محسن سومین پسر حضرت زهرا (س) /

تخمین زمان مطالعه: 28 دقیقه

در کتاب فضائل پنج تن(ع)در صحاح ششگانه اهل سنت ،ج ۴،ص: ۸) چنین امده است :[الادب المفرد بخاری ص ۱۲۰ ] به سند خود : سومین فرزند حضرت زهرا علیها السّلام که متولد شد رسول خدا (ص) فرمود: او را محسن بنامید. و ۱) [مستدرک حاکم ۳ /۱۶۵ ] به سند خود از : فرزند سوم که متولد شد، پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله تشریف آورد و اورا محسن نامیدو حاکم این حدیث را صحیح میداند. و در مسند احمد حنبل هم هست مسند (۱/۹۸) و در سایر مدارک مهم اهل سنت هم هست حال سوال اینجاست با توجه این احادیث و اسناد و از این اخبار یاد شده بدست میآید که محسن از مادر متولد شده است پس عقیده ما شیعیان مبنی بر سقط حضرت محسن (ع) توسط حمله به ان حضرت چگونه قابل بیان و توجیه هستچون طبق نظر شیعیان حضرت محسن اصلا بدنیا نیامدند و سقط شدند و مسئله بعد اینکه اگرهم قرار به بدنیا امدن این فرزند بوده یقینا بعد از وفات حضرت رسول بوده طبق عقبده ما پس چطور در این احادیث هست که حضرت رسول حضرت محسن را خواستند و نام اورا محسن گذاشتند؟؟ ایا این احادیث که از طرق اهل سنت است جعلی و تحریف شده است یا نه ؟؟ لطفا توضیح دهید


در پاسخ به سوال متذکر می شویم نامگذاری جنین قبل از تولد نیز مطلوب است ودر برخی از روایات به آن اشاره شده و به این نکته تصریح شده که نامگذاری حضرت محسن قبل از ولادت بوده از جمله روایت ذیل که در کافی نقل شده : 2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَى عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع سَمُّوا أَوْلَادَکُمْ قَبْلَ أَنْ یُولَدُوا فَإِنْ لَمْ تَدْرُوا أَ ذَکَرٌ أَمْ أُنْثَى فَسَمُّوهُمْ بِالْأَسْمَاءِ الَّتِی تَکُونُ لِلذَّکَرِ وَ الْأُنْثَى فَإِنَّ أَسْقَاطَکُمْ إِذَا لَقُوکُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ لَمْ تُسَمُّوهُمْ یَقُولُ السِّقْطُ لِأَبِیهِ أَلَّا سَمَّیْتَنِی وَ قَدْ سَمَّى رَسُولُ اللَّهِ ص مُحَسِّناً قَبْلَ أَنْ یُولَدَ الکافی (ط - الإسلامیة)، ج 6، ص: 18امام صادق علیه السلام فرمود : حدیث کرد مرا پدرم از جدم از امیرمومنان علیه السلام که فرمود: فرزندانتان را قبل از این که بدنیا بیایند نامگذاری کنید پس اگر نمی دانید پسر است یا دختر آنان را به نامهای مشترک نامگذاری کنید چون سقط های شما هرگاه روز قیامت شما را ملاقات کنند و بر آنها نامی نگذاشته باشید به پدرش می گوید چرا بر من نامی نگذاشتی و پیامبر خدا صلی الله علیه و آله محسن را قبل از ولادت نام نهاد .بنا بر این روایاتی که از اهل سنت نقل شده تحریف واقعیت تاریخی سقط حضرت محسن است در این باره دو مقاله ذیل را بخوانید که منابع سقط شدن حضرت مسلم در روایات شیعه و سنی آمده است :.بنابر روایاتی که به طور متواتر و صحیح از کتب شیعه و اهل سنت نقل شده حضرت محسن (ع) از فرزندان امام علی (ع) و فاطمه زهرا (س) بود که در اثر ضربه خوردن در منزل و فشار آن حضرت میان در و دیوار توسط عمر و قنفذ سقط شده و به شهادت رسید که در ادامه این مطلب با استفاده از منابع مهم شیعه و عامه بررسی خواهد شد:حضرت محسن علیه السلام در منابع شیعیالاحتجاج :مرحوم طبرسی در کتاب شریف «الاحتجاج علی اهل اللجاج» و در عنوان احتجاج امام حسن (علیه السلام) در حضور معاویه و گروهی از جمله عمرو بن عثمان بن عفان، عمرو بن عاص، عتبه ابن ابی سفیان، ولید بن عقبه بن ابی معیط و مغیره بن شعبه که جملگی منکر فضل ایشان و پدر بزرگوارشان بودند، آورده است که آن معاندین به ذکر سخنان بی‌سند و مغرضانه خود علیه امیرالمؤمنین امام علی (علیه السلام) پرداختند، امام حسن مجتبی (علیه السلام) پس از شنیدن حرف‌های آنان، به رد یک یک آنها اقدام نمودند؛ علی الخصوص سخنان مبرهنی علیه معاویه ایراد و پس از آن خطاب به مغیره فرمودند:«و اما تو ای مغیره، پس همانا تو دشمن خدایی و کتابش را رها و پیامبر او را تکذیب کرده‌ای، و تو زناکاری هستی که سنگسارت واجب شده و چند عادل نیکوکار و متقی بر علیه تو شهادت داده‌اند و تو کسی هستی که فاطمه دختر رسول خدا را چنان زده‌ای که مجروح گردید و فرزند درون رحِمش سقط شد و این کار تو به جهت کوچک پنداشتن پیامبر خدا و مخالفت با فرمان او و به جهت هتک حرمت او بوده و همانا پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) به او فرموده‌اند: «تو سرور زنان اهل بهشتی» و خداوند تو را به سوی آتش بکشاند و گرفتاری گفته‌ات را (در مورد امیرالمؤمنین) به خودت باز گرداند».(1)الاختصاص :« فقال (علیه السلام): فخرجت (فاطمة سلام الله علیها) و الکتاب معها، فلقیها عمر فقال: یا بنت محمد ما هذا الکتاب الذی معک، فقالت: کتاب کتب لی أبوبکر برد فدک، فقال: هلمیه إلیّ، فأبت أن تدفعه إلیه، فرفسها برجله وکانت حاملة بابن اسمه المحسن فأسقطت المحسن من بطنها، ثم لطمها، فکأنی أنظر إلی قرط(2) فی أذنها حین نقفت(3) »(4).«پس حضرت صادق (علیه السلام) فرمودند: فاطمه (سلام الله علیها) بیرون آمد در حالی که نوشته همراه ایشان بود. پس عمر ایشان را دید و گفت: ای دختر محمد! این نوشته‌ای که همراه داری چیست؟ حضرت فرمودند: نوشته‌ایست که ابوبکر در مورد بازگشت فدک برای من نوشته است. پس گفت: آن را به من بده؛ حضرت از رد آن امتناع کردند، پس عمر در حالی لگد به سینه‌ی ایشان زد که حامله به فرزندی به نام محسن بودند و در نتیجه‌ی آن لگد، محسن سقط گردید ».امالی صدوق :«قال النبی (صلی الله علیه و آله): امّا ابنتی فاطمة فانها سیدة نساء العالمین من الاولین و الآخرین و کسرت جنبتها و اسقطت جنینها فاقول عند ذلک اللهم العن من ظلمها و خلد فی نارک من ضرب جنبیها حتی القت ولدها».(5)پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در مورد حضرت زهرا می فرمایند: «... و پهلویش را خواهند شکست و جنینش را سقط می نمایند...».بحار الانوار :علامه مجلسی در چند جلد از کتاب بحارالانوار و به تناسب موضوع، به ذکر وقایع مربوط به حضرت زهرا (سلام الله علیها) پرداخته و از جمله‌ی آنها جاییست که در مورد نامه عمر به معاویه بحث نموده است و جهت روشن شدن موضوع به نقل آن می‌پردازیم؛ وی در آنجا نوشته است: «پس از شهادت امام حسین (علیه السلام) و رسوایی بزرگ یزید، یکی از افرادی که به اقامه‌ی عزا و روشن کردن حقایق ستم یزید پرداخت، عبد الله پسر عمر بود و نهایتاً منجر به ملاقات آن‌دو با یکدیگر گردید. یزید پس از اخذ تأییداتی از عبدالله به نفع پدرش عمر، نامه‌ای مهر و موم شده را از داخل صندوقچه‌ای در خزانه‌اش بیرون آورد. عبدالله پس از اطمینان از اینکه خط، خطِ پدرش است، نامه را بوسید و شروع به خواندن آن نمود؛ عمر در این نامه خطاب به معاویه می‌نویسد: در این هنگام فاطمه پشت در آمد و گفت ای گمراهان دروغگو چه می‌گویید و چه می‌خواهید؟ گفتم ای فاطمه: چیست حال پسر عمویت که تو را برای جواب فرستاده و خودش در پشت پرده حجاب نشسته است؟ فاطمه گفت: طغیان و سرکشی تو بود که مرا از خانه بیرون آورد و حجت را بر تو و هر گمراه و منحرفی تمام کرد. گفتم این حرف‌های بیهوده و قصه‌های زنانه را کنار بگذار و به علی بگو از خانه بیرون آید. گفت: دوستی و کرامت لایق تو نیست، آیا مرا از حزب شیطان می‌ترسانی ای عمر!؟ بدان که حزب شیطان ضعیف و ناتوان است؛ آنگاه تازیانه قنفذ را گرفتم و فاطمه را با آن زدم و به خالد بن ولید گفتم تو و مردان دیگر هیزم بیاورید. به فاطمه گفتم من این خانه را به آتش می کشم. فاطمه گفت: ای دشمن خدا و ای دشمن رسول خدا و ای دشمن امیرمؤمنان؛ و بعد دو دستش را به در گرفت تا مرا از گشودن آن باز دارد. من او را دور نمودم و کار بر من مشکل شد. سپس با تازیانه بر دست‌های او زدم و چنان دردش آمد که صدای ناله و گریه‌اش را شنیدم؛ ناله‌اش آنچنان جان سوز بود که نزدیک بود دلم نرم شود و از آنجا برگردم ولی به یاد کینه‌های علی و حرص او در ریختن خون بزرگان عرب و نیز به یاد نیرنگ محمد و سحر او افتادم(6) اینجا بود که با پای خودم لگدی به در زدم در حالی که او خودش را به گونه‌ای‌ به در چسبانیده بود که در باز نگردد؛ صدای ناله‌اش را آنطور شنیدم که گمان کردم این ناله مدینه را زیر و رو نمود. در آن حال فاطمه می‌گفت: ای پدر جان! ای رسول خدا! با حبیبه و دختر تو چنین رفتار می‌شود، آه ای فضه بیا و مرا دریاب که به خدا قسم فرزندم کشته شد.»(7)همچنین در باب 28 و در مورد وقایع موقع ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) از مفضل بن عمر اینچنین روایت شده است: « و یأتی مُحَسِّن تحمله خدیجة بنت خُویلة و فاطمة بنت اسد امّ امیرالمؤمنین، و هنَّ صارخاتٌ، و امه فاطمة تقول : « هذا یومکم الذی کنتم توعدون * یوم تجد کل نفس ما عملت من خیر محضرا و ما عملت من سوء تود لو ان بینها و بینه امدا » (9) ، قال فبکی الصادق علیه السلام حتی اخْضَلَّت لحیته بالدموع، ثم قال: لا قرَّت عینٌ لا تبکی عند هذا الذکر، قال و بکی المفضل بکاءً طویلاً، ثمّ قال: یا مولای ما فی الدموع یا مولای؟ فقال: ما لا یُحصی اذا کان من مُحِقٍّ، ثمّ قال المفضل: یا مولای ما تقول فی قوله تعالی : و اذا الموءوده سئلت ، بای ذنب قتلت ؟ (10) قال یا مفضل: و الموؤدة و الله مُحَسِّنٌ لأنه منّا لا غیر، و من قال غیر هذا فکذبوه».(11) امام صادق (علیه السلام) در مورد «الموءده» در آیه هشتم سوره تکویر می فرمایند: به خدا قسم که او محسن است.(12)و در روایت دیلمی از حضرت زهرا آورده است: «و رکل الباب برجله فردّع عَلَی و أنا حامل و جائنی المخاض(13) ، فاسقطت محسنا قتیلاً بغیر جرمٍ».(14)و در جلد 25 نوشته است: «برزخ شعبه ای از جهنم یا بهشت است و در آن جایی مخصوص برای قاتلان انبیا و فرزندان انبیا (علیهم السلام) در نظر گرفته شده است، که قاتلان محسن زهرا (علیه السلام) نیز در آنجا هستند. اولیای خدا از همین جهان آن مناظر را به چشم خود می بینند و ناظر عذاب آنان هستند.»(15)الهدایة الکبری :«و قتل محسن بالرّفسة، اعظم و ادهی و امر»؛ امام صادق (علیه السلام): و قتل محسن (علیه السلام) با لگد زدن به شکم مادرش، بزرگتر و ناگوارتر و تلخ‌تر (از مصیبت کربلا) است.(16)تاریخ یعقوبی :یعقوبی در کتابش که یکی از کتب تاریخی معتبر است در مورد فرزندان حضرت علی (علیه السلام) چنین می‌گوید: «و کان له من الولد الذکور اربعة عشر ذکراً: الحسن و الحسین و محسن مات صغیراً، امّهم فاطمة بنت رسول الله».(17)حضرت محسن علیه السلام در منابع عامهالمعارف :ابن قتیبه دینوری در عنوان «بنات علی رضی الله عنه» پس از بیان نام زینب کبری و ام کلثوم و شوهران آنها و همچنین سایر دختران حضرت، به سراغ فرزندان پسر ایشان رفته و می‌نویسد: «و أمّا محسّن بن علیّ فهلک و هو صغیر.»(18)انساب الأشراف :بلاذری تحت عنوان «فاطمه» در کتاب خود نگاشته است: «و تزوجها علی بن ابی طالب علیهما السلام بالمدینة و سنة اثنتین، فولدت له الحسن و الحسین و محسّنا درج(19) صغیراً فولدت فاطمة لعلیّ الحسن و تکنی ابا محمد و الحسین و تکنی ابا عبد الله و مُحَسِّناً مات صغیرا عن ابی اسحاق أن علیّاً قال: لمّا ولد الحسن سمیته حرباء، فجاء النبی صلی الله علیه و سلم، فقال: أرنی ابنی، ما سمیتموه؟ قلنا: حرباء، فقال الحسن؛ فلما ولد الحسین سمیناه حربا، فجاء النبی صلی الله علیه و سلم، فقال: أرونی ابنی، ما سمیتموه؟ قلنا: حرباء، فقال هو الحسین؛ ثم لما ولد الثالث، جاء فقال: أرونی ابنی، ما سمیتموه؟ قلنا: حرباء، قال هو محسن، انما سمیتهم باسماء ولد هارون: شبّر و سبّیر و مُشبّر.»(20)چنین روایاتی، با وجود اینکه دلالت بر به دنیا آمدن فرزندی به نام محسن آنهم در زمان رسول اکرم دارد، ولی لااقل اصل وجود چنین فردی را ثابت می‌کند و مانع اشکال برخی بر عدم وجود چنین فرزندی می‌شود.تاریخ طبری :طبری نیز در کتاب تاریخ خود پس از بیان مطالبی در مورد امیرمؤمنان (علیه السلام) و ذکر تعداد همسر و فرزندان ایشان، و اینکه این حضرت تا چه حدّی به حضرت فاطمه (سلام الله علیها) علاقه داشتند، می‌نویسد: «و کان لها منه من الولد الحسن و الحسین و یذکر أنه کان لها منه ابن آخر یسمی محسنا، توفی صغیراً».(21)مروج الذهب :«ذکر اسماء ولد علی بن أبی‌طالب رضی الله عنه:اسماء ولد علی و امهاتهم: الحسن و الحسین و مُحَسِّن و ام‌کلثوم الکبری و زینب الکبری، امّهم فاطمة الزهراء بنت رسول الله (صلی الله علیه و آله).»(22)اثبات الوصیة :مسعودی در کتاب دیگر خود یعنی اثبات الوصیه، به طور صریح وقایع را نقل می‌کند: «فهجموا علیه و احرقوا بابه و استخرجوه منه کرهاً، و ضغطوا سیدة النساء بالباب حتی اسقطت محسناًََ».(23)نقی الدین سبکی در کتاب «الطبقات الشافعیة» نام وی را در زمره‌ی علمای شافعی مذهب ذکر می‌کند و به همین جهت می‌توان اشکال شیعه بودن وی را رد نمود؛ که جای بحث آن نیست.(24)الامامة و الخلافة :باید گفت که ظاهراً در شیعه یا سنی بودن مقاتل بن عطیة (نویسنده کتاب الامامة و الخلافة) اختلاف وجود دارد و از این مسأله که بگذریم، وی می‌گوید: «ابابکر بعد از آنکه با تهدید و ترس و شمشیر از مردم بیعت گرفت، عمر و قنفذ و جماعتی را به درب خانه‌ی علی و زهرا (سلام الله علیهما) فرستاد. عمر هیزم را در خانه فاطمه جمع نمود و درب خانه را به آتش کشید؛ آن هنگام که فاطمه پشت در آمد، عمر و یارانش جمع شدند و عمر آن چنان حضرت فاطمه (سلام الله علیها) را پشت در فشار داد که فرزندش را سقط نمود و میخ در به سینه‌ی آن حضرت فرو رفت و (بر اثر آن صدمات) حضرت به (بستر) بیماری افتادند تا آنکه از دنیا رفتند.»(25)الحاوی للفتاوی :سیوطی نوشته است: «فاطمة الزهراء رضی الله عنها، رزقت من الأولاد خمسة : الحسن، و الحسین، و محسن، و أم کلثوم، و زینب، فأما محسن فدرج سقطاً».(26)البدء و التاریخ :« فولد له الحسن سنة ثلاث من الهجرة و علقت بالحسین و کان بین العلوق و الوضع خمسون یوماً و ولدت له محسنا و هم الذی تزعم الشیعة أنها أسقطته من ضربة‌ عمر و کثیر من اهل الآثار لا یعرفون محسنا».(27)و در صفحه‌ی 75 از همین کتاب و در عنوان «الحسین بن علی رضی الله عنهما» آورده: «فأمّا محسن بن علی فانه هلک صغیرا».(28)الملل و النحل :«الحادیة عشرة (من عقائد نظام المعتزلی): میله إلی الرفض و وقیعته فی کبار الصحابة قال اولاً لا امامة الا بالنص و التعیین ظاهراً مکشوفاً و قد نص النبی صلی الله علیه و سلم علی علی رضی الله عنه فی مواضع و اظهر اظهاراً لم یشتبه علی الجماعة الا ان عمر کتم ذلک و هو الذی تولی بیعة أبی بکر یوم السقیفة و نسبه إلی الشک یوم الحدیبیة فی سؤاله الرسول علیه الصلاة والسلام حین قال ألسنا علی حق ألیسوا علی الباطل؟ قال: نعم، قال عمر: فلِمَ نعطی الدنیة فی دیننا؟ قال: هذا شک و تردد فی الدین و وجدان حرج فی النفس مما قضی و حکم و زاد فی الفریة، فقال: إن عمر ضرب بطن فاطمة یوم البیعة حتی القت الجنین من بطنها و کان یصیح احرقوا دارها بمن فیها و ما کان فی الدار غیر علی و فاطمة و الحسن و الحسین.»(29)مناقب ابن شهر آشوب :«...و اولادها: الحسن و الحسین و المحسن سقط، و فی المعارف القتیبی: ان محسناً فسد من زخم قنفذ العدوی.»(30)ابن جوزی نیز در تذکره الخواص از عبارت «مات طفلاً» استفاده کرده است.الکامل فی التاریخ :ابن اثیر پس از اینکه به زوجات امیرالمؤمنین (علیه السلام) می‌رسد، می‌نویسد: اولین آنها فاطمه دختر رسول خداست و تا پیش از فوت ایشان، حضرت علی (علیه السلام) ازدواج ننموددند و سپس می‌نگارد:«و کان لها من الولد الحسن و الحسین و قد ذکر انه کان لها ابن آخر یقال له محسن و انه توفی صغیراً».(31)فرائد السمطین :«عن سعید بن جبیر، عن ابن عباس، قال: ان رسول الله کان جالساً ذات یومٍ فقال: و إنّی لمّا رأیتها ذکرتُ ما یصنع بها بعدی ، کأنی بها، و قد دخل الذّل فی بیتها و انتُهکَت حُرمتُها و غُصِبَ حقّها و مُنِعَت إرثها و کسر جنبها و أسقطت جنینها و هی تنادی: یا محمداه، فلا تجاب و تستغیث فلا تغاث، فتکون أول من تلحقنی مِن اهل بیتی، فتقدم علی محزونة مکروبة مغمومة مقتولة؛ یقول رسول الله: اللهم العن من ظلمها و عاقب من غصبها و ذل من أذلّها و خلّد فی نارک من ضرب جنبها حتی ألقت ولدها، فتقول الملائکة عند ذلک: آمین».(32)جوینی استاد ذهبی، عالم بزرگ اهل سنت می‌گوید:«روزی پیامبر نزد خانواده‌اش نشسته بود تا آنجا که نوشته است: و هرگاه که فاطمه را می‌بینم، به یاد می‌آورم آنچه بعد از من برایش اتفاق می‌افتد، گویی که آنجا هستم؛ و همانا حقش را غصب می‌کنند و از ارث خود منع و پهلویش را می‌شکنند و جنینش را سقط می‌کند و حال آنکه ندای یا محمداه سر می‌دهد و جوابی نمی‌شنود و طلب یاری می‌کند ولی کسی یاریش نمی‌دهد ».میزان الاعتدال :«و قال محمد بن احمد بن حماد الکوفی الحافظ، بعد أن أرخ موته: کان مستقیم الأمر عامة دهره، ثمّ فی آخر ایامه کان اکثر ما یقرأ علیه، المثالب، حضِرته و رجل یقرأ علیه: انّ عمر رفس(33) فاطمة حتی اسقطت(34) بمحسن».(35)«وی در در طول عمرش ثابت قدم و درستکار بود و سپس در اواخر عمرش بیشترین چیزی که می‌گفت، سرزنش کردن و بیان عیب و نقص بود، به مردی که پیش او آمده بود گفت: بدون شک عمر چنان لگدی به فاطمه (علیها السلام) زد که محسن از او سقط شد.»سِیر اعلام النبلاء :«و قال محمد بن احمد بن حماد الحافظ، کان مستقیم الأمر عامة دهره، ثمّ فی آخر ایامه کان اکثر ما یقرأ علیه المثالب، حضِرته و رجل یقرأ علیه: انّ عمر رفس فاطمة حتی اسقطت محسنا»ً.(36)الوافی بالوفیات :«و منها (عقاید النظام المعتزلی): میله إلی الرفض و وقوعه فی الکبار الصحابة رضی الله تعالی عنهم و قال: نص النبی صلی الله علیه و سلم علی ان الامام علی، و عینه و عرفت الصحابة ذلک و لکن کتمه عمر لأجل أبی بکر رضی الله عنهما و قال: إن عمر ضرب بطن فاطمة یوم البیعة حتی القت المحسن من بطنها».(37)الاصابة :«(8308) المحسن بتشدید السین المهملة، بن علی بن ابی طالب بن عبد المطلب الهاشمی، سبط النبی (صلی الله علیه و سلم)، استدرکه ابن فتحون علی بن عبد البر و قال أراه مات صغیرا»؛ و در ادامه سخنی مانند سخن بلاذری در انساب الاشراف در مورد اسماء فرزندان امیرالمؤمنین به میان می‌آورد.لسان المیزان :«احمد بن محمد بن السری بن أبی دارم المحدث ابوبکر الکوفی الرافضی الکذاب، مات فی اول سنة سبع و خمسین و ثلاث مائة (375)، و قیل انه لحق ابراهیم القصار حدث عن احمد بن موسی الحمار و موسی بن هارون و عدة روی عن الحاکم و قال رافضی غیر ثقة، و قال محمد بن احمد بن حماد الکوفی الحافظ، بعد أن أرخ موته، کان مستقیم الأمر عامة دهره، ثمّ فی آخر ایامه کان اکثر ما یقرأ علیه المثالب، حضرته و رجل یقرأ علیه: انّ عمر رفس فاطمة حتی اسقطت بمحسن»(38).سبل الهدی و الرشاد :در باب نهم این کتاب که در مورد مناقب بانو فاطمه (سلام الله علیها) می‌باشد و در نوع شانزدهم آن، که اختصاص به فرزندان ایشان دارد، چنین می‌آید: «و قال لیث بن سعد رحمه الله تعالی: تزوج علی فاطمة رضی الله تعالی عنهما، فولد حسناً و حسیناً و مُحَسِّناً مات محسن سقطا».و در باب دهم که در برخی از فضائل امیرالمؤمنین (علیه السلام) است، در مورد دوم آمده: «و له من الولد الحسن و الحسین و محسن و زینب الکبری من فاطمة».(40)نتیجه:با توجه به مطالبی که ذکر شد به این نتیجه رسیدیم که اولا حضرت محسن وجود داشته و آخرین فرزند از فرزندان حضرت امیرالمومنین و حضرت زهرا علیهما السلام بوده است و ثانیا ایشان به دست عمر و دار و دسته اش به شهادت رسیده است.پی نوشت ها :1. طبرسی، احمد بن علی (متوفی قرن6)، الاحتجاج علی اهل اللجاج، ج2، ص37 و38.2. قرط: گوشواره.3. «نقفت» علی بناء المجهول أی کسر.4. شیخ مفید (متوفی413ه‍.ق)، الاختصاص، ص185.5. شیخ صدوق (متوفی381ه‍.ق)، أمالی، ص99ـ 101.6. جهت بیان نمونه‌هایی از کینه‌های عمر می‌توان به این موارد اشاره کرد:7. الف ـ پیامبر اسلام در جنگ بدر از مهاجران و انصار مشورتی خواست. ابوبکر برخاست و گفت: قریش تاکنون ذلت ندیده و ما هم با آمادگی جنگی خارج نشده‌ایم، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: بنشین. عمر بن خطاب برخاست و مانند ابوبکر سخن گفت، پیامبر(صلی الله علیه و آله) باز فرمودند بنشین. مقداد برخاست و اعلان کرد که ما پیرو خالص تو هستیم، ایشان فرمودند: خداوند تو را رحمت کند .(بحار الانوار، ج19، ص217، تاریخ تحقیقی اسلام، ج2، ص265). ب ـ در جنگ حنین نیز همه جز ده نفر فرار کردند و عمر بن خطاب هم جزو فراری‌ها بود. (بحار الانوار، ج21، ص155، تاریخ تحقیقی اسلام، ج4، ص233). ج ـ پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) در جنگ حنین دستور دادند که اسیران را نکشید ولی عمر بن خطاب باعث کشته شدن چند اسیر شد و پیامبر از او روی گردانیدند و با وساطت عمیر بن وهب آشتی نمودند. (تاریخ تحقیقی اسلام، ج4، ص240).8. علامه مجلسی، محمد باقر (متوفی1110هق)، بحار الانوار، ج30، ص293ـ مرندی، ابوالحسن، مجمع النورین، ص110ـ شیخ عباس قمی، ص120، چاپ دارالحکمه قم، 1412ه.ق ـ عبدالزهرا، مهدی، الهجوم علی بیت فاطمه، ص295 ـ عاملی، سید جعفر مرتضی، مأساه الزهرا، ج1، ص319ـ بحرانی اصفهانی، عبد الله، عوالم العلوم و المعارف، ص409ـ اسلامی، حسین، مسند فاطمه الزهراء، ص440 و .9. سوره انبیاء، 103.10. سوره آل عمران، 30.11. سوره تکویر، 8 و 9.12. علامه مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، ج53، ص23.13. مخاض: درد زایمان.14. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج30، ص349.15. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج25، ص372.16. خصیبی (متوفی334ه‍.ق)، الهدایه الکبری، ص417.17. یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب بن جعفر بن وهب (متوفی بعد از 292ه.ق)، تاریخ یعقوبی، ج2، ص213؛ به علت برخی از اقوال، نام یعقوبی را در شیعیان ذکر نموده‌ایم.18. ابن قتیبه، ابو محمد عبد الله بن مسلم (متوفی276ه‍.ق)، ص211.19. درج الشیء: هلک،: از بین رفت.20. البلاذری، احمد بن یحیی بن جابر (متوفی279ه.ق)، ج1، ص402.21. طبری، محمد بن جریر (متوفی310ه.ق)، تاریخ طبری، ج5، ص153.22. مسعودی، ابو الحسن علی بن الحسین بن علی (متوفی346)، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اصغر داغر، ج3، ص63.23. مسعودی، اثبات الوصیه، ص153، تحت عنوان حکایه السقیفه. برخی از مؤلفین احتمال شیعه بودن مسعودی را ذکر نموده‌اند.24. سبکی، نقی الدین، الطبقات الشافعیه، ج3، ص456ـ457، شماره 225.25. مقاتل بن عطیه (متوفی505 ه‍.ق)، الامامه و الخلافه، ص160 ـ 161.26. سیوطی، جلال الدین عبد الرحمن بن أبی بکر (متوفی911ه‍.ق)، الحاوی للفتاوی فی الفقه وعلوم التفسیر والحدیث والأصول والنحو والإعراب وسائر الفنون،ج2، ص30.27. مقدسی، مطهر بن طاهر،(متوفی507 ه‍.ق)، ج5، ص20؛ این بیان هیچ چیز را هم که ثابت نکند، لااقل پاسخیست برای کسانی که می‌گویند چنین مطلبی در تاریخ اصلاً نبوده و شیعه آن را اخیراً روایت کرده است.28. همان، ص758.29. شهرستانی، ابی الفتح محمد بن عبد الکریم (متوفی 548)، الملل و النحل، ج1، ص69ـ 70.30. ابن شهر آشوب (متوفی558ه.ق)، مناقب آل أبی طالب، ج3، ص133.31. ابن اثیر (متوفی630ه.ق)، الکامل فی التاریخ، ج3، ص397.32. جوینی خراسانی، ابراهیم بن الموید بن عبد الله ابن علی بن محمّد (متوفی730ه‍.ق)، فرائد السمطین فی فضائل المرتضی و البتول و الائمه من ذریتهم، ج2، ص35.33. الرفس: الضرب بالرجل، (جوهری، الصحاح، ج3، ص936)، ـ رفس، یرفس: رکض برجله فی الصدر (زبیدی، تاج العروس، ج8، ص309) ـ در کتب لسان العرب (ج6، ص100) و مجمع البحرین (ج4، ص76) و العین (ج4، ص246) نیز تعبیراتی همچون ضربه‌ی شدید با پا در سینه، استفاده شده و مرفس یعنی چیزی که گوشت با آن کوبیده می‌شود، از این جا می‌شود گفت که تعبیر به «رفس» چقدر می‌تواند دلخراش باشد.34. سقط بالحرکات الثلاث: الولد الذی یسقط من بطن امه قبل تمام الحمل (مجمع البحرین، ج4، ص245) ؛ (لسان العرب، ج7، ص617) ؛ (العین، ج5، ص71و 72) ؛ (صحاح، ج3، ص1133)؛ از این تعابیر هم به راحتی می‌توان معنی مسلم سقط را فهمید و اینکه واژه‌ی مقابلی نبوده که بدان تفسیر شود و همه در توضیح آن از خود «سقط» استفاده کرده‌اند.35. ذهبی، شمس الدین او عبد الله محمد بن احمد بن عثمان بن قایْماز، متوفی748ه.ق، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، ج1، ص139.36. ذهبی، شمس الدین محمد (متوفی748ه.ق)، سیر اعلام النبلاء، ج15، ص578.37. صفدی (متوفی746ه.ق)، الوافی بالوفیات،تحقیق احمد الارناؤوط و زکی مصطفی، ج6، ص15.38. عسقلانی الشافعی،احمد بن علی ابن حجر ابوالفضل (متوفی 825ه.ق)، الاصابه، ج6، ص191، دار الکتب العلمیه، بیروت، چاپ اول، 1415ه.ق.برخی از دانشمندان اهل سنت برای حفظ موقعیت خلفا از بازگو کردن این قطعه ازتاریخ خودداری نموده اند؛ از جمله ابن ابی الحدید در شرح خود می گوید: «جساراتی راکه مربوط به فاطمه زهرا علیهاالسلام نقل شده، در میان مسلمانان تنها شیعه آن را نقلکرده است.[1]البته برخی از دانشمندان و مورخان اهل سنت، در این بخش، از بیان واقعیات تاریخی شانهخالی کرده اند؛ چنان که سید مرتضی رحمة الله علیه در این زمینه می گوید:«در آغاز کار، محدثان و تاریخ نویسان از نقل جسارت هایی که به ساحت دختر پیامبرگرامی اسلام(ص) وارد شده امتناع نمی کردند. این مطلب در میان آنان مشهور بود که مأمور خلیفهبا فشار، درب را بر فاطمه علیهاالسلام زد و او فرزندی را که در رحم داشت سقط نمود وقنفذ به امر عمر، فاطمه زهرا علیهاالسلام را زیر تازیانه گرفت تا او دست از علی بردارد؛ولی بعدها دیدند که نقل این مطالب با مقام و موقعیت خلفاء سازگاری ندارد؛ لذا از نقلآنها خودداری نمودند.»[2]مسعودی در قسمتی از کتاب خود آورده است:«فَوَجهُوا اِلی مَنْزلِهِ فَهَجَمُوا عَلَیْهِ وَ اَحْرَقُوابابَهُ... وَ ضَغَطُوا سَیدَةَ النساءِ بِالْبابِ حَتی اَسْقَطَتْمُحْسِنا؛پس (عمر و همراهان) به خانه علی علیه السلام رو کرده وهجوم بردند، خانه آن حضرت را به آتش کشیدند؛ با در به پهلوی سیده زنان عالم زدند؛چنان که محسن را سقط نمود.»[3]اما منابع اهل سنت:1- عبدالکریم بن احمد شافعی شهرستانی (548 - 479 ق.) نقل کرده: «اِنعُمَرَ ضَرَبَ بَطْنَ فاطِمَةَ یَوْمَ الْبَیْعَةِ حَتی اَلْقَتْاَلْجَنینَ مِنْ بَطْنِها ،به راستی عمر در روز بیعت، ضربتی به فاطمهعلیهاالسلام وارد کرد که بر اثر آن، جنین خویش را سِقط نمود.»[4]همین قول را اسفرائینی (متوفای 429 ق)، به نظام نسبت داده و گفته است که او قائل بود: «اَن عُمَرَ ضَرَبَ فاطِمَةَ وَ مَنَعَ میراثَالْعِتْرَةِ ،عمر فاطمه علیهاالسلام را زد و از ارث اهل بیتعلیهم السلام جلوگیری کرد.»[5]2- صفدی یکی دیگر از علمای اهل سنت می گوید:«اِن عُمَرَ ضَرَبَ بَطْنَفاطِمَةَ یَوْمَ الْبَیْعَةِ حَتی اَلْقَتْ اَلْمُحْسِنَ مِنْبَطْنِها، به راستی عمر آن چنان فاطمه علیهاالسلام را در روز بیعت زد که محسن را سقط نمود.»[6]3- مقاتل بن عطیه می گوید: ابابکر بعد از آن که با تهدید و ترس و شمشیر از مردمبیعت گرفت، عمر و قنفذ و جماعتی را به درب خانه علی و زهراعلیهماالسلام فرستاد. عمر هیزم را درِ خانه فاطمه جمع نمود و درب خانه را به آتشکشید، هنگامی که فاطمه زهرا علیهاالسلام پشت در آمد، عمر و اصحاب او جمع شدند و عمرآن چنان حضرت فاطمه علیهاالسلام را پشت در فشار داد که فرزندش را سقط نمود و میخ دربه سینه حضرت فرو رفت (و بر اثر آن صدمات) حضرت به (بستر) بیماری افتاد تا آن که ازدنیا رفت.»[7]4- ابن ابی الحدید نقل نموده است: «ابو العاص، شوهر زینب، دختر پیامبر اکرمصلی الله علیه و آله وسلم در جنگ از طرف مسلمانان به اسارت گرفته شد؛ ولی بعدا ماننداسیران دیگر آزاد شد.ابو العاص به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم وعده داد که پس از مراجعت به مکه،وسائل مسافرت دختر پیامبر(ص) را به مدینه فراهم سازد. پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بهزید حارثه و گروهی از انصار، مأموریت داد که در هشت مایلی مکه توقف کنند و هر موقعکجاوه زینب به آن جا رسید، او را به مدینه بیاورند. قریش از خروج دختر پیامبر(ص) ازمکه آگاه شدند. گروهی تصمیم گرفتند که او را از نیمه راه باز گردانند. جبار بنالاسود (یا هبار ابن الاسود) با گروهی خود را به کجاوه زینب رساند و نیزه خود رابر کجاوه دختر پیامبر(ص) کوبید. از ترس آن، زینب، کودکی را که در رحم داشت، سقط کرد وبه مکه بازگشت. پپامبر صلی الله علیه و آله وسلم از شنیدن این خبر سخت ناراحت شد و درفتح مکه (با این که همه را بخشید و آزاد نمود) خون قاتل فرزند زینب را مباحشمرد.»ابن ابی الحدید می گوید:«من این جریان را برای استادم ابو جعفر نقیب خواندم، او گفت: وقتی که پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم خون کسی که دخترش زینب را ترسانید و او سقط جنین کرد را مباحشمرد، قطعا اگر زنده بود خون کسانی را که دخترش فاطمه علیهاالسلام را ترسانیدند کهباعث شد فرزندش (محسن) را سقط کند، حتما مباح می شمرد.»ابن ابی الحدید می گوید، به استادم گفتم:«آیا از شما نقل کنم آن چه را مردم می گویند که فاطمه بر اثر ترس (و ضرباتی که براو وارد شد) فرزندش را از دست داد؟پس گفت: نه! از طرف من نقل نکن! و همین طور رد و بطلان آن را نیز از طرف من نقلنکن! چون اخبار در این زمینه متعارض است.»[8]این قصه، به خوبی نشانمی دهد که اخبار موافق با نظریات شیعه در بین روایات اهل سنت نیز وجود داشته و خودابن ابی الحدید نیز در قسمتی از کلامش اعتراف می کند؛ آن جا که می گوید: «عَلی اَنجَماعَةً مِنْ اَهْلِ الحَدیثِ قَدْ رَوَوْا نَحوَهُ، گروهی از اهلحدیث (از اهل سنت نیز) مانند آن چه را شیعیان می گویند نقل کرده اند.[9]5- سکونی یکی از راویان اهل سنت است[10]او می گوید: «نزد امام صادقعلیه السلام رفتم؛ در حالی که غمگین و ناراحت بودم. امام صادق علیه السلام فرمود:ای سکونی! چرا ناراحتی؟! گفتم: خداوند فرزند دختری به من داده (از این که فرزندم پسرنبوده و دختر است ناراحتم) پس حضرت فرمود: ای سکونی، سنگینی دخترت را زمینبر می دارد و روزی او بر خداوند است و بر غیر اجل شما زندگی می کند و از رزق شمانمی خورد (پس چرا ناراحتی؟).»سکونی می گوید: (با کلمات امام صادق علیه السلام ) غمم رفت. آن گاه فرمود:«ما سَمیْتَها؟ قُلْتُ: فاطِمَةَ. قالَ: آهْ آهْ ثُم وَضَعَ یَدَهُ عَلی جَبْهَتِهِ وَ کَانی بِهِ قَدْ بَکی وَ قالَ: اِذا سَمیْتَها فاطِمَةَ فَلاتَسُبها وَلا تَضْرِبْها وَلاتَلْعَنْها. هذَا الاِْسْمُ مُحْتَرَمٌعِنْدَالله ِ عَزوَجَل وَ هُوَ اِسْمٌ اِشْتَق مِنْ اِسْمِهِ لِحَبیبَتِهِالصدیقة» وَ کانَ الاِمامُ لَما سَمِعَ بِاسْمِ فاطِمَةَ ذکر جَدتَهُ وَمَصائبَها وَلَمْ یَزَلْ یَذْکُرُ وَ یَقُولُ: وَ کانَ سَبَبُ وَفاتِها اَنقُنْفُذَ مَوْلی فُلان[11]چه نامی بر او گذاردی؟ گفتم: فاطمه: فرمود:آه آه. سپس دست خود را بر پیشانی اش گذاشت و گویا گریه می کرد و فرمود: حال که اورا فاطمه نامیدی به او ناسزا نگو؛ او را (کتک) نزن و نفرینش نکن (چرا که) این نامدر نزد خداوند با عظمت محترم است؛ و آن نامی است که خداوند از اسم خود برای حبیبهخود صدیقه گرفته است. (آن گاه سکونی می گوید:) همیشه امام صادق علیه السلام اینگونه بود که وقتی نام فاطمه علیهاالسلام را می شنید به یاد جده اش (فاطمه) ومصیبت های او می افتاد و همیشه تذکر می داد و می گفت: سبب وفات (و شهادت) فاطمهعلیهاالسلام ضربتی بود که قنفذ، غلام فلانی (یعنی عمر) بر او وارد ساخت.توجه دارید که سکونی با همه وثاقتی که دارد، اینجا تعصب سنی گری خویش را نشانداده و ذیل کلام امام صادق علیه السلام را حذف و تحریف نموده است. با این حال، مطلبروشن است که سبب شهادت فاطمه زهرا علیهاالسلام همان ضرباتی بود که به دست قنفذ وعمر بر آن حضرت وارد شد.چنان که ابابصیر از امام صادق علیه السلام متن کامل کلام حضرت را به این صورتنقل نموده است:« وَ کانَ سَبَبُ وَفاتِها اَن قُنْفُذَ مَوْلی عُمَرَ لَکَزَها بِنَعْلِ السیْفِ بِاَمْرِهِ فَاَسْقَطَتْ مُحْسِنا وَ مَرِضَتْ مَرَضا شَدیدا وَلَمْتَدَعْ اَحَدا مِمنْ آذاها یَدْخُلُ عَلَیْها، سبب فوت فاطمهعلیهاالسلام ضرباتی بود که قنفذ، غلام عمر با غلاف شمشیر بر آن حضرت به فرمان عمرزد؛ پس (فرزندش) محسن را از دست داد و به شدتبیمار شد و هیچ یک از آزار دهندگانخویش را راه نداد (که به دیدن او بیایند)[12]ب. منابع شیعه:نظر دانشمندان شیعه و روایات نقل شده از سوی آنان چنین است:هنگامی که خواستند علی علیه السلام را به مسجد ببرند با مقاومت فاطمهعلیهاالسلام روبرو شدند و فاطمه علیهاالسلام برای جلوگیری از بردن همسر گرامی اشصدمه های روحی و جسمی فراوانی دید که بیان همه آنها از توان زبان و قلم خارج است؛فقط به گوشه ای از آن در یک نقل تاریخی اشاره می کنیم؛ وگرنه در این موضوع، نقل هایتاریخی فراوان است.خلاصه ماجرا همان است که در نامه خود عمر به معاویه آمده است. در بخشی از آنچنین می نویسد:«... وقتی درب خانه را آتش زدم (آن گاه داخل خانه شدم) ولی فاطمه درب خانه راحجاب خود قرار داد و مانع از دخول من و اصحابم شد. با تازیانه آن چنان بر بازوی اوزدم که مانند دملج (بازوبند) اثر آن بر بازوی او ماند؛ آن گاه صدای ناله او بلند شد؛ چنان که نزدیک بود به حال او رقت کنم و دلم نرم شود؛ ولی به یاد کشته های بدر واُحد که به دست علی کشته شده بودند... افتادم، آتش غضبم افروخته تر شد و چنان لگدیبر درب زدم که از صدمه آن جنین او (به نام محسن) سقط شد. فَعِنْدَ ذلک صَرَخَتْ فاطِمَةُ صَرْخةً... فَقالَتْ یا اَبَتاهُ یا رَسُولَ الله ِ هکَذا کانَ یُفْعَلَبِحَبیبَتِکَ وَ اِبْنَتِکَ... ؛ در این هنگام، فاطمه چنان ناله زد، پس فریاد زد: ای پدر بزرگوار! ای رسول خدا! این چنین با عزیز دلت و دخترت رفتار کردند. سپسفریاد کشید: فضه به فریادم برس که فرزندم را کشتند. سپس به دیوار تکیه داد و من اورا به کنار زده، داخل خانه شدم. فاطمه در آن حال می خواست مانع (بردن علی) شود، مناز روی روسری چنان سیلی به صورت او زدم که گوشواره از گوشش به زمین افتاد...»[13]آن چه بیان شد و قلم با صد شرمساری آن را بر صفحه کاغذ آورد،تنها گوشه هایی از ستم هایی است که بر آن بانوی دو جهان رفته است.[14]1- شرح نهج البلاغه، ج2، ص60.2- سید مرتضی، تلخیص شافی، ج3، ص76، تلخیص شیخ طوسی.3- اثبات الوصیة، مسعودی، (چاپ بیروت) ص153 و در برخی چاپها ص 23 ـ 24.4- الملل و النحل، عبدالکریم شهرستانی، ج1، ص57.5- اَلفرقُ بین الفرق، عبدالقاهر الاسفرائینی، ص107.6- الوافی بالوفیات، صفدی، ج5، ص347 ر.ک: سفینة البحار، شیخ عباس قمی، ج2،ص292.7- الامامة والخلافة، مقاتل بن عطیة، ص160 ـ 161.8- شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج14، ص193/ ر.ک: زندگی علی علیه السلام ،ص252.9- شرح نهج البلاغه، ج2، ص21.10- سه نفر از راویان اهل سنت، از امامان شیعه علیهم السلام روایت نقلنموده اند که علمای شیعه آنان را ثقه می دانند و به سخن آنان اطمینان دارند وروایات آنها را می پذیرند: سَکُونی؛ نَوْفِلی؛ خَلُوقی.11- شجره طوبی، محمدمهدی حائری، ص417، (منشورات شریف رضی).12- بحار الانوار، ج43، ص170.13- بحار الانوار، ج30، ص293، (چاپ جدید)؛ ج8، ص230، (چاپ قدیم) و ریاحینالشریعة، ج1، ص267.[14]کتاب الهجوم علی بیت فاطمه، حسین غیب غلامی، در این باره روایات مربوطه را خوب بررسی کرده است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25



0 دیدگاه
برای این پست دیدگاهی وجود ندارد

ارسال نظر



آدرس : آزمايشگاه داده کاوي و پردازش تصوير، دانشکده مهندسي کامپيوتر، دانشگاه صنعتي شاهرود

09111169156

info@parsaqa.com

حامیان

Image Image Image

همكاران ما

Image Image