در مورد چیستی «خداوند»، توضیح دهید. قرآن چگونه خدا را معرفی کرده است؟

قرآن کریم در پی آن است که خداوند را به کامل ترین وجه از طریق اسما و صفاتش، به انسان بشناساند. از دیدگاه قرآن، خداوند گشایش بخش و دانا،[ بقره (2)، آیه 115.] سریع ترین حساب گر، زنده و پاینده،[ انعام (6)، آیه 62 و طه (20)، آیه 111.] والا، بزرگ و دارای حقیقت،[ لقمان (31)، آیه 30.] صاحب شکوه و ارجمندی[ الرحمن (55)، آیه 27.] و بی نیاز است.[ اخلاص (112)، آیه 2.] آنکه دولت آفرید و دو سرا ملک دولت ها چه کار آید ورا[ مثنوی، دفتر اول، بیت 3143.] از نظر قرآن خداوند، «متعال» است[ طه (20)، آیه 114.] ؛ یعنی، او از هر چه در وهم ما آید، بالاتر است و هرگز ما نمی توانیم حقیقت او و جمال و جلال او را - آن گونه که هست - در یابیم.[ انعام (6)، آیه 100.] ای برون از وهم و قال و قیل من خاک بر فرق من و تمثیل من[ مثنوی، دفتر پنجم، بیت 3318.] خداوند، یکی است و جز او خدایی نیست؛[ آل عمران (3)، آیه 18.] او یکتا و یگانه است[ اخلاص (112)، آیه 1 و نحل (16)، آیه 15.] و هیچ چیز مثل و مانند او نیست.[ شوری (42)، آیه 11.] او پادشاه راستین جهان هستی، پاک از هر عیب، سلامت بخش، مراقب بر همه چیز، عزیز، اصلاح گر، ترمیم کننده و شایسته بزرگی است[ حشر (59)، آیه 23.] و او بر همه چیز قادر و توانا است.[ بقره (2)، آیه 284.] گفت صوفی قادر است آن مستعان که کند سودای ما را بی زیان آن که آتش را کند ورد و شجر هم تواند کرد این را بی ضرر آن که گل آرد برون از عین خار هم تواند کرد این دی را بهار آن که زو هر سرو آزادی کند قادر است ار غصه را شادی کند[ مثنوی، دفتر ششم، ابیات 1739 - 1742.] او خدایی است «بخشنده و مهربان» و این دو صفت، چنان در او متجلّی است که تمامی سوره های قرآن را با آن آغاز کرده است: (بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ) و آن چنان خدایی است که مهربانی و بخشایش را بر خود فرض کرده است.[ انعام (6)، آیه 12.] خداوند، در غایت بزرگی و عظمت است؛ اما به انسان از رگ گردن نزدیک تر می باشد و حتی وسوسه های نفس او را نیز می داند.[ ق (50)، آیه 16.] آنچه حق است اقرب از حبل الورید تو فکنده تیر فکرت را بعید ای کمان و تیرها برساخته! صید نزدیک و تو دور انداخته[ مثنوی، دفتر ششم، ابیات 2253 و 2354.] او خدایی است آمرزنده و نیرومند،[ غافر (40)، آیه 3؛ انفال (8)، آیه 8.] توبه پذیر،[ آل عمران (3)، آیه 8.] دوستدار،[ بروج (85)، آیه 14.] دارای نعمت،[ غافر (40)، آیه 3.] دارای رحمت،[ انعام (6)، آیه 123.] بسیار توبه پذیر[ بقره (2)، آیه 37.] و دارای فضل بزرگ.[ آل عمران (3)، آیه 74.] وِزْر او و صد وزیر و صد هزار نیست گرداند خدا از یک شرار پرورد در آتش ابراهیم را ایمنی روح سازد بیم را از سبب سوزیش من سودایی ام در خیالاتش چو سوفسطایی ام[ مثنوی، دفتر اول، ابیات 544، 547 و 548.] خداوند، آفریننده جهان هستی و آسمان ها و زمین،[ حشر (59)، آیه 24؛ انعام (6)، آیه 14.] صاحب اختیار، مالک و مدبّر همه شئون و پروردگار همه عالمیان[ فاتحه (1)، آیه 2.] است. او هیچ شریکی ندارد، نه در آفرینش و سلطنت و نه در ربوبیّت، حکم کردن، شفاعت و هیچ کمالی دیگر.[ انعام (6)، آیات 162، 164 و 57؛ زمر(39)، آیه 44.] غیر از خداوند، هرکس نصیب و بهره ای از «کمال» دارد، از او وام گرفته است.[ فاطر (35)، آیه 15.] ای همایی که همایان فرخی! از تو دارند و سخاوت هر سخی ای کریمی که کرم های جهان! محو گردد پیش ایثارت نهان ای لطیفی که گل سرخت بدید! از خجالت پیرهن را بر درید[ مثنوی، دفتر پنجم، ابیات 4090 - 4092.] دست رحمت و قدرت الهی، گشوده است و هرگونه که بخواهد می بخشد و روزی می دهد.[ مائده (5)، آیه 64.] هر جا که باشیم، او با ما است و به آنچه می کنیم، دانا است.[ حدید (57)، آیه 4.] در واقع به هر جا روی کنیم، خدا آنجا است.[ بقره (2)، آیه 115.] گر به جهل آییم، آن زندان اوست ور به علم آییم، آن ایوان اوست ور به خواب آییم، مستان وییم ور به بیداری به دستان وییم ور بگرییم، ابر پر زرق وییم ور بخندیم، آن زمان برق وییم ور به خشم و جنگ عکس قهر اوست ور به صلح و عذر، عکس مهر اوست[ مثنوی، دفتر اول، ابیات 1510 - 1513.] او خدایی است که دعاها را می شنود و اجابت می کند.[ غافر (40)، آیه 60.] ای دهنده عقل ها! فریادرس تا نخواهی تو نخواهد هیچ کس هم طلب از توست وهم آن نیکویی ما که ایم؟ اوّل تویی، آخر تویی هم بگو تو، هم تو بشنو، هم تو باش ما همه لاشیم با چندین تراش[ مثنوی، دفتر ششم، ابیات 1438 - 1440.] .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه