EQ سطح دیگری از هوش است این هوش در زمینه کسب موفقیت در بازار کار نقش مهمی دارد و ما را در حین برقراری ارتباط یاری می دهد و از این بابت مهم تر بوده و تا حدی از قابلیت پیشگویی برخوردار است.4- SQ آخرین لایه هوش است که حفظ تعادل فکری، آرامش درونی و بیرونی هدایت و معرفت درونی، و عملکرد با بصیرت ملایمت، و مهربانی را شامل می شود.در واقع هوش معنوی شامل مهارتها و تواناییها و رفتارهای لازم برای حفظ ارتباط و توسعه ارتباط با منشاء نهایی آفرینش، کامیابی در جستجوی معنی زندگی، یافتن یک مسیر اخلاقی که به هدایت ما در زندگی کمک نماید، و درک معنویات و ارزشها در زندگی شخصی و روابط بین فردی قلمداد شده است . یعنی میل به تعالی و توان پاسخ دادن به سوالات اساسی زندگی از مولفه های هوش معنویست . هوش معنوی برای حل مسائل مفهومی و ارزشی مورد استفاده است . اگر دین به معنای واقعی کلمه، برنامه جامع زندگیست و به تمام ابعاد وجودی انسان توجه داشته و برنامه نظری و عملی دقیق و مناسبی را برای ابعاد مذکور تنظیم کرده است، می توان دین را عهده دار پاسخ به تمام نیاز های معنوی و مادی انسان دانست. لذا افراد دیندار به راحتی زندگی خود را معنادار کرده و به پرسشهای اساسی زندگی پاسخ می یابند.به عبارت بهتر، افراد دیندار از هوش معنوی بالاتری برخوردارند و دین عامل مهمی در تقویت هوش معنوی یا SQ است، چراکه تمام مولفه های هوش معنوی از جمله: توان پاسخ دادن به سوالات اساسی زندگی، توانایی رفتار فاضلانه و ظرفیت پرهیزگاری بالا، عملکرد همراه با بصیرت، خردمندی، وقار و تعهد و... مورد توجه دین بوده و راهکارهای مناسبی جهت تقویت امور مذکور از سوی دین ارائه شده است. بررسی ها و مطالعات نشان داده، در پرتو تعالیم دینی می توان به رشد و بالندگی بیشتر و پایدارتر هوش معنوی نسبت به راهکارهای روانشنا سی ارائه شده جهت تقویت هوش مذکور، دست یافت . 1. ر.ک: بررسی تطبیقی مفهوم هوش معنوی از منظر روانشتاسی و اسلام، نشریه اسلام و سلامت، دروه اول، شماره اول، بهار93، ص57_48. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه