سلام و عرض ادب .چرا در خصوص منع کتابت حدیث همیشه گفته میشه در سال ۱۰۰ هجری این فرمان لغو شد مگر نه این است که حضرت علی علیه السلام حدود ۵ سال حکومت کردند ؟ آیا در زمان حکومت ایشان این فرمان و لو موقتا لغو نشده بود ؟

بدون شک، یکی از رخدادهای تلخ و زیانبار تاریخ صدراسلام، ممنوعیت کتابت، نقل و انتشار حدیثبا اهداف و انگیزه های مختلف سیاسی و ... می باشد که در قالب دستور حکومتی اجرا شد و پیامدهای جبران ناپذیری به فرهنگ و معارف اسلامی وارد کرد. این دستور و جریان به مرور زمان توسعه بیشتری یافت و تفسیر و ترجمه آیات قرآن هم کشیده شد و تا حدود قرن 101 هجری قمری یعنی تا دوران عمربن عبدالعزیز ادامه داشت و با دستور او لغو شد. عده ایی معتقدند در دوره ی خلیفه دوم برای مدت زمان کوتاهی این فضا تغییر کرد ولی منابع موثق و معتبر تاریخی چنین ادعایی را تأیید نمی کنند. موافقین چنین فرصتی نیز قائلند اغلب احادیث جعلی درباره خلفا، معاویه و ... در این فرصت زمانی وضع شد و همچنین اسرائیلیات در این فرصت بواسطه حضور کعب الاحبار یهودی، ابوهریره و ... در میان مسلمانان و توسط آنان به احادیث و تفاسیر وارد شد.دراین باره باید تأکید نمود که اهل بیت(علیهم السلام) و پیروان آنان به این دستور عمل ننموده و به ضبط، کتابت، انتشار حدیث و تبیین آیات قرآن می پرداختند.در واقع شاید اولین کتاب حدیثی توسط شیعه که اهل سنت هم آنرا تأیید نموده، املائات حضرت علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) است که به املاء پیامبر (صل الله علیه و آل) بوده است. این کتاب نزد امام باقر (علیه السلام) وجود داشته و آن را به حکم بن عتیبه نشان داده است.افراد دیگری که در همان دوره منع نقل و کتابت حدیث اقدام به تألیف کتاب حدیث کردند سلمان فارسی و ابوذر غفاری است.بعد از ایندو نفر علی بن ابی رافع و برادرش عبدالله هست که هر دو کاتب امیرالمؤمنین (علیه السلام) بوده‌اند.اصبغ بن نباته از یاران حضرت بوده که چندین کتاب درباره تاریخ جنگ ها و سیره امیرالمومنین (علیه السلام) تألیف کرده اند که برخی از تألیفات ایشان مانند کتاب وقعة الجمل(مربوط به اخبار و حوادث جنگ جمل) ، وقعةالصفین(مربوط به اخبار و گزارشات و جریان حکمیت در جنگ صفین) و وقعة النهروان (مربوط به جنگ نهروان و خوارج) در کتابخانه مرحوم آیت الله مرعشی نجفی در قم وجود دارد. همچنین سلیم بن قیس که ازجمله اولیاء و اصحاب امیرالمومنین (علیه السلام) بوده که در حدیث و قضایای بعد از پیغمبر دست به تألیف کتاب پرداختند.یک نمونه خیلی واضح از عمل نکردن پیروان اهل بیت (علیهم السلام) به دستور منع نقل و کتاب حدیث رفتار امام حسین (علیه السلام) در اواخر عمر شریف شان در مدینه، مکه و جاهای دیگر است در خطابه و سخنرانی های ضمن معرفی به عنوان فرزند پیامبر، اقدام به نقل حدیث و تبیین آیات قرآن می نمودند. و مورخینی از شیعه و اهل سنت در همین دوره، تاریخ و گزارشات مربوط به واقعه کربلا را گردآوری و تألیف نمودند.بنابر این هر چند در یک دوره حدوداً صدساله کتابت، نقل، انتشار حدیث و تفسیر و تبیین آیات قرآن ممنوع بوده است ولی در همان دوره اهل بیت (علیهم السلام) هم خود و هم پیروان شان و شیعیان آنان اقدام به تألیف کتاب نمودند که برخی از آثار آنان امروزه نیز موجود است . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه